آغاز نجوم با خرید نخستین تلسکوپ

آغاز نجوم با خرید نخستین تلسکوپ

خرید نخستین تلسکوپ به‌ویژه اگر درباره تلسکوپ‌ها و مشخصات آنها اطلاعات کمی داشته باشید، کاری سخت و دشوار است و ممکن است بعد از خرید، آنچه انتظار دارید حاصل نشود. بنابراین برای آنکه بدانید یک تلسکوپ مرغوب چه ویژگی‌هایی دارد، در اینجا به ۱۱ پرسش بسیار مهم درباره آن پاسخ می‌دهیم.

۱. کار اصلی تلسکوپ‌ چیست؟

هدف تلسکوپ گردآوری نور است تا بتوانید اجرام بسیار کم‌نور و غیرقابل رؤیت با چشم غیرمسلح را ببینید. به بیان دقیق‌تر و آن‌طور که اخترشناس ایتالیایی، گالیلئو گالیله‌، گفته، تلسکوپ‌ها عالم ناپیدا را آشکار می‌کنند.

۲. آیا تلسکوپ من کامل است، یا برای آنکه بتوانم از آن استفاده کنم به ابزارهای دیگری هم نیاز دارم؟

پاسخ این سوال بستگی به این دارد که از چه شرکتی تلسکوپ می‌خرید. برای مثال بیشتر تلسکوپ‌های شرکت سلسترون کامل‌اند. یعنی کافی است بسته‌بندی آن‌ها را باز کنید و طبق دستورالعمل تلسکوپ را مونتاژ یا سرهم کنید و حالا  آماده رصد آسمان شب هستید. اما روی بسته‌بندی برخی از تلسکوپ‌ها یا مدل‌ها نوشته شده: "فقط لوله اپتیکی" (Optical-tube only). این به آن معناست که فقط لولۀ اپتیکی در بسته‌بندی وجود دارد و هیچ سه‌پایه یا ابزار جانبی‌ای در بسته‌بندی وجود ندارد. نکته دیگر اینکه اگر علاوه بر رصد آسمان شب قصد عکاسی نجومی را دارید احتمالا نیاز به خرید وسایل جانبی دارید.

۳. من رصد آسمان شب را دوست دارم. از کجا باید شروع کنم؟

هر چقدر می‌توانید دربارۀ تلسکوپ مطالعه کنید و بیاموزید و سپس اقدام به خرید تلسکوپ کنید. چه مدل‌هایی در بازار وجود دارند؟ بهترین ابزارهای جانبی کدامند؟ و با تلسکوپ چه چیزهایی می‌توان دید؟ اگر تلسکوپی توجه‌تان را جلب کرد، با مراجعه به وب‌سایت‌هایی مثل www.telescope.ir و www.celestron.com می‌توانید اطلاعات‌تان را دربارۀ آن کامل کنید و حتی مقاله‌های مربوطه و آموزشی را هم بخوانید یا حتی با کارشناسان شرکت مشورت کنید. به تدریج متوجه خواهید شد که چه چیزهایی برای رصدگران ماهر در هنگام کار با تلسکوپ اهمیت دارد. همچنین نکاتی دربارۀ کیفیت مکانیکی و اپتیکی تلسکوپ، کاربرد آسان و دیگر ویژگی‌های تلسکوپ خواهید آموخت.

۴. آیا پیش از تلسکوپ باید دوربین دوچشمی بخرم؟

خیر! چشم‌اندازی که از درون دوربین دوچشمی دیده می‌شود، به‌ویژه در حومه شهرها، احتمالاً با آن چیزی که توقع دارید ببینید، بسیار متفاوت است. با این حال این ابزار در مکان‌های رصدی تاریک بسیار ارزشمند است. تماشای خوشه‌های ستاره‌ای از درون دوربین دوچشمی و همچنین راه‌شیری، رد شهاب‌ها و رصد ماه شگفت‌انگیز است.

۵. چرا اشیاء درون تلسکوپ من وارونه‌اند؟

به‌سبب نوع مکانیسم متمرکز شدن نور، تصویری که وارد چشمی تلسکوپ می‌شود و بعد به چشم ناظر می‌رسد وارونه است. شما می‌توانید با ابزار جانبی‌ای به‌نام چپقی یا «تصحیح‌کنندۀ تصویر» (image erector) تصویر را بچرخانید. اما با این کار اندکی از نور آن را از دست خواهید داد و برای اجرام کم‌نور آسمان، همواره به بیشترین مقدار نور ممکن نیاز دارید. به‌علاوه، در فضا هیچ جهت بالا و پایینی وجود ندارد و برای بیشتر اجرام حتی متوجه نمی‌شوید که وارونه شده‌اند. البته اگر قصد تماشای مناظر زمین را دارید بهتر است یک چپقی ۴۵ درجه مستقیم‌‌کننده بخرید یا تلسکوپی بخرید که در آن تصاویر کاملا درست به چشم می‌رسند و وارونه یا برعکس نیستند.

۶. آیا می‌توانم با تلسکوپ چشم‌اندازهای زمینی را ببینم؟

بله. و تلسکوپ‌ها قدرت فوق‌العاده‌ای در زمینه دارند. در فیلم زیر تصاویری زیبا از طبیعت و پرندگان که با تلسکوپ 51 میلی‌متری ویلیام اُپتیک مدل RedCat 51 APO ضبط شده است را تماشا کنید.

 بسیاری از رصدگران آسمان شب (اغلب آن‌هایی که تلسکوپ کوچکی دارند) در روز از تلسکوپ‌شان برای تماشای پرندگان یا تماشای طبیعت استفاده می‌کنند. در این نوع کاربردها، استفاده از تصحیح‌کنندۀ تصویر می‌تواند بسیار مفید باشد. البته به خاطر داشته باشید که همه تلسکوپ‌ها این توانایی را ندارند. پس در هنگام خرید تلسکوپ به این مسئله توجه کنید و  تلسکوپی بخرید که امکان رصد مناظر زمینی را داشته باشد و یا وسایل جانبی برای تلسکوپ بخرید که این امکان را برای شما فراهم کند.

۷. آیا راهی وجود دارد که بتوانم تلسکوپی را امتحان کنم؟

بله. یک گروه نجومی را بیابید و در یکی از گردهمایی‌های آن‌ها، که اغلب به‌صورت ماهانه برگزار می‌شوند، شرکت کنید. در آنجا افراد علاقه‌مند دیگری را خواهید یافت که مشتاق‌اند اطلاعات‌شان را با شما درمیان بگذارند. در یکی از برنامه‌های رصد همگانی آن‌ها می‌توانید در مدت زمان اندکی با انواع مختلفی از تلسکوپ‌ها رصد کنید و پرسش‌های خود را از آن‌ها بپرسید.(موسسه آسمان شب معمولا به طور مرتبط تورهای رصدی برگزار می‌کند با شرکت در این برنامه‌ها اطلاعات بسیار ارزشمندی کسب خواهید کرد)

۸. گذشته از اپتیک‌های باکیفیت، مهم‌ترین چیز در ساختار تلسکوپ چیست؟

مقر؛ چیزی که لولۀ تلسکوپ روی آن قرار می‌گیرد. حتی اگر بهترین اپتیک دنیا را بخرید، اگر آن را روی مقر بی‌کیفیتی قرار دهید، به نتیجۀ راضی‌کننده‌ای نخواهید رسید. درست است که با هیچ تلسکوپی نمی‌توان در هنگام وزیدن بادهای شدید کار کرد. اما مقرهای ضعیف حتی لرزش ناشی از نسیم‌های ملایم را هم به لولۀ اپتیکی تلسکوپ منتقل می‌کنند. بنابراین از مرغوبیت مقری که تلسکوپ‌تان را روی آن قرار داده‌اید، مطمئن شوید.

۹. آیا تلسکوپ go-to بهتر از تلسکوپ بدون go-to است؟

بله. تلسکوپ go-to موتور یا موتورهایی دارد که با کامپیوتر درونی تلسکوپ کنترل می‌شوند. پس از برپا کردن تلسکوپ، می‌توانید به‌راحتی جرم آسمانی مورد نظرتان را انتخاب کنید. تلسکوپ به‌سوی آن می‌گردد و پس از یافتن آن، جرم را در آسمان دنبال می‌کند. به این ترتیب می‌توانید به مقدار زیادی در زمان خود صرفه‌جویی کنید. حتی رصدگران باتجربه هم تلسکوپ‌های go-to را ترجیح می‌دهند. زیرا زمان بیشتری را می‌توانند به تماشای آسمان اختصاص دهند.

۱۰. آیا برای استفاده از تلسکوپ در بیرون از خانه به برق نیاز دارم؟

فقط درصورتی که تلسکوپ برای کار به نیروی محرکۀ موتوری نیاز داشته باشد. اما در بیشتر موارد تلسکوپ با جریان مستقیم کار می‌کند. این به آن معناست که می‌توانید از یک باتری (مانند باتری اتومبیل) استفاده کنید. با تبدیلی که شرکت سازنده در بسته‌بندی قرار داده است می‌توانید تلسکوپ را به برق متصل کنید. برخی از تلسکوپ‌های کوچکتر و جدید با باطری قلمی (معمولا شش عدد) هم برای چندین ساعت کار می‌کنند

۱۱. بهترین تلسکوپ برای من کدام است؟

بهترین تلسکوپ، تلسکوپی است که بیشتر از آن استفاده می‌کنید. اگر برپا کردن تلسکوپ یک ساعت زمان لازم دارد، یا اگر تلسکوپ‌تان بزرگ و ‌سنگین است و جابه‌جایی آن دشوار است، احتمالاً فقط در برخی مواقع از سال خواهید توانست با آن رصد کنید. از طرف دیگر اگر راه‌اندازی تلسکوپ‌تان سریع است، شاید چندین بار در هفته بتوانید با آن رصد کنید. تلسکوپ کوچکی که همواره مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌مراتب بهتر از تلسکوپ بزرگی است که در خانه خاک می‌خورد.

مترجم: اویس محمودی 1396

ویرایش و بروزرسانی: داوود شفیعی 1401

منبع: مجلهٔ Astronomy