حتما حداقل یک‌بار زهره را دیده‌اید که مثل فانوسی خیره‌کننده و سفید در آسمان به‌عنوان «ستاره عصر» یا «ستاره صبح» می‌درخشد. در طول زمان، نور مسحورکننده زهره با همه چیز، از بشقاب پرنده گرفته تا ستاره بیت‌لحم اشتباه گرفته شده است. جای تعجب نیست که اجداد باستانی ما مجذوب زهره شدند و نام الهه زیبایی و عشق رومی را روی آن گذاشتند.
زهره معمولا به‌عنوان دوقلوی زمین شناخته می‌شود. اگرچه این سیاره از نظر اندازه و جرم شبیه زمین است، شباهت‌ها همین‌جا به پایان می‌رسد. زهره جهانی غیرمهمان‌نواز است که ابرهای انعکاسی و غلیظ سطح آن را پنهان کرده‌اند و گرما را مثل گلخانه به دام می‌اندازند.
با دمای سطحی نزدیک به ۵۰۰ درجه سانتیگراد، زهره به‌عنوان گرم‌ترین سیاره منظومه شمسی حتی از عطارد پیشی گرفته است. ابرهای متراکم آن طوری نور خورشید را به فضا منعکس می‌کنند که بعد از خورشید و ماه به‌عنوان سومین جرم درخشان از زمین دیده می‌شود.
زهره می‌تواند به قدر ۴.۷- برسد، یعنی حدود ۱۷ برابر درخشان‌تر از شباهنگ، درخشان‌ترین ستاره آسمان شب. بنابراین چطور بفهمیم چه زمانی باید در آسمان عصر یا صبح دنبال آن بگردیم؟ آیا تماشای زهره خطرناک است زیرا مثل عطارد نسبتا نزدیک به خورشید قرار دارد؟ زهره با تلسکوپ چطور به‌نظر می‌رسد؟ چه مشخصاتی را باید جستجو کنیم؟ تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با همزاد سیاره‌ای داغ زمین و نحوه رصد آن آشنا شوید.
دیدن زهره بسیار آسان است، ولی باید مراقب باشید. زهره در طول گردش دور خورشید به چند نقطه قابل‌توجه می‌رسد: مقارنه داخلی (وقتی بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد)، بیشترن کشیدگی غربی (وقتی حداکثر فاصله را از خورشید در آسمان صبحگاهی دارد)، مقارنه خارجی (وقتی در سمت مخالف خورشید از زمین قرار می‌گیرد) و بیشترین کشیدگی شرقی (وقتی در آسمان عصر حداکثر فاصله را از خورشید دارد).
زهره در طول مقارنه داخلی و خارجی از خط دید ما در مجاورت خورشید قرار می‌گیرد و در تابش خیره‌کننده آن گم می‌شود. هرگز سعی نکنید زهره را در طول این دوره با چشم غیرمسلح یا از طریق دوربین دوچشمی و تلسکوپ رصد کنید.
این کار بسیار خطرناک است و ارزش ندارد که به‌طور تصادفی خودتان را کور کنید یا چشم شما برای همیشه آسیب ببیند. زهره را باید زمانی رصد کنید که از خورشید دور است، مثلا در طول دوره کشیدگی.
بهترین منظره زهره را بعد از غروب یا قبل از طلوع خورشید خواهید دید. بااین‌حال رصدگران تیزبین ممکن است بتوانند زهره را در روز روشن هم تشخیص دهند، به‌ویژه در دوره بیشینه کشیدگی.
نقشه‌های آسمان در مجله‌ها، کتاب‌ها یا وب‌سایت‌های مرتبط با نجوم، راهنمای بصری هستند که کمک می‌کنند زهره را در آسمان پیدا کنید.
مدرن‌ترین و آموزنده‌ترین ابزارهای امروزی در برنامه‌های نجومی مانند اپلیکیشن موبایل SkyPortal سلسترون در دسترس هستند. به‌سادگی این برنامه رایگان را از اپ استور اپل یا گوگل پلی دانلود کنید تا به اطلاعات مفید آن دسترسی پیدا کنید.
اپلیکیشن SkyPortal توضیحات صوتی و نوشتاری درباره زهره ارائه می‌دهد. همچنین مختصات آسمانی، نقشه آسمان در لحظه، زمان طلوع و غروب و پارامترهای فیزیکی و مداری در اختیارتان می‌گذارد.
چشمان شما تنها چیزی است که برای لذت بردن از زیبایی زهره، حتی از شهر در شرایط آلودگی نوری شدید، نیاز دارید. بااین‌حال دوربین دوچشمی یا تلسکوپ قطعا منظره را بهبود می‌بخشد. از تلسکوپ حداقل ۶۰ میلی‌متری (۲.۴ اینچی) یا بیشتر با بزرگنمایی حداقل ۵۰ برابر برای رصد این سیاره و مشاهده تغییرات آن در طول زمان استفاده کنید.
اضافه کردن فیلتر ماه یا فیلترهای رنگی برای کاهش میزان درخشش و پراکندگی نوری که زهره ساطع می‌کند مفید است و همزمان کنتراست را نیز افزایش می‌دهد. تلسکوپ‌های مجهز به مقر GoTo و ردیاب برای نگه داشتن زهره در مرکز برای دید ثابت‌تر ایده‌آل هستند، ولی تلسکوپ‌های دستی هم کارتان را راه می‌اندازند.
زهره در طول چرخش دور خورشید درست مثل ماه مراحلی را طی می‌کند. هلالهای زهره به‌راحتی توسط تلسکوپی با بزرگنمایی متوسط قابل‌مشاهده هستند. نکته جالب این است که زهره در فاز هلالی خود در مقایسه با فاز تقریبا کامل، به‌دلیل نزدیک‌تر بودن به زمین روشن‌تر و بزرگ‌تر است.
زهره غیر از فازهای خود چیز زیادی برای نمایش دادن ندارد، زیرا سطح آن همیشه توسط ابرهای ضخیم دی‌اکسید گوگرد پوشیده شده است. برخلاف مشتری و زحل با طوفان‌های چرخان و نوارهای ابری، ابرهای روی زهره نسبتا پایدار هستند. بنابراین هر جزئیاتی که در آن‌ها دیده شود بسیار ظریف خواهد بود.
در سال 1391، گذر بسیار نادر زهره اتفاق افتاد و قرص این سیاره به‌صورت نقطهای سیاه از روی خورشید عبور کرد. کسانی که شاهد این پدیده نادر بودند، بسیار خوش‌شانس بودند. گذر بعدی زهره در سال 1496 خواهد بود.
امیدواریم این راهنمای رصد کمک کند تا با زهره بیشتر آشنا شوید. پیدا کردن این سیاره آسان است و برای اخترشناسان مبتدی و کهنه‌کاری که مایل هستند فازهای آن را در مسیر گردش دور خورشید زیر نظر بگیرند، سوژه‌ای ایده‌ال محسوب می‌شود.
نکته کلیدی این است که بدانید چه زمانی و کجا را باید نگاه کنید. اگر می‌خواهید درباره زهره بیشتر بدانید، اپلیکیشن SkyPortal را از اپ استور یا گوگل پلی دانلود کنید.
