آیا متوجه شدهاید که مریخ در چند ماه گذشته روشنتر و قرمزتر شده است؟ روز یکشنبه، 23 دی 1403، مریخ در نزدیکترین فاصله از زمین از سال 1401 بود و اندکی پس از آن در 27 دی وارد مقابله سالانه خود شد. این دوره نه‌تنها بهترین فرصت برای دیدن مریخ در بزرگترین و درخشانترین حالت آن است، بلکه بهترین زمان برای ارسال فضاپیما به سیاره سرخ محسوب میشود. در این مقاله هر چیزی را که باید درباره تقابل مریخ در سال 1403 و نحوه دیدن آن بدانید توضیح می‌دهیم. پس با ما همراه باشید.
هر ۷۸۹ روز، مریخ، زمین و خورشید در یک راستا قرار می‌گیرند که اخترشناسان به آن مقابله می‌گویند. مقابله سیاره‌ای با مشتری، زحل، اورانوس و نپتون تقریبا سالیانه اتفاق می‌افتد، زیرا مدار سریع‌تر زمین موجب میشود تقریبا سالی یک بار از بین این سیاره‌ها و خورشید عبور کند.
داستان مریخ کمی متفاوت است. مریخ و زمین نسبتا نزدیک به هم هستند. مدار ۳۶۵ روزه زمین دور خورشید بسیار کوتاه‌تر از مدار ۶۸۷ روزه مریخ است. در نتیجه، زمین هر ۷۸۹ روز (کمی بیشتر از دو سال زمینی) از بین مریخ و خورشید می‌گذرد که در آن نقطه در نزدیکترین فاصله از مریخ قرار می‌گیرد.
| بیشتر بخوانید:سن کیهان چقدر است؟ |
مریخ در طول مقابله خود تابش کامل خورشید را دریافت میکند. این باعث میشود ستاره شناسان مبتدی و عکاسان نجومی با استفاده از تلسکوپ‌های خوب و همچنین ستاره‌شناسان حرفه‌ای با استفاده از تلسکوپ‌های فضایی عوارض سطح این سیاره سرخ را راحت‌تر ببینند.
مهم‌ترین ویژگی‌های سطح قرمز زنگ‌زده مریخ شامل دره مارینر، بزرگترین آتشفشان در منظومه شمسی به نام المپوس و کلاهک یخی قطب جنوبی سیاره است. این عوارض برجسته با استفاده از تلسکوپ شکستی با فاصله کانونی طولانی (فاصله بین عدسی شی تا نقطه کانونی) که چشمی‌هایی با بزرگنمایی ۲۰۰ برابر دارد، بهتر دیده می‌شوند.
در طول مقابله میتوان کل قرص مریخ را که در شب توسط خورشید روشن میشود، رصد کرد. همچنین، این دوره فرصتی برای رصد مریخ در حال طلوع از شرق هنگام غروب خورشید و غروب در غرب هنگام طلوع خورشید فراهم میکند که مناسب‌ترین زمان‌ها برای رصد این سیاره از طریق تلسکوپ یا چشم غیرمسلح هستند.
تاریخ رسمی برای مقابله مریخ وجود دارد اما این تنها شبی نیست که میتوان این سیاره را مشاهده کرد. مریخ در واقع سه روز زودتر، زمانی که به زمین نزدیکتر است (نتیجه مدار بیضیشکل هر دو سیاره)، روشنتر است. همچنین، چند مقارنه نزدیک قبل از تاریخ مقابله آن وجود دارد که درخشانترین و جذابترین منظره را از مریخ فراهم میکند.
چند تاریخ کلیدی که باید به خاطر داشته باشید عبارت‌اند از:
مریخ در طول مقابله خود در صورت فلکی جوزا می‌درخشد. این رویداد بسیار جذاب خواهد بود، زیرا سیاره سرخ به‌عنوان نقطه نورانی روشن و قرمز ظاهر میشود و بر آسمان شب حکمرانی میکند.
بااین‌حال مقابله مریخ در سال 1403 چندان چشمگیر نخواهد بود، زیرا مقابله حضیضی نیست. مقابله حضیضی زمانی رخ میدهد که مریخ وقتی در مدار کمی بیضیشکل خود در نزدیکترین نقطه به خورشید است، به نزدیکترین فاصله از زمین می‌رسد.
در طول مقابله حضیضی، قرص مریخ می‌تواند به بزرگی ۲۴ ثانیه قوسی ظاهر شود و با قدر ظاهری ۲.۶- بدرخشد. در سال 1403 ، قرص آن ۱۴.۶ ثانیه قوسی (۲.۶ ثانیه قوسی کمتر از مقدار مشابه در سال 1401) و قدر ظاهری آن ۱.۴- خواهد بود.
مقابله حضیضی هر ۱۵ تا ۱۷ سال یک بار رخ میدهد. آخرین مورد در سال 1397 بود و بعدی در سال 1412 خواهد بود.
| بیشتر بخوانید: نظریه ریسمان هنوز برقراره |
سفر بین مریخ و زمین، درست قبل از رسیدن مریخ به مقابله، کمترین زمان را خواهد داشت. بنابراین در دی ماه، پنجرهای برای پرتاب ماموریتهای کارآمد و مقرونبهصرفه با استفاده از مدار ترابرد هوهمان باز میشود. کوتاه کردن سفر به مریخ تا حد امکان حیاتی است زیرا حدود نیمی از وزن بیشتر فضاپیماها را سوخت تشکیل میدهد.
ناسا در حال برنامه‌ریزی برای پرتاب ماموریت EscaPADE (Escape and Plasma Acceleration and Dynamics Explorers) است. این ماموریت شامل فضاپیمایی با دو مدارگرد است که واکنش لحظه‌ای سیاره را به آب‌و‌هوای فضا بررسی میکند. این ماموریت قرار بود در مهر 1403 توسط موشک نیو گلن بلو اوریجین پرتاب شود تا از نزدیکی مریخ استفاده کند، ولی به بهار 1404 یا بعد از آن موکول شد.
اگرچه مقابله مریخ در اواخر سال 1403 رخ میدهد، این سیاره در سال بعد هم چشمگیر خواهد بود. بااین‌حال در اوایل آذر 1404، در تابش نور خورشید گم خواهد شد. مقابله بعدی مریخ در 30 بهمن 1405 رخ خواهد داد.
