دو روش کلی برای استقرار تلسکوپها وجود دارد.روش یا استقرار سمت-ارتفاعی .واستقرار استوایی
در استقرار سمت ارتفاعی تلسکوپ در دو محور سمت و ارتفاع می تواند حرکت کند یا به عبارت دیگر در راستای افق و راستای عمد بر ان.شیوه حرکت استقرار سمت-ارتفاعی درست شبیه پا یه های عکاسی است.
همانطور که در شکل فوق ملاحظه می کنید لوله تلسکوپ می تواند در دو راستای عمود بر هم در دو جهت افقی و عمود بر ان گردش کند.استقرار سمت-ارتفاعی برای رصد بسیار مناسب است زیرا زمان راه اندازی استقرار سمت –ارتفاعی بسیار کم است به این معنی که هیچ گونه تنظیم خاصی برای شروع به کار احتیاج نیست.
استقرار استوایی در واقع استقراری نجومی است و استقرار منجمان می باشد.در استقرار سمت ارتفاعی دو مشکل وجود دارد.1 برای رد یابی اجرام اسمانی هر دو محور را باید حرکت داد 2 حتی اگر هر دو محور هم حرکت کنند باز هم به دلایلی که بعدا بحث خواهیم کرد نمی توان عکاسی نجومی بلند مدت انجام داد مگر با استفاده از ابزارهای خاص.
در استقرار استوایی نیز از دو محور عمود بر هم استفاده می شود .یکی از دو محور با محور گردش اسمان یا محور قطبی موازی می گردد و به این ترتیب دو محور استقرار منطبق با گردش اسمان می گردند.
به موازی کردن محور قطبی استقرار استوایی با محور قطبی اسمان قطبی کردن می گویند.در نیم کره شمالی به دلیل اینکه ستاره قطبی نزدیک قطب شمال سما ویست می توان از ستاره قطبی به عنوان شاخصی برای قطبی کردن استفاده کرد.بعد از عمل قطبی کردن برای ردیابی اجرام سماوی فقط کافیست که محور بعد را با سرعت ثابت گردش اسمان حرکت دهیم تا بتوانیم اجرام سماوی را تعقیب کنیم.
موتوری کوچک می تواند این کار را به خوبی انجام دهد و جرم فقط با کار کردن یک موتور در محور بعد عمل ردیابی را انجام می دهد.
همچنین در تصویر فوق وزنه ای دیده می شود که برای بالانس کردن وزن لوله اپتیکی تلسکوپ می باشد.البته وجود وزنه فوق باعث افزایش وزن کلی تلسکوپ می گردد.
برای عکاسی نجومی بلند مدت از اجرام اسمانی الزاما باید از سیستم استقرار استوایی استفاده کرد .سیستمهای سمت ارتفاعی حتی اگر هم قادر به رد یابی اجرام سماوی باشند نمی توان از انها برای عکاسی نجومی بلند مدت استفاده کرد.مشکل وقوع پدیده ایست به نام چرخش میدان که در مقالات اینده بدان پرداخته خواهد شد.
در مورد استقرار استوایی چندین موضوع قابل بحث است.
پایه های استوایی معمولا گران قیمت هستند و این به خاطر پیچیدگی بیشتر انهاست.همچنین راه اندازی و استفاده از انها نیز نسبت به استقرار استوایی سخت تر و زمان بر تر است.پس می توان چنین نتیجه گرفت که استقرار استوایی برای رصدهای ساده زیاد مناسب نیست.
نوع خاصی از استقرار سمت-ارتفاعی پایه های نوع چنگالی هستند.این استقرار بیشتر برای تلسکوپهای اشمیت-کسگرین توسط کمپانی مید و سلسترون استفاده می شود ولی از انجا که این دو کمپانی بسیار معروف و مسلط به بازار هستند لازم است توضیحاتی ارائه گردد.
حسن این نوع استقرار این است که به راحتی قابل تبدیل به اسقرار استوایست.
همانطور که در تصویر فوق ملاحظه می کنید با زاویه دادن به این استقرار به اندازه عرض جغرافیایی محل رصد استقرار چنگالی تبدیل به استقرار استوایی می گردد.در تلسکوپ بالا این کار به طور ثابت و دائم داده شده است اما می توان از وسیمه ای به نام wedge استفاده کرد و در صورت لزوم بین دو نوع استقرار انتخاب کرد.
استقرار دابسونیاستقرار دابسونی نوع خاصی از استقرار سمت ارتفاعی است که برای رصد با تلسکوپهای نیوتونی بهینه شده است.طرح این استقرار بسیار هوشمندانه و ساده است و کار با ان بسیار راحت است.
همچنین حمل و نقل این نوع تلسکوپ بسیار راحت است و زمان شروع به کار در ان خیلی سریع است.
حتی تلسکوپهای بسیار بزرگ را نیز می توان توسط این نوع استقرار استفاده کرد.
ساخت تلسکوپهای دابسونی بسیار کم هزینه و راحت است و از این رو یکی از تلسکوپهای محبوب رصدگران اسمان شب است.تلسکوپی شامل اپتیکی نیوتونی و پایه ای دابسونی ارزان ترین نوع تلسکوپ برای رصد است.
در سالهای اخیر لوازم جانبی بسیاری برای پایه های دابسونی ساخته شده است.منجمله می توان به سیستمهای جستجوی خودکار و یا سیستمهای ردیاب خودکار اشاره کرد.
پایه های دابسونی برای کسانیکه می خواهند تلسکوپی قوی و در عین حال راحت در استفاده و ارزان داشته باشند ایده الند.
