در این مقاله قصد داریم بهترین تا بهترین انواع میکروسکوپ را بررسی کنیم تا بتوانید بهترین انتخاب را نسبت به نیاز خود داشته باشید.
چه نوع میکروسکوپی به ذهنتان می‌آید؟ مدل سنتی که زمانی در مدارس استفاده می‌شد – منتظر نوبت ماندن، مشاهده نمونه‌ها یکی پس از دیگری و با یک چشم در هر بار؟ یا میکروسکوپی که فناوری‌های مدرن‌تری مانند تصویربرداری دیجیتال و اشتراک‌گذاری فایل را ممکن می‌سازد؟
امروزه تنوع گسترده‌ای از انواع میکروسکوپ در جهان وجود دارد که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه، مروری بر ۶ نوع اصلی میکروسکوپ می‌کنیم که احتمالاً با آن‌ها بیشتر برخورد خواهید داشت:
| بیشتر بخوانید: بهترین میکروسکوپ برای دانش آموزان |
میکروسکوپ استریو که به آن میکروسکوپ تشریحی نیز می‌گویند، برای مشاهده نمونه‌های سه‌بعدی بزرگتر مانند حشرات، سنگ‌ها، گیاهان و قطعات صنعتی استفاده می‌شود.
این میکروسکوپ‌ها دارای دو چشمی با مسیرهای نوری جداگانه و بزرگنمایی پایین، در حدود 60 برابر هستند. آن‌ها از نور مرئی برای تولید تصویر سه‌بعدی از نمونه شما استفاده می‌کنند برخلاف برخی دیگر از انواع میکروسکوپ‌ها، تصویر به صورت صحیح (نه وارونه) نمایش داده می‌شود، بنابراین می‌توانید نمونه‌ها را در حین مشاهده آزادانه جابجا کنید.
میکروسکوپ‌های استریو می‌توانند با نور عبوری (که از نمونه عبور می‌کند) یا نور انعکاسی (که از سطح نمونه بازتاب می‌شود) کار کنند؛ بنابراین برای مشاهده نمونه‌های مات بسیار مفید هستند.
میکروسکوپ ترکیبی که به آن میکروسکوپ بیولوژیکی نیز گفته می‌شود، از دو مجموعه لنز برای دستیابی به بزرگنمایی بسیار بیشتر، مثلا 1000 برابر استفاده می‌کند. ممکن است این نوع میکروسکوپ را از دوران دبیرستان به خاطر داشته باشید.
این میکروسکوپ‌ها عموماً برای مشاهده نمونه‌های بسیار کوچک و شفاف (مانند میکروارگانیسم‌ها، سلول‌ها و بافت‌ها) استفاده می‌شوند.
آن‌ها معمولاً با چندین لنز شیئی با بزرگنمایی‌های مختلف عرضه می‌شوند که می‌توانند چرخانده شوند تا هم نمای کلی و هم جزئیات نمونه را ارائه دهند.
برای دریافت مشاوره رایگان خرید میکروسکوپ روی عکس زیر کلیک کنید:
میکروسکوپ های معکوس عملکردی مشابه میکروسکوپ‌های سنتی دارند، اما (همانطور که از نامشان پیداست) چیدمان لنزهای شیئی و مسیر نور در آن‌ها برعکس است. در میکروسکوپ‌های معکوس منبع نور به بالای نمونه منتقل شده و همانطور که احتمالاً حدس زدید، عدسی‌های شیئی در زیر نمونه پیدا می‌شوند. میکروسکوپ‌های معکوس براساس نوع استفاده و نوع نمونه‌های متناسب باهاشون، به دو نوع تقسیم می‌شوند:
این مدل‌ها معمولاً دارای محدوده بزرگنمایی تا 400 برابر هستند و برای مشاهده نمونه‌های زنده در ظرف کشت (پتری دیش) یا ظروف بزرگتر استفاده می‌شوند.
نمونه‌ها از پایین مشاهده می‌شوند، زیرا:
این نوع برای بررسی اجسام کدر که برای میکروسکوپ معمولی بسیار بزرگ هستند، استفاده می‌شود. بزرگنمایی آن‌ها مشابه مدل بیولوژیکی است، اما برای بررسی فلزات و کانی‌ها به جای مواد آلی طراحی شده‌اند.
میکروسکوپ‌های متالورژی عمودی از بزرگنمایی بالاتر 500 برابر برای بررسی مواد کدر مانند فلزات، پلیمرها و سرامیک‌ها استفاده می‌کنند.
آن‌ها عملکردی مشابه مدل‌های معکوس دارند؛ با این تفاوت که نور از سطح نمونه بازتاب می‌شود و این امکان را فراهم می‌کند تا عیوب، ساختار و اندازه ذرات یا بلورهای سازنده ماده بررسی شود.
میکروسکوپ‌های پلاریزان یکی از بهترین انواع میکروسکوپ است که از نور قطبی‌شده (چیزی شبیه به نور عبوری از عینک آفتابی) استفاده می‌کنند تا مشاهده نمونه‌های (مات) که نور از آن‌ها منعکس می‌شود آسان‌تر شود. این میکروسکوپ‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با تنظیم جهت و شدت نور، بازتاب‌های اضافی و نورهای شدید را کاهش دهند.
این میکروسکوپ‌ها با قرار دادن نمونه بین دو فیلتر پلاریزان (که یکی از آن‌ها قابل تنظیم است) کار می‌کنند. این فیلترها فقط به نور با جهت‌گیری مشخص اجازه عبور می‌دهند؛ به این ترتیب، نور مزاحم حذف شده و جزئیات پنهان نمونه بهتر دیده می‌شوند.
همچنین، این میکروسکوپ‌ها قادرند مواد خاصی به نام «مواد دو شکستی» (مانند کریستال‌ها، کانی‌ها و برخی پلاستیک‌ها) را بررسی کنند. این مواد دارای ساختاری هستند که باعث می‌شود پرتوهای نور بسته به جهت قطبیت، به شکل‌های متفاوتی شکسته شوند، در نتیجه تصاویری بسیار زیبا و رنگارنگ ایجاد می‌شود.
نکته: دوشکستی یا ضریب شکست مضاعف Birefringence یک خاصیت نوری در موادی است که ضریب شکست آن‌ها به قطبش و جهت انتشار نور وابسته است. بلورها با ساختار نامتقارن و پلاستیک تحت تنش از خود خاصیت دوشکستی بروز می‌دهند.
میکروسکوپ‌های فلورسانس برای بررسی نمونه‌هایی که با رنگ‌های فلورسنت خاص رنگ‌آمیزی شده‌اند، استفاده می‌شوند.
آن‌ها نمونه را با نور پرانرژی بمباران می‌کنند و سپس نور منبع را فیلتر می‌کنند، به طوری که فقط یک تصویر فلورسنت روشن روی پس‌زمینه تاریک باقی می‌ماند.
و بسیاری بیشتر …
هر ۶ نوع از انواع میکروسکوپ، نقش بسیار مهمی در علم، صنعت و حرفه‌های مختلف ایفا می‌کنند و ما را به دنیای «میکروسکوپی» و ریز ذرات می‌برند. جایی که همانند آسمان شب، هر سوژه و نمونه، در دل خود، زیبایی‌های مثال‌زدنی نگه می‌دارند.
اما داستان به همین جا ختم نمی‌شود! انواع پیشرفته‌تری از میکروسکوپ‌ها نیز وجود دارند، مانند:
دنیای میکروسکوپی گسترده‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید، اما وقتی وارد آن شوید، دیگر جهان را همانند قبل نخواهید دید!
برای مطالعه بیشتر درباره انواع میکرسکوپ می توانید به مقاله منبع مراحعه کنید.
