راهنمای جامع خرید دوربین دوچشمی

راهنمای جامع خرید دوربین دوچشمی

با وجود کاربرد و محبوبیت فراوان دوربین‌های دوچشمی در میان مردم، نحوه کار آنها، ویژگی‌هایی که باعث بهتر بودن یا متفاوت بودن  یکی نسبت به دیگری می‌شود و اعداد و مشخصات مربوط به آنها همچنان برای بسیاری از خریداران ناآشنا است. این مقاله را مطالعه کنید تا اطلاعات لازم را برای خرید دوربین دوچشمی کسب کنید به طوریکه بتوانید با اطمینان خاطر دوربینی مناسب برای آنچه قصد دیدنش را دارید تهیه کنید.

مقدمه

به بیانی ساده، یک دوربین‎ دوچشمی با استفاده از عدسی‌‌ها، منشور‌ها و قطعاتی دیگر،  تصویری بزرگنمایی شده را از آنچه در دور دست است تولید می‌کند. با استفاده از دو لوله که درون آنها لنز و منشور قرار دارد به شما امکان دیدن تصاویر با هر دو چشم را می‌دهد برای همین در هنگام استفاده از دوچشمی راحتی بیشتری را در مقایسه با تک‌چشمی یا تلسکوپ دارید چراکه مجبور نیستید یک چشم خود را ببندید. علاوه بر این دید دوچشمی  باعث می‌شود درک بهتری از فواصل و عمق میدان دید داشته باشید و تجربه واقعی‌تر، بهتر و سه-بعدی از آنچه می‌بینید داشته باشید

در هنگام خرید یک دوچشمی اولین چیزی که متوجه می‌شوید این است که بعضی از دوربین‌ها ظاهری کشیده و باریک دارند و بعضی ظاهری پهن‌تر. دلیل آن این است که شکل ظاهری دوربین دوچشمی را منشور‌های آن مشخص می‌کنند. از منشور‌ها برای تصحیح جهت افقی و عمودی تصویر استفاده می‌شود. بدون استفاده از منشور آنچه از دوربین مشاهده میکنید وارونه و برعکس خواهد بود. به دو روش از منشورها در یک دوچشمی استفاده می‌شود: مستقیم (Roof) و جانبی(porro). در یک دوچشمی با منشور مستقیم، منشورها در امتداد هم و در یک خط مستقیم قرار دارند. در نتیجه دوچشمی ظاهری باریک و کشیده دارد و نگاه داشتن آن در دست راحت‌تر است. در یک دو چشمی با منشور جانبی، منشورها در امتداد دو خط و در کنار هم قرار دارند. در نتیجه دوچشمی ظاهری پهن‌تر دارد. میدان دید در این دوچشمی‌ها عمق و وسعت بیشتری دارد. علت این است که در این دو چشمی‌ها با تا شدن مسیر نور، طول دوچشمی کمتر شده و فاصله عدسی‌های شیئی از هم بیشتر می‌شود که با بیشتر شدن فاصله‌ عدسی‌های شیئی میدان دید بیشتر خواهد شد.

*عمق میدان (Depth of field)، عبارت است از گستردگی محدوده‌ای که جلوتر یا عقب‌تر از سوژه اصلی، فوکوس است

*میدان دید  (Field of view) وسعت جهان قابل مشاهده که در هر لحظه دیده می‌شود. برای دوربین‌های دوچشمی معمولا وسعت تصویر در فاصله هزار متری است

ممکن است تفاوت قیمت زیادی بین دو دوربین دوچشمی با ظاهری شبیه به هم باشد. برای مثال قیمت یک دوچشمی 10x42  یک شرکت معتبر  از حدود 30 دلار تا 3000 دلار است. علت اصلی چنین تفاوت قیمتی را  کیفیت لنزها، نوع و مقدار پوشش لنزها، موادی که بدنه دوربین از آن ساخته شده است و جنس منشورها مشخص می‌کند. از آنجا که طراحی و ساخت دوچشمی‌هایی با منشور مستقیم و جانبی با هم تفاوت دارد. یک جفت دوربینی که مشخصات و کیفیت یکسان دارند اما ساختار منشورهایی متفاوت، قیمت‌هایی متفاوت خواهند داشت. برای همین اگر شکل ظاهری دوربین برای شما چندان مهم نباشد می‌توانید با یک مبلغ مشخص دوربینی را بخرید که منشور جانبی باشد و کیفیت و مشخصات بهتری نسبت به دوربین با همان قیمت، اما با منشور مستقیم داشته باشد.

دوچشمی‌هایی با ساختار منشور پرو (پورو) Porro  را یک مخترع ایتالیایی در سال 1850 به نام "" Ignazio Porro (ایگناسیو پورو) برای نخستین بار طراحی کرد. در این نوع منشورها پرتوهای نور در مسیر ورود تا خروج  تا می‌شوند و  نقطه ورودی نور با نقطه خروجی نور در یک خط مستقیم نیستند و در نتیجه دوربین ظاهری پهن‌تر دارد. که شکل سنتی و قدیمی دوربین‌های دوچشمی است.

اما ساختار منشور مستقیم Roof  در ابتدا منشور AK نام داشت یا منشور «آبه-کونیگ» Abbe-Koenig  بر گرفته از نام سازندگانش «ارنست آبه» و «آلبرت کونیگ». این منشورها طوری طراحی شده‌اند که علاوه بر اینکه تصویر را از نظر وارونه بودن و معکوس بودن تصحیح کنند ساختار خطی نیز داشته باشند. یعنی نقطه ورودی نور در این دوچشمی‌ها با نقطه خروجی نور در یک خط مستقیم قرار داشته باشد. انواع متفاوتی از منشورAK  بعدها توسعه یافت مانند «آمیچی» Amici  و «اشمیت-پکن» Schmidt-Pechan (SP) . همه این سیستم‌ها ساختار کلی یکسانی دارند . اما تفاوتهایی در مسیر نور برای تصحیح تصویر دارند. برتری مهم دوچشمی‌هایی با ساختار «اشمیت» این است که این دوچشمی‌ها کوچکتر از انواع دیگر هستند. در نتیجه سبکتر هستند، راحت‌تر حمل می‌شوند و  لوله‌های این دوچشمی‌ها نازک‌تر است و نگاه داشتن این دوربین‌ها در دست راحت‌تر خواهد بود بویژه زمانیکه قصد استفاده طولانی مدت از دوچشمی را داشته باشید.

یک نکته: از آنجا که برای تولید کنندگان، ساخت دوربین‌هایی با منشور جانبی، «پُرو» Porro نسبت به دوچشمی‌ها منشور مستقیم  Roof ساده‌تر و ارزانتر است. می‌توانید با یک مبلغ مشخص دوچشمی «پرو» با کیفیت بهتر و عدسی‌های بزرگتر خریداری کنید

مشخصات و ویژگی‌های دوچشمی: آنچه باید بدانید

بزرگ‌نمایی و لنز شیئی: همه دوربین‌های دوچشمی با شماره‌هایی مشخص می‌شوند مانند 10x42 یا 7x20  که نشان دهنده بزرگنمایی و قطر عدسی شیئی ( لنز بزرگ در جلوی دوچشمی) آنها است. برای مثال دوچشمی 10x42 را در نظر بگیرید. 10x نشان‌دهنده قدرت بزرگنمایی 10 برابر این دوچشمی است. یعنی اینکه وقتی از درون این دوچشمی نگاه می‌کنید آنچه می‌بینید 10 برابر نزدیکتر از آنچیزی است که با چشمان غیرمسلح می‌بینید.  برای مثال اگر جسمی را در فاصله 100 متری از درون دوچشمی نگاه می‌کنید مانند این است که جسم در فاصله 10 متری شما بدون دوربین قرار دارد. در اغلب مکان‌ها دوچشمی با بزرگنمایی 7 تا 10 برابر مناسب است. برای سالن‌ها تئاتر با توجه به جای نشستن شما بزرگنمایی 3-5x مناسب است. طرفداران مسابقات ورزشی با دوچشمی 7x  راحت‌تر خواهند بود. شکارچیان حیوانات بزرگ به دوربینی با بزرگنمایی 10x یا بیشتر نیاز دارند تا بتوانند دوردست‌ها را ببینند.
به خاطر داشته باشید که برای اغلب افراد  نگاه داشتن دوچشمی بزرگتر از 10x42 برای طولانی مدت سخت خواهد بود. برای همین اگر قصد خرید دوربین‌هایی بزرگتر را دارید به فکر تهیه سه-پایه باشید

عدد «42» در دوچشمی 10x42 ، قطر عدسی شیئی یا عدسی بزرگ دوچشمی را به میلیمتر مشخص می‌کند و از آنجا که عدسی‌های شیئی بزرگترین لنزهای یک دوچشمی هستند مهمترین فاکتور در تعیین وزن و بزرگی دوچشمی خواهند بود. علاوه بر این تعیین، کننده مقدار نور ورودی به دوچشمی نیز هستند. در یک عبارت ساده می‌توان گفت: هر چقدر که لنزهای شیئی بزرگتر باشند امکان ورود نور بیشتری را به دوچشمی می‌دهند و در نتیجه تصویر روشن‌تر و شفاف‌تر خواهد بود. البته لنزهای بزرگتر یعنی دوربین بزرگتر و سنگین‌تر. و در این جا است که باید فکر کنید و تصمیم بگیرید که چه فاکتورهایی برای شما مهمتر است و چه چیزی را به چه چیزی ترجیح می‌دهید بعضی از مدل‌‌ها سبک‌تر، کوچکتر هستند و قطعا همراه داشتن انهاو استفاده از آنها راحت‌تر است.

دوربین دوچشمی با بزرگ‌نمایی متغییر:  این دوچشمی‌ها بزرگنمایی ثابت ندارند و می‌توانید بزرگنمایی آنها را در یک محدوده مشخص تغییر دهید. مثلا دوچشمی با مشخصات ۶۰×۳۰-۱۰ در این دوچشمی کمترین بزرگنمایی 10 برابر و بیشترین مقدار بزرگنمایی 30 برابر است. در اغلب این دوچشمی‌ها یک اهرم کوچک یا یک پیچ دستی طوری تعبیه شده است که درحالیکه دوچشمی را در دست گرفته و در جلوی چشمانتان قرار داده‌اید بتوانید به راحتی بزرگنمایی را تغییر دهید  بدون اینکه دوربین را از چشمانتان جدا کنید. هرچند زوم متغییر در این دوچشمی‌ها امکان رصدهای متنوع‌تری به شما می‌دهد اما در گاهی هنگام بزرگنمایی شفافیت و روشنایی تصویر به طور قابل تشخیصی افت خواهد داشت. علت این است که در واقع ساختار فیزیکی و اپتیکی این دوچشمی ‌ها برای حداقل زوم طراحی شده است و در هنگام بزرگنمایی کیفیت تصویر کم خواهد شد

مردمک خروجی: اندازه یا قطر پرتوهای متمرکز شده نوری است که از عدسی چشمی دوربین خارج شده و به چشم ناظر می‌رسد. برای دیدن آن می‌توانید از این روش استفاده کنید: 20 تا 30 سانتیمتر دوچشمی را از صورت خود دور کنید (دو چشمی رو به روشنایی باشد) به عدسی‌های چشمی نگاه کنید در وسط هرکدام از آنها دایره‌ای کوچک و نورانی دیده می‌شود. قطر هر کدام از این دایره‌ها اندازه  مردمک خروجی است

آنچه اندازه مردمک چشمی را مشخص می‌کند. اندازه عدسی شیئی دوربین دوچشمی و بزرگنمایی است. اندازه مردمک چشم انسان در روشنایی 1.5 میلیمتر و در تاریکی حدود 8 میلیمتر است. با بالاتر رفتن سن و پیر شدن، چشم انسان در مقابل تغییرات نوری واکنش کمتری نشان می‌دهد. در سن‌های بالا مردمک چشمان ما به اندازۀ دوران جوانی نمی‌توانند منبسط شوند. در جوان‌ترها (مثلاً افراد زیر ۳۰ سال) قطر مردمک اغلب می‌تواند به حدود ۷ میلی‌متر برسد. این مقدار در افرادی که در دهۀ ۵۰ و ۶۰ خود به سر می‌برند، به حدود ۵ میلی‌متر می‌رسد. البته استثناء‌هایی هم وجود دارد. اگر سن شما به ۶۰ سال رسیده است، دوچشمی ۵۶×۸ با قطر مردمک خروجی بسیار بزرگ ۷ میلی‌متر دیگر تفاوتی با یک دوچشمی با شیئی کوچک‌تر ندارد. اگر مردمک چشم شما در بیشترین مقدار به بزرگی ۵ میلی‌متر می‌رسد، در این صورت بیشتر آن پرتو نور با قطر ۷ میلی‌متر هرگز به شبکیه‌تان نخواهد رسید. در این مورد، بهتر است دوربینی کوچکتر و جمع و جورتر بخرید که همان بزرگنمایی را داشته باشد مثلا به جای 8x56 دوربین کوچکتر 8x40 بخرید که ارزانتر است.

قطر مردمک خروجی یک دوچشمی یا تک‌چشمی با تقسیم قطر عدسی شیئی آن بر بزرگنمایی مشخص می‌شود.برای همین یک دوچشمی 10x42 مردمک خرجی برابر با 4.2 میلیمتر دارد که اندازه خوبی است و در بیشتر زمان‌ها بزرگتر از اندازه مردمک چشمی انسان است. اما قطر مردمک چشمی یک دوربین 10x25 برابر با 2.5  میلیمتر است که از اندازه متوسط مردمک چشمی کوچکتر است و در نتیجه تماشای تصاویر واضح و شفاف از درون این دوچشمی سخت‌تر خواهد بود

در دوربین‌هایی با بزرگ‌نمایی متغییر، اندازه مردم چشمی در زمانی که بزرگنمایی در کمترین مقدار است بسیار مناسب است اما در بالاترین بزرگنمایی کمتر از مقدار مطلوب است. برای مثال دوچشمی ۶۰×۳۰-۱۰ را درنظر بگیرید که کمترین بزرگنمایی آن 10x و بیشترین بزرگنمای آن 30x است. در بزرگنمایی 10 برابر قطر مردمک چشمی 6 است که عالی است. اما در بزرگنمایی 30 برابر فقط 2 میلیمتر است.

یک نکته: شکارچی‌ها و پرنده‌نگر‌ها بهتر است دوربینی را انتخاب کنند که بزرگنمایی آن 8 برابر و کمتر و عدسی شیئی آن 50 میلیمتر یا بیشتر باشد. مثلا یک دوربین 8x56  میلمتر. مردمک خروجی چنین دوربینی حتی در هنگام شب هم، تمام مردمک چشمی شما را خواهد پوشاند و باعث بهتر شدن توانایی دید شما در شب می‌شود. قایق‌ران‌ها نیز باید از دوچشمی با چنین مشخصاتی استفاده کنند. برای اینکه اندازه بزرگ مردمک خروجی باعث می‌شود تا مشکلات تماشا از درون دوچشمی در آب‌های متلاطم به حداقل برسد. منجم‌ها هم باید دوربینی را با مردمک خروجی بزرگ انتخاب کنند

آسودگی چشمی: آسودگی چشمی، بهترین فاصله چشم ناظر از عدسی شیئی است. یا به عبارت دیگر نقطه کانونی پرتوهای نوری که از عدسی چشمی خارج می‌شوند. تولید کنند‌گان دوربین دو‌چشمی معمولا حلقه‌های لاستیکی روی چشمی‌های دوربین قرار می‌دهند تا چشم ناظر در فاصله مطلوب از چشمی قرار گیرد. به این ترتیب چشم ناظر روی حلقه لاستیکی قرار می‌گیرد و آسودگی چشمی رعایت می‌شود. در صورت استفاده از عینک، ضخامت آن باعث می‌شود که فاصله چشم ناظر از عدسی چشمی و از فاصله مطلوب آسودگی چشمی بیشتر شود و کیفیت تصویر و فوکوس آن کمی ضعیف شود برای همین در بسیاری از دوربین‌ها، لاستیک دورچشمی قابل تنظیم است و افرادی که عینک به چشم می‌زنند آن را در پایین‌ترین اندازه ممکن قرار می‌دهند. این حلقه‌های لاستیکی معمولا با پیچیدن یا با تا شدن تنظیم می‌شوند. از آنجا که دید چشم راست و چپ بسیاری از افراد یکسان نیست. اغلب دوربین‌ها، یک پیچ تنظیم فوکوس اضافه برای چشمی سمت راست یا گاها چپ دارند که به آن «دیوپتر»( تلفظ صحیح آن دایاپتر است) می‌گویند. علاوه بر این، «دیوپتر» به افرادی که از عینک طبی استفاده می‌کنند این امکان را می‌دهد که بتوانند بدون عینک نیز از دوربین استفاده کنند.

معمولا در قیمت‌های برابر دوربین‌هایی که آسودگی چشمی بزرگتری دارند میدان دید کوچکتری دارند نسبت به آنهایی که آسودگی چشمی کمتر دارند. ساختن دوربینی که در هر دو مورد عالی باشد نیاز به فرآیندهای ساخت اُپتیکی با هزینه بالا دارد. داشتن میدان دید وسیع، بسیار خوب است برای همین توجه کنید که چه قدار آسودگی چشمی برای شما کافی است تا بتوانید دوربینی با میدان دید بزرگتر تهیه کنید. درباره میدان دید در ادامه با جزئیات بیشتری صحبت خواهد شد.

شیشه، منشور و پوشش

جنس و کیفیت شیشه‌ای که در عدسی‌ها و منشورها استفاده می‌شود بسیار مهم است. شیشه‌های معمولی عیب و نقص دارند. اگر درست صیقل کاری و پولیشکاری نشوند پرتوهای نوری را طوری خم می‌کنند که رنگ‌ها جابجا می‌شوند یا فوکوس تصویر روی هدف درست انجام نمی‌شود یا لبه‌های تصویر اعوجاج خواهد داشت. شیشه‌های مخصوص و ویژه با با تفرق یا پراکندگی نوری کم یا بسیار کم طوری ساخته می‌شوند که تقریبا هیچ پراکندگی یا انحرافی در نور ایجاد نکنند. در نتیجه تصاویر خروجی از این لنزها شفاف‌تر هستند کنتراست بالاتر دارند و رنگ‌ها طبیعی‌تر به نظر می‌رسند

منشورهای BAK4 و BK7  و SK15

در ابتدای مقاله درباره دو ساختار منشور در دوبین‌های دوچشمی صحبت کردیم. علاوه بر آن ماده‌ای که منشورها از آن ساخته می‌شوند نیز در کیفیت تصاویر دوربین تاثیر زیادی دارد. در حال حاضر بهترین ماده برای ساخت منشور «باریوم کراون» با نام اختصاری BAK4 است. این ماده «ضریب شکست» بالا و «زاویه حد» پایینی نسبت به سایر مواد دارد. در نتیجه پرتوهای نور هم بهتر عبور می‌کنند و هم بهتر منعکس می‌شوند و نور کمتری از دست می‌رود.

منشورهایی از جنس شیشه BK7 بیشترین کاربرد را در دوربین‌های دوچشمی دارند. هرچند کیفیت آنها به مقدار ناچیزی کمتر از BAK4 است. اما همچنان به عنوان شیشه اُپتیکی در ساخت دوربین استفاده میشوند و خطاهای اپتیکی آنها ناچیز و توانایی انتقال نوری آنها فوق‌العاده است

راحت‌ترین روش برای فهمیدن اینکه دوچشمی شما BAK4 یا Bk7  است این است که آن را در فاصله بیست سانتی‌متری رو به روشنایی برعکس در دست بگیرید به طوریکه عدسی‌های شیئی روبروی شما قرار گیرد. حالا مردمک خروجی را نگاه کنید.  اگر تصویر درون یک مربع باشد و اطراف آن در یک محیط دایره شکل تیره رنگ باشد جنس شیشه BK7 است. شیشه‌های BAK4 به دایره کامل شبیه هستند که باعث می‌شود در هنگام تماشا از درون چشمی لبه‌های تصویر کیفیت بهتری داشته باشند

شیشه SK15 که غیر معمول است و چندان استفاده نمی‌شود. «ضریب شکست» آن از هر دو جنس دیگر بالاتر است اما پراکندگی نوری دارد که باعث می‌شود جایی بین BAK4 و BK7 داشته باشد. تصاویر دوربین‌هایی که SK15 هستند بسیار شفاف هستند و کنتراست بالایی هستند

نکته: «کنتراست» در لغت به معنی تفاوت و تضاد است ودر مورد تصاویر میزان تفاوت در رنگ و روشنایی است

پوشش یا اندود عدسی‌ها: پوشش، لایه‌ای است روی سطح عدسی برای کاستن از بازتاب نور، افزایش کنتراست و افزایش مقدار عبور نور، همچنین برای افزایش وضوح بیشتر رنگ‌ها و مواردی دیگر. هر نوری که بازتاب شود در واقع به چشم ناظر نرسیده است. بنابراین با کم کردن بازتاب، نور بیشتری به چشم می‌رسد و در نتیجه تصویر روشن‌تر  و شفاف‌تر می‌شود. «کوتینک»، «اندود» یا «پوشش» سطوح اپتیکی خوب و کاربردی است اما سازندگان می‌توانند پوششی ارزان قیمت را روی لنزها قرار دهند تا ظاهر دوچشمی فریبنده باشد. چنین پوشش ارزشی بیشتر از زیبایی ندارد . اگر امکان تست و آزمایش دوچشمی را قبل از خریدن آن ندارید بهترین کار این است که درباره شرکت سازنده دوربین اطلاعاتی کسب کنید، نظر خریداران قبلی را بخوانید و از فروشنده سوال کنید.

عباراتی مانند «پوشش دار»، «پوشش چند لایه» و «پوشش کامل و چند لایه» اشاره دارند به نوع و محل پوشش لنزها در فرآیند تولید. «لنز پوشش‌دار» ابتدایی‌ترین نوع پوشش است و اشاره دارد که دست‌کم سطح یکی از لنزها یک لایه پوشش دارد. «پوشش چند لایه» به این معنی است که چندین سطح از لنزها یک یا چند لایه پوشش دارند. «پوشش کامل و چند لایه» به این معنی است که تمامی سطوح داخل و خارجی لنزها چندید لایه پوشش یا اندود دارند. چنین پوششی بالاترین امکان انتقال نور، شفافیت، وضوح رنگ و کنتراست را فراهم می‌کند.  این نوع پوشش در حال حاضر کامل‌ترین و بهترین نوع پوشش است و به نوعی مهندسی شده است که تمام طیف‌های نوری را شامل شود و بهترین تصویر ممکن را فراهم کند

پوشش منشورها:  کامل کننده پوشش و اندود لنزها، پوشش منشورها است. پوشش منشورها باعث می‌شود تا انعکاس نور منشورها بالاتر رفته و در نتیجه تصویر نهایی، روشن‌تر و با کنتراست بالاتر باشد. اغلب تولید کنندگان دوچشمی از پوشش‌های معمول و استاندارد برای منشورها استفاده می‌کنند. اما بهترین نوع، پوشش دی‌الکتریک (دای‌الکتریک) است که امکان انعکاس تقریبا صددرصد نور را توسط منشورها فراهم می‌کند  و نتیجه آن تصاویری روشن با کنتراست بالا است

یکی دیگر از انواع پوشش، که در دوربین‌های دوچشمی با منشور مستقیم استفاده می‌شود «تصحیح کننده فاز» نام دارد. به خاطر روش انعکاس نور در منشور این دوچشمی‌ها. بعد از ورود نور به درون دوربین و عدسی‌های شیئی، پرتوها به دو قسمت مستقل تقسیم می‌شوند که از منشورها مستقلا عبور می‌کنند.  این امر باعث یک «تغییر فاز» می‌شود یعنی اینکه یک قسمت، در کسر بسیار ناچیزی از ثانیه زودتر به عدسی چشمی ‌می‌رسد حالا پس از یکی شدن دوباره پرتوهای نوری در چشمی‌ها، آنها کمی اختلاف فاز دارند که باعث برهم خوردن ناچیزی در تعادل رنگ‌ها شود. با اضافه کردن پوشش خاصی روی منشورها این اختلاف فاز برطرف می‌شود و در نتیجه کیفیت رنگ‌ها، شفافیت و کنتراست بهتر می‌شود. البته در شرایط عادی اغلب کسانی که از دوچشمی استفاده می‌کنند متوجه این تفاوت‌ها نمی‌شوند. اما برای کاربران حرفه‌ای و پرنده‌نگرها این تفاوت‌های کوچک اهمیت دارد تا بتوانند در فواصل دور یا  نور کم، بهترین تصویر ممکن را دریافت کنند.

اهمیت پوشش لنزها در یک دوربین دوچشمی

سطح لنزی که هیچ پوششی نداشته باشد %96 نور را از خود عبور می‌دهد و %4 از نور پراکنده می‌شود. اما سطح لنزی با پوشش کامل و چند لایه  %99.5 درصد نور را عبور می‌دهد و پراکندگی نوری از روی سطح لنز تنها %0.5 خواهد بود. بنابراین اگر در یک دوچشمی که چندین لنز و منشور دارد، مجموع سطوح لنزها و منشورها 10 باشد، این دوربین در صورتی که لنزهایش هیچ پوششی نداشته باشند فقط چیزی در حدود %60 نور ورودی را به چشمان شما می‌رساند و بقیه پرتوهای نوری بازتاب یا پراکنده می‌شوند. اما در صورتی که لنزها پوشش کامل و چند لایه داشته باشند %95 نور ورودی به چشمان شما خواهد رسید. نتیجه اینکه پوشش کامل و چند لایه لنزها و منشورها در یک دوچشمی اهمیت بالایی دارد.

زاویه دید و میدان دید

زاویه دید:  اصطلاحات «زاویه دید» و «میدان دید» اغلب با هم استفاده می‌شوند. هر دو اصطلاح مشخص کننده مقدار یا اندازه‌ایی از فضا است که از درون دوچشمی می‌بینید. تصور کنید در مرکز یک میدان بزرگ ایستاده‌اید، می‌دانید که کل محیط میدان 360 درجه است. حالا دوچشمی با زاویه دید 6.3 درجه می‌تواند 6.3 درجه از 360 درجه را نشان دهد

اصطلاح دیگر برای «زاویه دید» AoV به کار می‌رود به نام «زاویه دید ظاهری» AAoV یا «میدان دید ظاهری به درجه» که برای محاسبه آن باید  «زاویه دید» ضربدر  بزرگ‌نمایی شود. در نتیجه یک دوربین 10x42 که زاویه دید 6.3 درجه دارد زاویه دید ظاهری آن 63 درجه است. با توجه به اینکه دوربین 10x42  ده برابر بزرگ‌نمایی دارد وقتی از درون آن نگاه می‌کنید در ظاهر همه چیز ده برابر بزرگتر است در نتیجه زاویه دید شما هم ده برابر بیشتر است یعنی اینکه زاویه دید ظاهری  63 درجه خواهد شد.  معمولا دوربینی با زاویه دید ظاهری بالای 60 درجه را دوربینی با زاویه دید وسیع می‌گویند

نکته:  در زمان خرید دوچشمی اگر روی دوربین عددی به درجه ثبت شده است و اگر این عدد چیزی شبیه به 6.3 یا 7.8 بود یعنی اینکه زاویه دید واقعی را نشان می‌دهد اما اگر عددی بزرگ  بود مانند 55 یا 68 یعنی زاویه دیدی ظاهری را نشان می‌دهد

میدان دید: میدان دید عرض محدوده قابل دید از درون دوچشمی در فاصله هزار متری است. این عدد یا به صورت متر بیان می‌شود یا به صورت فوت و یارد. هرچه بزرگ‌نمایی دوربینی بیشتر باشد و اندازه عدسی شیئی آن کوچکتر باشد میدان دید آن کمتر است

حداقل فاصله فوکوس: در نظر گرفتن نزدیکترین فاصله قابل فوکوس در دوربین دوچشمی شاید کمی عجیب به نظر برسد چراکه دوچشمی ها ساخته‌ شده‌اند تا دوردست‌ها را نشان دهند. اما برای برخی از علاقمندان تماشای پرندگان و حشرات این اندازه مهم است. علاقمندان تماشای پرندگان دوست دارند تا از فاصله بسیار نزدیک پرنده‌ها را زیر نظر بگیرند تا کوچکترین جزئیات آنها را ببینند  (مانند جزئیات پرها، شکل نوک و غیره). دوربینی دوچشمی در اندازه متوسط  که بتواند در فاصله دو متر فوکوس بدهد دوچشمی قابل توجهی است. معمولا هرچه بزرگ‌نمایی دوربینی بیشتر باشد حداقل فاصله فوکوس آن هم بیشتر می‌شود. برای همین علاقمندان که می‌خواهند در فاصله نزدیم فوکوس بگیرند باید دوچشمی با بزرگ‌نمایی کم و عدسی‌های شیئی بزرگ انتخاب کنند.

شکل بدنه دوچشمی

در این مقاله بهتر است علاوه بر تمرکز بر ویژگی‌های کیفی به ویژگی‌های ظاهری نیز توجه شود. حالا کمی درباره شکل دوچشمی صحبت کنیم. مانند تصویر بعدی، دوچشمی‌هایی با منشور مستقیم معمولا به دو شکل ارائه می‌شوند به شکل پـُل باز Open bridge یا  پـُل بسته Open bridge

پل باز یا بسته اشاره به نحوه و شکل اتصال دو لوله اپتیکی در یک دوچشمی با منشور مستقیم دارد. معمولا مفصلی که دو لوله دوچشمی را به هم متصل می‌کند و فوکوسر دوچشمی هم در آنجا قرار دارد کاملا بسته است. این امر باعث استحکام بیشتر لولا و دوچشمی می‌شود اما مانع از این می‌شود که در زمان در دست گرفتن دوچشمی بتوانید انگشتان دست خود را دور لوله‌ها حلقه کنید و البته در دست گرفتن دوچشمی با یک دست هم کمی نامطمئن و سخت می‌شود. در یک دوچشمی به شکل پل باز، فوکوسر مرکزی به چشمی‌ها نزدیک‌تر است و یک لولای اضافه نیز در ابتدای لوله‌ها و در نزدیکی عدسی‌های شیئی قرار دارد و میانه دوچشمی فضای خالی خواهد ماند. به این ترتیب علاوه بر اینکه انگشتان دستان شما می‌تواند دور لوله‌ها به خوبی حلقه شود و دوربین با اطمینان خاطر بیشتری در دست قرار گیرد از وزن کلی دوربین هم کاسته خواهد شد.

فوکوسر (پیچ تنظیم کننده وضوح تصویر)

تقریبا همه دوچشمی‌ها یک فوکوسر مرکزی دارند. این فوکوسر یا «پیچ تنظیم کننده وضوح تصویر» در لولای وسط دوچشمی، جایی که دو لوله اپتیکی به هم متصل می‌شود قرار دارد. در این دوچشمی‌ها معمولا یک «تنظیم کننده دیوپتریک» روی یکی از چشمی‌ها قرار دارد تا درصورت تفاوت بینایی چشم راست و چپ  بتوان این تفاوت را  برطرف کرد. مقدار این تنظیم از دوربینی به دوربینی دیگر متفاوت است و سازندگان دوچشمی بر اساس مدل و کاربرد دوچشمی میزان آن را مشخص می‌کنند. دیوپتر (دایاپتر)  ممکن است روی چشمی چپ یا راست یا هر دو چشمی قرار داده شود. در بعضی از مدل‌ها ممکن است در وسط دوچشمی و در فوکوسر مرکزی قرار داشته باشد.

سازندگان دوچشمی گاهی از دو روش دیگر برای فوکوس کردن هم استفاده می‌کنند. فوکوس مستقل و بدون فوکوس (فوکوس ثابت) . در دوچشمی‌های فوکوس مستقل، پیچ یا چرخ فوکوس مرکزی وجود ندارد و هر چشمی فوکوسر مستقل خود را دارد. هرچند این روش امکان فوکوس بسیار دقیق را فراهم می‌کند اما این دوربین‌ها خسته کننده هستند . مخصوصا اگر قرار باشد چند نفر از یک دوچشمی مشترکاً استفاده کنند. بنابراین بهتر است فقط زمانی خریداری شوند که تنها یک نفر از دوربین دوچشمی استفاده می‌کند. در دوچشمی‌های دریانوردی و نجومی از این روش بیشتر استفاده می‌شود. اما دوچشمی‌های بدون فوکوس یا فوکوس ثابت همانطوری که از نامشان پیداست پیچ تنظیم فوکوس ندارند و چشمان شما باید کار فوکوس را انجام داد. این دوربین‌ها بیشتر مناسب فواصل دور هستند، معمولا 30 متر و دورتر، برای همین مناسب پرنده‌نگری و کارهایی که به فوکوس نزدیک نیاز دارد نیستند. کسانی که چشمان ضعیفی دارند بهتر است سراغ این دوچشمی‌ها نروند برای اینکه دوچشمی بدون فوکوسر فشار زیادی به چشم وارد می‌کند و ممکن است باعث خستگی چشم و حتی سردرد شود.

نکته: اگر قصد دارید تا از یک دوچشمی به صورت اشتراکی استفاده کند یا برای فواصل دور و نزدیک. دوچشمی با فوکوسر مرکزی انتخاب کنید. اما برای مقاصد دریانوردی و نجومی، از آنجا که معمولا فواصل خیلی دور را مشاهده خواهید کرد و نیاز چندانی به تغییر فوکوس ندارید  دوچشمی با فوکوسرهای مستقل بهترین تصویر را ایجاد می‌کند.

دوربین دوچشمی مقاوم در برابر آب، ضد آب و ضد مه‌گرفتگی

بسیاری از دوچشمی‌ها تقریبا هیچ مقاومتی در برابر نفوذ آب ندارند در حالی که بعضی مدل‌ها ضد آب و مقاوم در برابر مه‌گرفتگی (بخار گرفتگی لنزها از درون دوربین) هستند. این مشخصه به شما نشان می‌دهد که در چه شرایطی می‌توانید از دوچشمی استفاده کنید.

دوربین دوچشمی که هیچ مقاومتی در برابر آب نداشته باشد را نباید در دریا یا هوای بارانی استفاده کرد چراکه رطوبت وارد دوربین می‌شود. در این صورت رطوبت به شکل بخار  از داخل روی لنزها را می‌گیرد (مه گرفتگی). این مسئله باعث خراب شدن تصویر می‌شود و در مدت زمان طولانی باعث لکه دار شدن و کثیفی دائمی عدسی‌ها می‌شود.

مقاوم در برابر آب: در این دوچشمی‌ها در اغلب موارد نوعی از آب بندی و عایق استفاده شده است چیزی مثل اورینگ یا واشر تا مانعی برای ورود رطوبت به درون لوله‌های اپتیکی شود. می‌توانید دوچشمی مقاوم در برابر آب را به محیط‌های مرطوب ببرید و نگران چیزی نباشید. هوای داخل این دوچشمی‌ها  همان هوای داخل محیط کارخانه‌ای است که در آنجا ساخته شده‌اند و در نتیجه احتمالا مقدار بسیار کمی رطوبت از زمان ساخت درون آنها محبوس باشد. منظور این که در اغلب موارد وقتی چنین دوچشمی‌هایی را می‌خرید و بعد از اینکه  آنها را از جعبه خارج می‌کنید هیچ مه‌گرفتگی نخواهند داشت و تا مدتی خیال شما راحت خواهد بود.

دوچشمی ضد آب: این دوچشمی‌ها توسط اورینگ کاملا آب‌بندی شده‌اند تا مانع ورود هرگونه رطوبتی به درون آنها شود. اما ممکن است در شرایطی خاص کمی مه‌ گرفته شوند . با توجه به شرایط ساخت و مقدار محافظت بعضی از آنها را می‌توان درون آب هم برد. بعضی از تولیدکنندگان با اعداد و حروفی خاص مقدار عمق و زمانی که دوچشمی می‌تواند در درون آب باشد را مشخص می‌کنند. مثلا IPX7  به این معنی است که این دوچشمی را میتوان حداکثر در عمق یک متری به مدت 30 دقیقه نگاه داشت

دوچشمی مقاوم دربرابر مه گرفتگی: علت مه‌گرفتگی عدسی‌های دوچشمی از داخل، وجود رطوبت درون لوله‌های اپتیکی است. اگر از یک محیط گرم وارد یک محیط سرد شوید رطوبت درون لوله‌های اپتیکی متراکم شده و به شیشه‌ها می‌چسبد. در دوچشمی‌های ضد مه‌گرفتگی، داخل لوله‌های اپتیکی با گازهای خنثی مانند نیتروژن یا آرگون پر شده‌اند تا مانع مه گرفتگی لنزها شود. گازهای خنثی خشک هستند و با فشار درون لوله‌ها محبوس شده‌اند و به این ترتیب اورینگ‌ها هم محکم در جای خود قرار می‌گیرند.

نکته: یک دوربین ضد مه‌گرفتگی حتما ضد آب هم هست. اما یک دوربین ضد آب لزوما ضد مه گرفتگی نیست.

جنس بدنه دوربین دوچشمی

منظور از بدنه یا شاسی دوربین دوچشمی محفظه‌ای است که لنزها و منشورها را در خود قرار داده است یا به بیانی دیگر ساختاری که تجهیزات اپتیکی را در بر گرفته است.

آلومینیوم: به طور کلی معمول‌ترین جنسی که بدنه دوچشمی‌ها از آن ساخته می‌شود آلومینیوم است یا بهتر بگوییم آلیاژ آلومینیوم. فلز آلومینیوم سبک، مقاوم و ارزان است و ماشینکاری آن راحت  و از همه مهمتر اینکه به طور طبیعی در برابر اکسید شدن مقاوم است.

منیزیم: فلز دیگری که در ساخت بدنه دوچشمی‌ها کاربرد دارد آلیاژهای منیزیم است. که دلیل آن استحکام بالا با وزن کم است. اگر دو دوربین دوچشمی همه مشخصات‌شان یکی باشد اما یکی بدنه آلومینیومی و دیگری بدنه یا شاسی منیزیمی داشته باشد. دوچشمی که بدنه منیزیمی دارد سبک‌تر است. اما این چه اهمیتی دارد؟ وقتی برای طولانی مدت دوچشمی را جلوی چشمان‌تان می‌گیرید دوربین سبک‌تر کمتر دستان شما را خسته خواهد کرد. آلیاژهای منیزیمی سبک و مقاوم در برابر اکسید شدن هستند.

نکته: بدنه دوچشمی‌ها و تک چشمی‌ها روکش لاستیکی دارند برای همین جنسی که دوچشمی از آن ساخته شده است زیر این پوشش لاستیکی پنهان است

پلی کربنات: نوعی پلیمر و پلاستیک مستحکم در انواع گوناگون و با خواص متفاوت است. به طور کلی مستحکم و مقاوم در برابر فرسایش و خوردگی است و مانند همه پلاستیک‌ها ضد اکسید شدن. یکی از مزیت‌های آن نسبت به فلزات مقاومت آن در برابر تغییر دما است. اگر در شرایط سخت مانند سرمای شدید دوچشمی استفاده کنید که بدنه آن از پلی‌کربنات باشد. بدنه دوربین برخلاف فلزات به سرعت تغییر دما نمی‌دهد. مهمتر اینکه فلزات در سرما و گرما منقبض و منبسط می‌شوند. این تغییرات جزئی در طی سالها ممکن است باعث تغییر جزئی در محل قرارگیری لنزها و سیستم اپتیکی دوچشمی شود. از آنجا که پلی‌کربنات در برابر تغییر دما تغییر اندازه نمی‌دهد چنین مشکلی نخواهد داشت.

نکته: در هنگام انتخاب دوچشمی توجهی به عبارات تبلیغاتی مانند «از جنس مواد صنایع هوافضا» یا «در سطح نظامی»  نکنید. چنین عباراتی عملا چیزی درباره کیفیت بدنه و اُپتیک دوچشمی نمی‌گویند. وقتی می‌گویند از جنس مواد هواپیما منظور کدام جنس است؟ جنسی که در ساخت قطعات ضربه‌گیر چرخ‌های هواپیما در هنگام فرود استفاده می‌شود یا جنس نگهدارنده سینی ظرف غذا در هواپیما. تنها زمانی چنین سخنی معتبر است که به طور خاص جنس مواد سازنده دوچشمی ذکر شده  باشد. مثلا 6061-T6. آنچه شما باید بدانید این است که آلومینیوم سبک و مستحکم است.

مراقبت از دوربین دوچشمی 

دوربین‌های دوچشمی سالهای بسیار زیادی برای شما کار خواهند کرد اگر که شرایط زیر را رعایت کنید:

1- مراقب باشید دوچشمی ضربه نخورد، از پرت کردن و انداختن آن یا فشار شدید به آن خودداری کنید.

2- مراقب لنزهای دوربین باشید و در زمانی که از آن استفاده نمی‌کنید درپوش‌های آن را در جای خود قرار دهید

3-در صورتی که برای مدت طولانی قصد استفاده از دوچشمی را ندارید آن را در کیسه پلاستیکی در بسته قرار داده و در جعبه یا کیف در محیط خشک، خنک و دور از رطوبت قرار دهید.

4- دوربین را در خودرو و در زیر آفتاب رها نکنید.

6- در صورت کثیف شدن لنزها فورا اقدام به تمیز کردن آنها کنید و از مالیدن دست خود یا هر چیز دیگری به غیر از دستمال  تمیز کننده مخصوص به لنزها جدا خودداری کنید.

5- در هنگام فوکوس تصویر، پیچ تنظیم فوکوس را بیش از اندازه نچرخانید. یعنی زمانیکه پیچ فوکوس به انتهای آن رسید تلاش نکنید که پیچ را با زور همچنان حرکت دهید. در بسیاری از دوچشمی‌ها این کار باعث شکسته شدن قطعات داخلی فوکوسر می‌شود.

هرگز با هیچ دوربین دوچشمی، تک چشمی یا تلسکوپ به خورشید نگاه نکنید، حتی برای یک لحظه و حتی در هنگام غروب خورشید. نتیجه چنین کاری آسیب جدی و برگشت ناپذیر به چشم شما خواهد بود.

مترجم: داوود شفیعی

منبع: The B&H Binocular Buying Guide