پیرو نظریه خورشید مرکزی، امروزه میدانیم که زمین و سایر سیارههای منظومه شمسی دور خورشید میچرخند. بااینحال، زمانی اعتقاد بر این بود که زمین در مرکز جهان قرار دارد و همه چیز دور ما میچرخد. این مدل که بهعنوان زمین مرکزی شناخته میشود، نقطه مقابل نظریه خورشید مرکزی است. برای آشنایی بیشتر با نظریه خورشید مرکزی، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
«نیکلاس کوپرنیک» در سال ۱۵۴۳ مدل خورشید مرکزی را پیشنهاد کرد. در حالیکه نظریه مرکزی بودن خورشید درست بود، مدل کوپرنیک در کل ایرادهای زیادی داشت. مدل خورشید مرکزی در ابتدا بدون تلسکوپ فرمولبندی شد. این یعنی تمام مشاهدات با چشم غیرمسلح و ابزار ساده انجام میشد. بهاینترتیب، موقعیت سیارهها عمدتا با مشاهده موقعیت و اندازه آنها در برابر ستارهها پیشبینی میشد.
مدل خورشید مرکزی کوپرنیک اولین ایده پذیرفتهشده بود که خورشید مرکز منظومه شمسی است نه زمین. بااینحال، کوپرنیک اولین کسی نبود که این ایده را پیشنهاد کرد.
هزار سال قبل از آن، فیلسوفان یونانی قرن پنجم، «فیولائوس» و «هیکتاس»، پیشنهاد کرده بودند که زمین احتمالا دور یک شی آتشین میچرخد. ستارهشناس یونانی «آریستارخوس ساموسی» دو قرن بعد پیشنهاد کرد که این شیء خورشید است.
| بیشتر بخوانید: سن جهان چقدر است؟ |
از آنجایی که هیچ کس نمیتوانست توضیح دهد که چرا ستارهها با وجود تغییر موقعیت زمین ثابت بهنظر میرسند، مدل زمین مرکزی بهطور گستردهای پذیرفته شد.
ستارهشناس و ریاضیدان مصری «کلودیوس بطلمیوس» با نظریه جدیدی که میگفت زمین در مرکز منظومه شمسی ثابت است، بر این مشکل غلبه کرد. این نظریه نزدیک به ۱۴۰۰ سال رایج بود که باعث شد رواج مجدد مدل خورشید مرکزی یک مفهوم جدید بهنظر برسد.
با پاسخ به این سوال که چه چیزی در مرکز منظومه شمسی قرار دارد، اخترشناسان توانستند پاسخ سوالهای دیگر را نیز پیدا کنند.
مدارهای عطارد و زهره بین خورشید و زمین قرار گرفت که به ستارهشناسان نشان داد چرا در طول زمان از نظر اندازه و شکل بسیار متفاوت بهنظر میرسند.
وقتی سیارهها نسبت به موقعیت زمین در سمت دور خورشید قرار داشتند، در آسمان کوچکتر بودند. همچنین وقتی در یک طرف خورشید بودند، برخورد نور با به آنها شکل هلالی میداد.
تقریبا یک قرن پس از انتشار نظریه کوپرنیک، دانشمندانی مانند «یوهانس کپلر»، «گالیله» و «اسحاق نیوتن» توانستند از مدل خورشید مرکزی برای دستیابی به یافتههای جدید استفاده کنند. کپلر و نیوتن اندازهگیریهای دقیقی از حرکت سیارهها دور خورشید انجام دادند، در حالیکه گالیله از تلسکوپ خود برای اثبات خورشید مرکزی استفاده کرد.
