انتخاب دوربین دوچشمی

انتخاب دوربین دوچشمی

دوربین‌های دوچشمی قابلیت‌های متفاوتی دارند و افراد برای کارهای متفاوتی از آنها استفاده می‌کنند. در این مقاله آنها را به سه گروه تقسیم می‌کنیم.

دوربین‌های دوچشمی پرنده‌نگری، شکاری و نجومی

این تقسیم‌بندی به معنای این نیست که این دوربین‌ها  تفاوت‌های بسیار چشم‌گیری نسبت به یکدیگر دارند و یا اینکه تنها تقسیم بندی موجود همین است. دوچشمی‌ها و تک‌چشمی‌ها را می‌توان بر اساس کارکرد، ابعاد و کیفیت آنها تقسیم‌بندی‌ها متفاوتی کرد. ممکن است یک دوربین دو چشمی شکاری برای رصد اجرام آسمانی به‌کار رود یا یک دوربین پرنده‌نگری برای دیدن مناظر شهری هم کاملاً‌ مناسب باشد. به هر ترتیب شاید تقسیم‌بندی‌های گوناگونی برای این کار وجود داشته باشد ولی به نظر می‌رسد که این ساده‌ترین تقسیم‌بندی برای خوانندگان است. و نکته مهم اینکه دوربین شکاری لزوما برای شکار نیست و مناسب طبیعت‌گردی و تماشای حیات‌وحش و کاربردهای دیگر است.

دوربین‌های دوچشمی شکاری به‌خاطر قابلیت‌های متفاوتی که دارند از دیگر دوربین‌ها مجزا می‌شوند. این دوربین‌ها بایستی در شرایط مرطوب و سخت در هنگام ماهی‌گیری، شکار و طبیعت‌گردی مقاوم باشند.

این ابزارها بایستی مقاوم در مقابل نفوذ آب باشد و عایق‌بندی مناسبی داشته باشند. روی بدنه این دوربین‌ها بایستی روکش‌های لاستیکی مناسبی قرار بگیرد و اگر با گاز نیتروژن درون بدنه پرشده باشد این ابزار ضد آب و ضد بخار خواهد بود. البته اکثر دوربین‌های دوچشمی نظامی این قابلیت‌ها را دارند اما وزن آنها سنگین‌تر است. اگر می‌خواهید تصاویری شفاف و واضح را در دوربین دوچشمی خود شاهد باشید بهتر است از شیشه‌های  BAK-4 در آن استفاده شده باشد.

بزرگنمایی و قطر عدسی شیئی

بهتر است روی تمام قطعات اپتیکی دوربین دوچشمی لایه‌های چند تایی و کاملی از مواد ضدانعکاس اندود شده باشد تا مقاومت و کیفیت تصویر آنها بالاتر رود. روی بدنه تمامی دوربین‌های دوچشمی  اعدادی مانند 42×8 یا 50×10 حک شده است. که رقم اول بزرگ‌نمایی و رقم دوم قطر عدسی بزرگ یا همان عدسی شیئی به میلی‌متر است. فرض کنید با دوچشمی که 8 برابر بزرگ‌نمایی دارد می‌خواهیم سوژه‌ایی در 24 متری را ببینیم، این دوربین دوچشمی توانایی نزدیک کردن سوژه را تا 3 متری خواهد داشت.

اگر به جنگل یا بیشه و بوته‌زار می‌روید نور طبیعی اندکی خواهید داشت پس بزرگ‌نمایی 8 برابر برای کار شما بسیار مناسب خواهد بود. در محیط‌های پرنور و باز بزرگ‌نمایی 10 برابر مناسب‌ترین انتخاب خواهد بود پس در این صورت دوربین‌دوچشمی 42×10 توصیه می‌شود چرا که مسافتهای دورتری را می‌توانید با آن ببینید.

بیشتر پرنده نگران بزرگ‌نمایی 7، 8 یا 10 برابر را برای دوربین دوچشمی خود انتخاب می‌کنند. در بزرگنمایی‌های بالاتر سوژه به شما نزدیکتر خواهد شد ولی اشکالاتی هم بوجود خواهد آمد.

بزرگ‌نمایی کمتر در دوربین دوچشمی میدان دید ظاهری بیشتر و بزرگ‌نمایی بیشتر میدان دید کمتری در اختیارمان قرار می‌دهد پس در یک دوربین دوچشمی 50×7 محدوده وسیع‌تری را نسبت به یک دوربین 50×10 خواهیم دید.  برای دیدن گروه کاملی از پرندگان در دوربینی که بزرگ‌نمایی کمتری دارد شانس بیشتری هم داریم. اگر دسته‌ای از پرنده‌ها را در میان دید دوربین دوچشمی خود دارید، دوربینی که 7 برابر بزرگ‌نمایی دارد نسبت به دوربینی با بزرگ‌نمایی 10 برابر تعداد بیشتری از آنها را نشان خواهد داد.

در مقایسه دوربین 50×7 یا دوربینی دوچشمی 50×10 (باقطر عدسی شیئی مشترک) دوربینی که بزرگ‌نمایی کمتری دارد شفافیت تصویر بیشتری خواهد داشت و بخصوص در شرایطی که نور طبیعی کم است دوربینی که بزرگ‌نمایی کمتر دارد تصویری واضح‌تر و شفاف‌تر خواهد داشت.

پس در پرنده‌نگری بزرگ‌نمایی بیشتر مشکلات زیر را بوجود خواهد آورد:

1- میدان دید ظاهری کمتر

2-نور کمتر

3- لرزش بیشتر تصاویر و فشار بیشتری که در نگهداشتن دوربین به دست شما می‌آید.

4-سنگین‌تر بودن دوربین‌ دوچشمی

5-تنظیم فوکوس سخت‌تر تصاویر

6- زمان بیشتری که برای تنظیم (فوکوس) تصاویر هدر می‌رود.

برای بزرگنمایی‌های بالاتر از ده برابر، با توجه به سنگین شدن دوربین دوچشمی، تک چشمی‌ هم گزینه مناسبی است. دوربین‎های دوچشمی با  بزرگنمایی‌های بالاتر نیاز به سه‌پایه محکم عکاسی هم دارند.

بهتر است قبل از خرید تصمیم بگیریم که چه انتظاری از دوربین دوچشمی خود داریم. آیا جزئیات بیشتر  از یک سوژه را ترجیح می‌دهیم یا میدان دید بزرگتر و شفافیت تصویر بالاتر را؟ آیا سبک و سنگینی برایمان مهم است؟ آیا دستان کم زور و لرزان داریم؟ قیمت دوچشمی تا چه اندازه مهم است؟

یک کار مناسب این است که  دوربین‌های دو چشمی دوستان خود را برای مدتی کوتاه قرض بگیرید تا بفهمید که چگونه دوربینی می‌خواهید و چه خواسته‌هایی از آنها دارید؟

توجه کنید که دومین عدد در دوربین‌‌های دوچشمی قطر عدسی شیئی به میلی‌متر است. عدسی شیئی همان لنز بزرگ، جلویی و دوتایی است که در لوله‌های دوربین دوچشمی می‌بینید. پس 42×8 یعنی این که اندازه این عدسی 42 میلی‌متر است. اصلاً چرا این مطلب مهم است؟ چون این محل ورودی نور به دوربین ماست و هرچه بزرگتر باشد قدرت جمع‌آوری نور افزایش می‌یابد و تصاویر روشن‌تری از سوژه در اختیارمان قرار می‌گیرد. عدسی شیئی بزرگ‌تر یعنی ورود نور بیشتر به دوچشمی و نور بیشتر یعنی تصویر شفاف‌تر و طبیعی‌تر.

پس چرا دوربین دوچشمی با بزرگترین عدسی شیئی ممکن را انتخاب نکنیم؟ هرچه عدسی بزرگتر باشد دوربین دوچشمی سنگین‌تر و لرزش آن در دستان شما بیشتر می‌شود. از یک حدی بزرگتر دیگر نمی‌توانید دوچشمی را با دست نگاه دارید و همیشه نیاز به سه‌پایه دارید. اگر در حیاط خانه خودتان نشسته‌اید یا برای انتهای هفته به اطراف شهر سفری کرده‌اید دوربین دوچشمی 50 میلی‌متر شاید انتخاب مناسبی باشد و نباید نگران سنگینی آن باشید.

زمانی که اولین دوربین دوچشمی خود را می‌خواستم خرید کنیم توصیه شد که قطر عدسی شیئی باید 5 برابر بیشتر از عدد بزرگ‌نمایی دوربین باشد (50×10) پس اگر دوربینی با بزرگ‌نمایی 8 انتخاب می‌کنید قطر عدسی شیئی شما بایستی حداقل 40 میلی‌متر حداقل باشد. مثلا (40×8) بایستی  در نظر بگیریم که در این سالها کیفیت قطعات اپتیکی بسیار بیشتر شده‌اند و نیازی نیست که از این قانون قدیمی تبعیت کنید.

دوربین‌های دوچشمی کامپکت (کوچک) معمولاً حدود 30 میلی‌متر قطر عدسی شیئی دارند. باید گفت که این دوچشمی‌ها (قطر عدسی شیئی 32، 30 یا 25 میلی‌متر دارند) و بسیار سبک‌اند اما گردآوری نور کمی‌دارند. بنابراین برای محیط‌های پرنور و هنگام روز مناسب‌هستند اما در محیط‌های کم نور و یا هنگام غروب چندان مناسب نیستند.

دوچشمی‌های معروف برای پرنده‌نگری 40×8، 42×8 یا 45×8 هستند و دوربین‌های دوچشمی 30میلی‌متر هم کوچک‌ترین اندازه‌ایی هستند که می‌توانید برای پرنده نگری انتخاب کنید. اگر اغلب از دوربین دوچشمی برای دیدن پرندگان بزرگ در شرایط طبیعی با نور کم استفاده می‌کنید (جنگل‌های انبوه و متراکم و زمان طلوع و غروب خورشید). بایستی دوچشمی با قطر عدسی شیئی بزرگتری داشته باشیم تا  گردآوری نور بیشتر و تصویر بهتر با جزئیات بیشتری داشته باشیم. در نور کم دوچشمی با عدسی شیئی بزرگتر تصویری بهتر خواهد داشت. یادتان باشد یک دوربین دو چشمی 42 میلی‌متر که لنز‌های آن جنس بهتر و پوشش یا اندود کامل و چند لایه داشته باشندتصویری به مراتب بهتر از یک دوربین دوچشمی 50 میلی‌متری با کیفیت ساخت پایی و بدون پوشش دارد.

یادآوری می‌کنم که اگر اندازه‌ی قطر عدسی شیئی بزرگ‌تر شود نور بیشتر خواهد شدو کیفیت و شفافیت تصویر بهتر خواهد شد اما وزن بیشتر و قیمت بیشتری هم خواهید داشت.

مردمک خروجی

اندازه مردمک خروجی، قطر نور خروجی قابل مشاهده از داخل چشمی به میلی‌متر است. که با تقسیم قطر عدسی شیئی بر میزان بزرگ‌نمایی بدست می‌آید. بنابراین دوچشمی 50×10 خروجی مردمکی معادل 5 میلی‌متر (10/50= خروجی مردمک به میلی‌متر) و دوچشمی 32× 8 خروجی معادل 4 میلی‌متر خواهد داشت. زمانی که دوچشمی خود را نگه داشته‌اید این نوار نور را در مسیر چشمی‌های دوربین می‌توانید ببنید و اگر از روبرو و رو به روشنایی درون چشمی‌ها را نگاه کنید یک دایره سفید کوچک در هر چشمی خواهید دید.

این دایره نور تصویر بزرگ‌نمایی شده‌ایی است که از دوربین‌ دوچشمی خارج می‌شود و به چشمان شما می‌رسد. قطر بیشتر این مردمک دید بهتری نسیب بیننده این تصاویر در نور کمتر خواهد کرد.

قطر مردمک چشم انسان بین 4 تا 7 میلی‌متر  است که این بستگی به سن و میزان نور موجود در محیط دارد. پس عملاً خروجی مردمک بزرگتر معادل ظرفیت جمع‌آوری نور بیشتر است و سوژه شما هم در مقابل روشن‌تر و شفاف‌تر خواهد بود.

اگر خروجی مردمک دوچشمی نزدیک به اندازه مردمک چشمی ما باشد پیدا کردن سوژه‌ها و تصاویر مشکل‌تر خواهد شد. برای مثال در نور مناسب روز قطر مردمک چشم 2 تا 3 میلی‌متر است  اما در هنگام تاریکی تا 7 میلیمتر هم بزرگ می‌شود. به این ترتیب  دوربین‌های دوچشمی 21×8 خروجی مردمک‌شان 2.6 میلی‌متر است در هنگام روز خوب هستند اما در نور کم کار دیدن تصاویر کمی مشکل می‌شود چون چشم ما باید این میزان خروجی را درست با مردمک چشم تطبیق دهد.

برای پرنده نگری بهتر است از دوچشمی با خروجی مردمک 4 انتخاب کرد و اگر در جنگل متراکم، صبحدم با نور کم و یا هنگام غروب به دنبال دیدن پرنده‌ها یا سوژه خود هستید خروجی مردمک دوربین دوچشمی بایستی 5 میلی‌متر باشد.

منشور جانبی و مستقیم

درون هر دوچشمی قطعاتی شیشه‌ای هست به نام منشور. از منشور‌ها برای تصحیح جهت افقی و عمودی تصویر استفاده می‌شود. بدون استفاده از منشور آنچه از دوربین مشاهده میکنید وارونه و برعکس خواهد بود. به دو روش از منشورها در یک دوچشمی استفاده می‌شود: مستقیم (Roof) و جانبی(porro). در یک دوچشمی با منشور مستقیم، منشورها در امتداد هم و در یک خط مستقیم قرار دارند. در نتیجه دوچشمی ظاهری باریک و کشیده دارد و نگاه داشتن آن در دست راحت‌تر است. در یک دو چشمی با منشور جانبی، منشورها در امتداد دو خط و در کنار هم قرار دارند. در نتیجه دوچشمی ظاهری پهن‌تر دارد. میدان دید در این دوچشمی‌ها عمق و وسعت بیشتری دارد.

بخاطر فن‌آوری گران‌تری که در دوچشمی‌هایی با منشور  مستقیم استفاده می‌شود همیشه دوربین‌های دوچشمی با منشور roof گران‌تر از دوچشمی‌ها با منشور porro هستند. بنابراین اگر شکل دوربین چندان برای‌تان مهم نیست با یک مبلغ مشخص می‌توانید دوربین دوچشمی بخرید که منشور جانبی باشد و کمی ارزانتر از دوچشمی با منشور مستقیم و همان مشخصات باشد.

از لحاظ کیفیت تصاویر تفاوتی در این دوربین‌ها دیده نمی‌شود اما راحتی، در دسترس و جمع و جور بودن دوربین‌های دوچشمی با منشور roof نقطه برتری این نوع دوچشمی‌هاست که شاید برای برخی از دوستداران دوربین دوچشمی قابل چشم پوشی نباشد.

فوکوس نزدیک

فوکوس نزدیک، کوتاه‌ترین فاصله‌ایی است که می‌توانید با دوچشمی سوژه‌ایی را با تصویر واضح رویت کنید طبق یک قانون کلی هرچقدر بزرگ‌نمایی افزایش یابد حداقل فاصله برای دیدن یک سوژه افزایش می‌یابد برای مثال دوربینی که بزرگ‌نمایی 7 دارد می‌تواند فاصله نزدیکتری را نسبت به دوربینی با بزرگ‌نمایی 15 نشان دهد.

اما این خصوصیت بیشتر مورد نظر پرنده‌نگران، حشره‌شناسان، دوستداران طبیعت و علاقه‌مندان به طبیعت است. برای تماشای جزئیات رنگ و بدن پرندگان و حشرات دوربینی با قدرت فوکوس نزدیک بهتر است. یادآور می‌شوم که بهترین فاصله برای دیدن جزئیات بدن و پرهای یک پرنده دیدن آن از فاصله 4.5 تا 5 متری است. برای مثال دیدن پروانه‌ها از این فاصله بسیار جذاب است. پس قابلیت دیدن سوژه‌ها از نزدیک برای دوربین دوچشمی یک مزیت است.

تنظیم تصویر (فوکوس آسان)

دوچشمی پرنده نگری یا طبیعت گردی بایستی به راحتی فوکوس شود و تصویر شفافی ارائه دهد چون بیشتر پرندگان و جانداران ممکن است خیلی سریع از جلوی ما عبور کنند پس زمان کمی در اختیار داریم تا آنها را رویت کنیم. بهترین و راحترین فوکوس در دوربین‌هایی است که پیچ فوکوس آنها با یک یا یک و نیم دور گردش از فواصل دور تا نزدیک تصویر را تنظیم کنند ودر پرنده‌نگری بهتر است که از دوچشمی‌های با فوکوس مرکزی استفاده کنیم چون این گونه دوربین‌های دوچشمی سریعتر فوکوس می‌دهند. برخی از دوچشمی‌ها فوکوس مجزا دارند که برای هر چشمی تنظیمی مجزا خواهد داشت در این ابزارها فوکوس از فاصله 9 متر به جلو بایستی تغییر کند و شما مجدداً چشمی خود را بچرخانید تا تصویر واضح گردد. که این کار برای دوچشم زمان زیادی را تلف می‌کند. دوباره باید بگوئیم که دوچشمی‌های گران‌تر فوکوس‌های سریع‌تر و بهتری هم دارند و این بستگی به بودجه شما در هنگام خرید دارد.

ویژگی دوربین‌های دوچشمی نجومی

مهم‌ترین ویژگی در دوچشمی‌های نجومی قدرت بیشتر جمع‌آوری نور در این ابزارهای رصدی است. قطر عدسی شیئی هر چه بزرگتر باشد به هماه نسبت قدرت جمع‌آوری نور بیشتری خواهیم داشت. بنابراین اجرام بیشتر و کم‌نورتری را در آسمان رصد خواهیم کرد.

قبل از این که دنبال خرید دوربین دوچشمی در قیمت‌های متفاوت بروید بهتر است بدانید که تا چه حد از جزئیات آسمان را می‌خواهید رصد کنید و ابزار شما چه مقدار از آسمان را باید پوشش دهد. در نظر بگیرید که تلسکوپ‌ها بخاطر بزرگ‌نمایی‌های متفاوت و بیشتری که دارند ممکن است در انتخاب شما گزینه‌ بهتری از دوربین دوچشمی باشد. البته تلسکوپ در اندازه‌های شیئی بزرگتر نسبت به دوچشمی مشخصاً فواصل دورتری را به شما نشان خواهد داد و از این جهات همیشه انتخاب بهتری است. اما انتخاب بین تلسکوپ  و دوربین دوچشمی بستگی به نوع رصد شما دارد. اگر رصدگر اعماق آسمان هستید و به آسمان تاریک دسترسی دارید دوربین دوچشمی انتخاب مناسبی است و اگر رصد سیارات مورد علاقه شماست و دسترسی به آسمان تاریک ندارید تلسکوپ بهترین انتخاب خواهد بود. اگر به دنبال دوربین دوچشمی با قطر عدسی شیئی 50 میلی‌متر یا بالاتر برای رصد آسمان هستید معمولاً بهترین انتخاب دوچشمی 50×10 چون که ابزاری است سبک، در دسترس و نیازهای اولیه یک رصدگر آماتور را برآورده می‌کند.

اندازه‌های بزرگتر دوچشمی‌ها برای کسانی مناسب است که به دنبال رصد اجرام بیشتری هستند و می‌خواهند دوچمشی قدرتمندتری داشته باشند. دوربین‌های دوچشمی 70×15، 80×20، 90×20 و 100×25 همگی به ترتیب توانایی‌های چشم‌گیرتری نسبت به اندازه‌های کوچک‌تر در گردآوری نوری و وضوح تصویر دارند.

اما ویژگی‌های دوچشمی نجومی را اگر بخواهیم بطور خلاصه عنوان کنیم عبارتند از:

1-پوشش کامل و چند لایه لنزها

2-اگر می‌خواهید دچار مشکل بخار کردن از داخل دوربین نشوید ضد آب بودن دوچشمی شرط اصلی است

3-بهترین دوچشمی نجومی با منشورهای BAK-4 porro  تولید می‌شوند (شیشه‌های bak-4 از بهترین کیفیت برخورداند و منشورهای porro بیشترین عبور نور  را دارند و تصاویر شفاف‌تری نسبت به دیگر منشورها تولید می‌کنند.)

4-همیشه قبل از خرید دوچشمی تناسب آن را با کار مورد نظرتان بررسی کنید.

5- به یاد داشته باشید قدرت بیشتر دوچشمی درگردآوری نور به معنای بهتر بودن آن است و زمانی که می‌خواهید بین خرید یک دوچشمی بزرگ و تلسکوپی کوچک (با قطر دهانه کم) یکی را انتخاب کنید همیشه دوچشمی در آسمان تاریک گزینه‌ایی مناسب‌تر است.

6-برای دوربین دوچشمی‌های بزرگ حتماً به فکر یک سه‌پایه عکاسی خوب با مقری مناسب هم باشید.

7-برای نجوم تنها کیفیت اپتیکی دوچشمی و قطر عدسی شیئی آن مهم‌اند و اگر می‌توانید سعی کنید از بهترین‌ها انتخاب کنید.

دوربین‌های دوچشمی سالهای بسیار زیادی برای شما کار خواهند کرد اگر که شرایط زیر را رعایت کنید:

1- مراقب باشید دوچشمی ضربه نخورد، از پرت کردن و انداختن آن یا فشار شدید به آن خودداری کنید.

2- مراقب لنزهای دوربین باشید و در زمانی که از آن استفاده نمی‌کنید درپوش‌های آن را در جای خود قرار دهید

3-در صورتی که برای مدت طولانی قصد استفاده از دوچشمی را ندارید آن را در کیسه پلاستیکی در بسته قرار داده و در جعبه یا کیف در محیط خشک، خنک و دور از رطوبت قرار دهید.

4- دوربین را در خودرو و در زیر آفتاب رها نکنید.

6- در صورت کثیف شدن لنزها فورا اقدام به تمیز کردن آنها کنید و از مالیدن دست خود یا هر چیز دیگری به غیر از دستمال  تمیز کننده مخصوص به لنزها جدا خودداری کنید.

5- در هنگام فوکوس تصویر، پیچ تنظیم فوکوس را بیش از اندازه نچرخانید. یعنی زمانیکه پیچ فوکوس به انتهای آن رسید تلاش نکنید که پیچ را با زور همچنان حرکت دهید. در بعضی از دوچشمی‌ها این کار باعث شکسته شدن قطعات داخلی فوکوسر می‌شود.

هرگز با هیچ دوربین دوچشمی، تک چشمی یا تلسکوپ به خورشید نگاه نکنید، حتی برای یک لحظه و حتی در هنگام غروب خورشید. نتیجه چنین کاری آسیب جدی و برگشت ناپذیر به چشم شما خواهد بود.

ویرایش و به روز رسانی: داوود شفیعی 1401