-
تلسکوپ خورشیدی ۴۰ میلیمتر لانت مدل LUNT LS40THa/B600 1 × 101,100,000 تومان
جمع جزء: 101,100,000 تومان
دنبالهدارها از دیدنی‌ترین و مرموزترین اجرام در آسمان شب هستند. این مسافران از مناطق دوردست منظومه شمسی، هزاران سال است که انسان‌ها را مجذوب خود کرده‌اند.
دنبالهدارها در گذشته نشانه فاجعه قریب‌الوقوع یا پیام‌آور خبرهای بد از طرف خدایان به‌شمار می‌رفتند. تعجبی ندارد که مردمان باستان از آن‌ها می‌ترسیدند. دنباله‌دار می‌تواند خیلی ناگهانی و بدون هشدار ظاهر شود، بزرگ شود، در نهایت هسته‌ای درخشان و دمی مهیب تشکیل دهد و قبل از محو شدن تا چند هفته قابل‌مشاهده بماند.
در گذشته، آسمان تاریک، بکر و بدون آلودگی نوری مصنوعی بود. بنابراین دنبالهدارها، به‌ویژه آنهایی که درخشان‌تر هستند، آسمان را با شکوه شگفت‌انگیز خود روشن می‌کردند و ترسناک‌تر بودند. امروزه، درک بهتری از دنبالهدارها داریم. آن‌ها دیگر ترسناک نیستند، بلکه سوژه‌ای هیجان‌انگیز برای رصد، عکاسی و مطالعه محسوب می‌شوند.
دنبالهدارها در حال حاضر یکی از پرطرف‌دارترین اجرام برای رصدگران آسمان هستند، به‌ویژه وقتی به‌اندازه‌ای روشن شوند که با چشم غیرمسلح از شهر دیده شوند. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا درباره دنبالهدارها و نحوه رصد آن‌ها بیشتر بدانید.
دنبالهدارها مخلوطی از گازهای یخ‌زده، غبار، سنگ و یخآب هستند. برخی از متخصصان سیاره‌شناسی اعتقاد دارند که ممکن است بقایای موادی باشند که منظومه شمسی را حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش تشکیل دادند. آن‌ها اجرام نسبتا کوچکی هستند که در فضا روی مدارهای بیضی‌شکل حرکت می‌کنند. دانشمندان معمولا دنبالهدارها را به‌دلیل ترکیبشان، گلوله‌های برفی کثیف می‌نامند.
همان‌طور که دنباله‌دار در مدار خود به خورشید نزدیک می‌شود، در اثر گرما غبار و گاز از خود متصاعد می‌کند که تصعید شده و به فضا فرار می‌کنند (رهش گاز). این باعث می‌شود دنباله‌دار گیسویی درخشان با دم‌های غباری و گازی (یون) در جهت مخالف خورشید تشکیل دهد. این دم‌ها می‌توانند بیش از ۱ میلیون کیلومتر در فضا کشیده شوند.
از آن‌جایی که دنبالهدارها حاوی یخآب هستند، برخی اعتقاد دارند که شاید آن‌ها برای اولین بار مقداری آب و مولکول‌های آلی به زمین آوردند ولی نه به‌اندازه‌ای که اقیانوس‌ها را پر کند.
سیارک‌ها که از سنگ و فلز تشکیل شده‌اند، بسیار بزرگ‌تر از دنبالهدارها هستند و زیر سطح خود یخآب دارند. بنابراین، شاید سیارک‌ها و دنباله‌دارهایی که به زمین جوان برخورد می‌کردند، به آن آب رسانده باشند.
خورشیدخراش‌های کروتز گروه قابل‌توجهی از دنبالهدارها هستند که خیلی به خورشید نزدیک می‌شوند و معمولا فقط چند هزار کیلومتر از سطح فروزان آن فاصله دارند. اعتقاد بر این است که منشا آن‌ها دنباله‌دار عظیمی است که قرن‌ها پیش از هم پاشیده.
این دنبالهدارها مدارهای بیضوی بسیار کشیده‌ای دارند که آن‌ها را به‌سمت خورشید پرتاب می‌کند و به نام اخترشناس آلمانی قرن ۱۹،«هاینریش کروتز»، نام‌گذاری شده‌اند.
دنباله‌دارهای کروتز در نزدیکی خورشید تحت گرمای شدید قرار می‌گیرند که منجر به خروج چشمگیر مواد فرار می‌شود. رهش گاز ظاهر شناخته‌شده آن‌ها را ایجاد می‌کند که شامل گیسویی درخشان و دم بلند است.
یکی از معروف‌ترین دنباله‌دارهای خورشیدخراش کروتز، دنباله‌دار بزرگ ۱۸۸۲، بسیار درخشان بود و حتی در طول روز دیده می‌شد. اگرچه کروتزها توانایی برپایی نمایش خیره‌کننده‌ای را دارند، بیشتر آن‌ها در نهایت در طول برخورد نزدیک با خورشید از هم می‌پاشند.
دنباله‌دار C/2023 A3 که در ۹ ژانویه ۲۰۲۳ توسط ستاره‌شناسان در رصدخانه کوه بنفش در چین کشف شد، دنباله‌دار جدیدی است که از ابر اورت، منطقه‌ای دوردست از اجرام یخی در لبه‌های بیرونی منظومه شمسی، سرچشمه می‌گیرد. سوچینشان اطلس در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ به حضیض، نزدیک‌ترین فاصله خود به خورشید رسید و بهترین زمان برای تماشای آن اواسط اکتبر بود.
اینترنت، مجله‌های نجوم، گزارش‌های آسمان، یا برنامه‌های نجومی مانند SkyPortal سلسترون یا استلاریوم را بررسی کنید تا بدانید کجا و چه زمانی باید دنباله‌دار را در آسمان شب ببینید.
وقتی زمان مناسب از راه رسید، به جایی دور از شهر بروید و فرصت دهید چشمانتان حداقل یک ساعت با تاریکی سازگار شوند. اجسام کم‌نورتر مانند دنبالهدارها و دم آن‌ها با چشمانی که کاملا به تاریکی عادت کرده‌اند راحت‌تر دیده می‌شوند. این روش انطباق با تاریکی نامیده می‌شود.
نمایی باز از افقی که پیش‌بینی می‌شود دنباله‌دار در آن باشد، پیدا کنید. از مناطقی که توسط ساختمان‌ها، درختان یا تپه‌ها مسدود شده است، خودداری کنید. زمینی باز یا حتی پشت بام، منظره خوبی را را فراهم می‌کند.
بعضی از دنبالهدارها به‌صورت لکه‌های کم‌نور و مبهم ظاهر می‌شوند. در این صورت بهتر است آن‌ها را با استفاده از روش نگاه از گوشه چشم رصد کنید.
به‌جای اینکه مستقیما به دنباله‌دار نگاه کنید، حدود ۲۰ درجه بغل آن را ببینید تا حساس‌ترین قسمت‌های چشمتان، سلول‌های مخروطی و استوانه‌ای، در معرض نوری که از دنباله‌دار می‌آید، قرار بگیرند. با این روش شانس بیشتری برای دیدن دنباله‌دار خواهید داشت تا با دید مستقیم.
دوربین‌های دوچشمی 7x50 برای تجسس در آسمان عالی هستند. دوربین‌های دوچشمی کمک می‌کنند دنباله‌دار را در آسمان پیدا کنید و نمای وسیعی از دم چشمگیر آن ارائه می‌دهند.
تلسکوپ ها توانایی جمع‌آوری نور و قدرت بزرگنمایی بیشتری دارند و گیسوی دنباله‌دار را با جزئیات بیشتر نشان می‌دهند. در صورت مساعد بودن شرایط، بزرگنمایی متوسط تا زیاد، نمای فوق‌العاده‌ای را از گیسو ارائه می‌دهد.
از طرف دیگر، اگر می‌خواهید کل دنباله‌دار را در یک نما ببینید، تلسکوپی با میدان دید وسیع با برنامه کاربردی گوشی هوشمند انتخابی عالی است. این نوع تلسکوپ با چشمی‌هایی با بزرگنمایی کم تا متوسط می‌تواند قسمت بیشتری از دم دنباله‌دار را بدون نیاز به حرکت دادن دستگاه نشان دهد.
همچنین با استفاده از آداپتور گوشی هوشمند می‌توانید با دوربین دوچشمی یا تلسکوپ از دنباله‌دار عکس بگیرید.
رصدخانه هوشمند خانگی Origin سلسترون اپتیک سریع f/2 با میدان دید وسیع دارد. این تلسکوپ می‌تواند دنبالهدارها را پیدا کند و از آن‌ها عکس بگیرد. می‌توانید این عکس‌ها را در گوشی یا تلویزیون هوشمند تماشا کنید. مدل‌های دیگر تلسکوپ‌های هوشمند نیز چنین امکانی دارند.
دنبالهدارها بیشتر سفر مداری خود را در فاصله بسیار زیاد از خورشید در نقاط دوردست منظومه شمسی می‌گذرانند. اعتقاد بر این است که آن‌ها عمدتا از دو منطقه سرچشمه می‌گیرند: کمربند کویپر و ابر اورت.
کمربند کویپر که به افتخار «جرارد کویپر»، ستاره‌شناس هلندی نام‌گذاری شده است، منطقه‌ای به شکل حلقه در فراسوی مدار نپتون است که سیارک‌ها، دنبالهدارها و اجسام کوچک‌تر یخی زیادی در آن قرار دارند. اعتقاد بر این است که دنباله‌دارهای کوتاه‌دوره که حداقل هر ۲۰۰ سال یک‌بار دور خورشید می‌چرخند، اجرام کمربند کویپر هستند.
منطقه دوم که ابر اورت نام دارد، دورتر از کمربند کویپر است (تافاصله ۱۰۰ هزار واحد نجومی از خورشید). این منطقه به‌عنوان پوسته‌ای کروی از مواد یخی، سنگ و غبار تصور می‌شود.
نام ابر اورت از ستاره‌شناس دانمارکی «یان اورت» گرفته شده است که پیشنهاد کرد دنبالهدارها در ابری بزرگ بسیار فراتر از مدار پلوتو قرار دارند. ستاره‌شناسان معتقدند دنباله‌دارهای بلنددوره که بیش از ۲۰۰ سال طول می‌کشد تا دور خورشید بگردند، از ابر اورت می‌آیند که ممکن است حاوی تریلیون‌ها دنباله‌دار باشد. وجود ابر اورت هنوز ثابت نشده است.
علاوه‌بر دنباله‌دارهای بلنددوره و کوتاه‌دوره، گروه جذابی به نام دنباله‌دارهای هذلولوی وجود دارد. برخلاف دنباله‌دارهایی که مدارهای چرخشی و قابل‌پیش‌بینی دور خورشید دارند، دنباله‌دارهای هذلولوی مدار باز دارند و برای همیشه از منظومه شمسی خارج می‌شوند.
مدارهای سهموی یا هذلولوی آن‌ها به این معنی است که از نظر گرانشی به خورشید متصل نیستند و در طول سفر بین ستاره‌ای خود فقط از کنار آن می‌گذرند. مثال بارز دنباله‌دار بوریسف است که تصور می‌شود کاملا از منظومه ستاره‌ای دیگری سرچشمه گرفته است.
دنبالهدارها بر اساس سیستمی که توسط اتحادیه بین‌المللی نجوم (IAU) ایجاد شده است، نام‌گذاری می‌شوند. نام یک دنباله‌دار معمولا برگرفته از کاشف یا روش مورداستفاده برای یافتن آن همراه با یک کد است.
دنباله‌دار C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) را در نظر بگیرید:
حرف اول (C) دسته‌بندی دنباله‌دار را نشان می‌دهد. تعریف هر دسته‌بندی به شرح زیر است:
بخش بعدی شامل سال (2023) و دوره‌ای (A3) است که دنباله‌دار کشف شد. حرف الفبا نشان‌دهنده نیم‌ماه کشف است، در حالیکه عدد، ترتیب کشف دنباله‌دار در آن نیم‌ماه مشخص را نشان می‌دهد. نحوه نام‌گذاری دنبالهدارها در طول سال به این ترتیب است:
بخش آخر نام دنباله‌دار نام کاشف یا رصدخانه‌ای را که برای اولین بار آن را شناسایی کرد، نشان می‌دهد. بعضی از دنبالهدارها به نام یک فرد یا چند نفر نام‌گذاری شده‌اند، مانند دنباله‌دار هالی و دنباله‌دار هال-باپ. بعضی دیگر از روی رصدخانه، تلسکوپ یا ماموریت مورداستفاده در کشف نام‌گذاری شده‌اند، مانند دنباله‌دار نئووایز.
دنباله‌دار حداکثر به نام سه کاشف نام‌گذاری می‌شود. کاشفان ممکن است عضو یک گروه باشند یا هر کدام به‌طور مستقل دنباله‌دار را در همزمان کشف کنند.
C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) که توسط رصدخانه کوه بنفش در چین و سیستم ردیابی سیارک ATLAS کشف شد، سومین دنباله‌داری بود که در اوایل ژانویه سال ۲۰۲۳ کشف شد. این دنباله‌دار به‌عنوان دنباله‌دار غیردوره‌ای طبقه‌بندی شده، زیرا دوره مداری آن بیش از ۲۰۰ سال است و عبور آن از کنار خورشید فقط یک بار دیده شده است.
دنبالهدارها از چند بخش تشکیل شده‌اند که عبارت‌اند از:
هسته دنباله‌دار سر جامد آن است. این قسمت از گازهای یخ‌زده، گرد و غبار و مواد سنگی تشکیل شده و قطر آن از 10 تا 100 کیلومتر متغیر است. وقتی دنباله‌دار توسط خورشید گرم می‌شود، گازهای آن تصعید شده و دور هسته را می‌پوشانند.
جو گازی تشکیل‌شده در اطراف هسته، گیسو یا کما نامیده می‌شود. این گازها مخلوطی از آمونیاک، دی‌اکسید کربن و بخار آب هستند.
گیسو باعث می‌شود دنباله‌دار در تلسکوپ ظاهری پرزدار داشته باشد که به‌راحتی از ستاره‌ها قابل‌تشخیص است. اگر گیسوی دنباله‌دار حاوی پیوندهای کربن-نیتروژن و کربن- کربن باشد، نور فرابنفش خورشید به الکترون‌های درون آن انرژی می‌دهد و باعث درخشش سبز رنگ می‌شود.
دم غباری دنباله‌دار قابل‌مشاهده‌ترین بخش آن است. این دم از گازها و ذره‌های ریز غبار تشکیل شده است که توسط فشار تابش خورشیدی به‌عقب رانده می‌شوند.
دم غباری می‌تواند بلند و خمیده باشد و به‌دلیل حرکت و گرانش خورشید در جهت مخالف آن است. پس از اینکه دنباله‌دار دور خورشید می‌چرخد و دور می‌شود، دم آن کم‌کم محو می‌شود.
دم یونی از پرتوها و جریان‌های گازهای یونیزه تشکیل شده است که به‌دلیل تماس مستقیم با باد خورشیدی از دنباله‌دار منتشر می‌شوند. این دم معمولا به رنگ آبی می‌درخشد و بسیار نازک‌تر از دم غباری است. از آن‌جایی که دم یونی شتاب بسیار بیشتری دارد، مثل خط مستقیمی به‌نظر می‌رسد که از دنباله‌دار بیرون زده است و می‌تواند نزدیک به 160 میلیون کیلومتر طول داشته باشد.
پادْدُم نوار متمایزی است که از گیسوی دنباله‌دار به‌سمت خورشید کشیده شده است و از نظر هندسی در خلاف دم‌های اصلی به‌نظر می‌رسد.
برخلاف تصور رایج، پاددم خطای دید نیست. در حالیکه گاز و غبار دم‌های اصلی دنباله‌دار توسط تشعشع‌های خورشیدی و باد به‌سمت بیرون رانده می‌شوند، پاددم شامل ذره‌هایی است که توسط گرانش خود دنباله‌دار کشیده می‌شوند که باعث می‌شود به‌سمت مخالف دم‌های اصلی رانده شوند.
دنباله‌دارهای مهمی که پاددم دارند عبارت‌اند از C/1956 R1 (Arend–Roland)، C/1973 E1 (Kohoutek)، C/1995 O1 (Hale–Bopp)، C/1999 H1 (Lee)، C/2007 N3 (Lulin)، C/2011 L4 (PanSTARRS)، C/2022 E3 (ZTF)، 12P/Pons–Brooks و C/2023 A3 (Tsuchinshan–ATLAS).
دنباله‌دارهای زیر بین رصدگران بیشتر شناخته‌شده هستند:
هالی معروف‌ترین دنباله‌دار تمام دوران است. این دنباله‌دار دوره‌ای هر ۷۵ تا ۷۶ سال یک‌بار از نزدیک زمین می‌گذرد. از آن‌جایی که دوره مداری هالی نسبتا کوتاه است، برخی می‌توانند آن را دو بار در طول عمر خود ببینند.
ستاره‌شناس انگلیسی «ادموند هالی» به این نتیجه رسید که دنباله‌دار مشاهده‌شده در سال‌های ۱۵۳۱، ۱۶۰۷ و ۱۶۸۲ یکسان بود. او پیش‌بینی کرد که دنباله‌دار دوباره در سال ۱۷۵۸ ظاهر می‌شود. اگرچه عمر هالی کفاف نداد، دنباله‌دار همان‌طور که پیش‌بینی کرده بود ظاهر شد و به افتخار او هالی نام گرفت.
پس از نمایش خیره‌کننده در سال ۱۹۱۰، انتظارها از ظهور هالی در سال ۱۹۸۶ بالا بود. متاسفانه، هالی در این گذر بسیار دورتر از خورشید بود و کم‌نورتر به‌نظر می‌رسید که باعث ناامیدی عموم شد.
بااینحال،در طول این گذر فضاپیمای روباتیک اروپایی به نام جوتو، کنار دنباله‌دار هالی (در فاصله 600 کیلومتری از هسته) پرواز کرد تا آن را از نزدیک مطالعه کند و تصاویر شگفت‌انگیزی را ثبت کرد. پیش‌بینی می‌شود که دنباله‌دار هالی در سال ۲۰۶۱ بازگردد.
دنباله‌دار هیل-باپ شناخته‌شده‌ترین و دیدنی‌ترین دنباله‌دار درخشان نیمه دوم قرن بیستم است. این دنباله‌دار به افتخار کاشفان مشترک خود، «آلن هیل» و «توماس باپ» نام‌گذاری شده است که در تابستان ۱۹۹۵ همزمان به‌طور جداگانه آن را رصد کردند.
در اوایل سال ۱۹۹۷، هیل-باپ منظرهای دیدنی به نمایش گذاشت، زیرا به‌قدری روشن بود که از شهر دیده می‌شد. رگه‌های غبار و گاز از هسته آن به بیرون پرتاب می‌شد و در تلسکوپ به‌نظر می‌رسید که در حال چرخش است.
میلیون‌ها نفر در سراسر جهان دنباله‌دار بزرگ سال ۱۹۹۷ را تماشا کردند. این دنباله‌دار دوباره در سال ۴۳۸۵ به نزدیکی زمین بازخواهد گشت، پس تقویم‌‌تان را علامت بزنید!
دنباله‌دار بزرگ سال ۱۹۹۶ توسط ستاره‌شناس آماتور«یوجی هایاکوتاکه» در آسمان تاریک جنوب ژاپن کشف شد. او در شب کشف از مجموعه‌ای از دوربین‌های دوچشمی قدرتمند با عدسی‌های شیئی ۶ اینچی برای رصد آسمان استفاده می‌کرد.
این دنباله‌دار در اواخر فوریه ۱۹۹۶ ظاهر شد و به مدت سه ماه با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود. دنباله‌دار هیاکوتاکه در ماه مارس با دم یونی آبی که بیش از ۱۰۰ درجه در آسمان کشیده شده بود و دم غباری سفید کوتاه‌تر و پهن‌تر، بسیار دیدنی شد.
این دنباله‌دار هنگام عبور از کنار زمین با فاصله ۰.۱ واحد نجومی، شش برابر ستاره‌ای از قدر اول نورانی بود و پیش‌بینی می‌شود که حدود ۷۰ هزار سال بعد دوباره به درون منظومه شمسی برگردد.
دنباله‌دار شومیکر-لوی ۹ توسط «کارولین و جین شومیکر» و «دیوید لوی» در عکسی که در سال ۱۹۹۳ با تلسکوپ ۰.۴ متری اشمیت در کوه پالومار گرفته شد، کشف شد.
این دنباله‌دار توسط گرانش مشتری شکار شده بود. کشش گرانشی مشتری آن را به حداقل ۲۰ تکه تقسیم کرد که سپس مثل واگن‌های قطار به این غول گازی برخورد کردند.
در جولای ۱۹۹۴، رشته‌ای از قطعه‌های متلاشی‌شده با قدرتی معادل ۳۰۰ میلیون بمب اتمی به بالای ابرهای مشتری برخورد کرد و باعث ایجاد لکه‌های سیاه روی آن شد. رصدخانه‌ها و فضاپیماهای مستقر در زمین، از جمله تلسکوپ فضایی هابل، اولیس و وویجر ۲، این رویداد تاریخی و پیامدهای آن را بررسی کردند.
دنباله‌دار خورشیدخراش کروتز، ایکیا-سکی، یکی از درخشان‌ترین و شگفت‌انگیزترین دنباله‌دارهای قابل مشاهده با چشم غیرمسلح است که در صبح روز ۱۹ سپتامبر ۱۹۶۵ کشف شد.
دو ستاره‌شناس آماتور ژاپنی، «کائورو ایکیا» و «تسوتومو سکی»، به‌طور جداگانه موفق شدند این دنباله‌دار بسیار درخشان را کشف کنند.
دنباله‌دار ایکیا-سکی زمانی که به فاصله کمتر از 160 میلیون کیلومتر از خورشید رسید شناسایی شد و به‌خاطر بیرون آمدن از ناکجاآباد و اجرای نمایشی خاطره‌انگیز در آسمان گرگ و میش صبح در خاطره‌ها خواهد ماند. رصدگران آن را ده برابر درخشان‌تر از ماه کامل توصیف کردند!
دنباله‌دار وست که در اواخر سال ۱۹۷۵ توسط ستاره‌شناس دانمارکی «ریچارد وست» از عکس‌های گرفته‌شده در رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی کشف شد، دنباله‌دار بزرگ دهه ۱۹۷۰ بود.
وست گیسویی تماشایی و دمی ساختاریافته داشت که شبیه فواره نور بود. این دنباله‌دار در مارس ۱۹۷۶ برای رصدگران نیمکره شمالی به سوژه‌ای زیبا در آسمان صبح تبدیل شد. برخی گزارش کردند که وست به‌اندازه‌ای روشن است که در نور کامل روز دیده می‌شود.
اگرچه وست نمایش خوبی اجرا کرد، به‌خاطر هیاهوی بی‌خودی که دنباله‌دار کوهوتک دو سال قبل راه انداخت، خیلی موردتوجه رسانه‌ها قرار نگرفت. در نتیجه بیشتر مردم از آن اطلاعی نداشتند و فرصت دیدنش را از دست دادند.
این دنباله‌دار که توسط ستاره‌شناس «رابرت مک‌نات» در رصدخانه سایدینگ اسپرینگ استرالیا در سال ۲۰۰۶ کشف شد، به‌عنوان دنباله‌دار بزرگ سال ۲۰۰۷ معروف شد.
مک‌نات با عبور از کنار خورشید با فاصله 25 میلیون کیلومتری در ژانویه ۲۰۰۷، نمایش جالبی اجرا کرد. این دنباله‌دار دم غباری بسیار بزرگ و منحنی داشت و بر اساس داده‌های جدید، بزرگ‌ترین دنباله‌داری است که تا به امروز اندازه‌گیری شده است!
همچنین یکی از معدود دنباله‌دارهای درخشانی بود که به‌اندازه کافی روشن بود (قدر ۵.۱-) تا در روز روشن از موقعیت مناسب قابل‌مشاهده باشد. متاسفانه ساکنان نیمکره شمالی خوش‌شانس نبودند، زیرا بهترین منظره دنباله‌دار مک‌نات از پایین خط استوا دیده می‌شد.
پن‌استارز (PanStarrs) که در ژوئن ۲۰۱۱ کشف شد، چهارمین دنباله‌دار جدیدی بود که در نیمه اول ژوئن کشف شد و نام C/2011 L4 را دریافت کرد. محققان برای اولین بار این دنباله‌دار را در تصاویر گرفته‌شده از طریق تلسکوپ ۱.۸ متری پانورامیک سیستم واکنش سریع در رصدخانه هالیکالا در هاوایی مشاهده کردند. از آن‌جایی که گروه بزرگی از ستاره‌شناسان و دانشمندان در این کشف دخیل بودند، نام تلسکوپ روی آن گذاشته شد.
این دنباله‌دار با قدر ۱- اوج گرفت و پس از غروب خورشید نمایش خوبی داشت. پن‌استارز در ۱۳ مارس ۲۰۱۳ در آسمان تاریک گرگ و میش با هلال نازک ماه جفت شد و فرصتی برای ثبت عکس‌های نجومی زیبا ایجاد کرد.
آیسون به‌خاطر اینکه دنباله‌دار شگفت‌انگیز روز شکرگزاری سال ۲۰۱۳ نبود، در خاطر خواهد ماند! این دنباله‌دار برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان بسیار ناامیدکننده بود.
در صبح روز ۲۸ نوامبر، با رسیدن آیسون به حضیض (نزدیک‌ترین فاصله از خورشید) انتظارها به بالاترین حد خود رسید. وقتی دور خورشید می‌چرخید، ناظران با نفس‌های در سینه حبس شده تصاویر گرفته‌شده توسط رصدخانه‌های خورشیدی را تماشا می‌کردند.
امیدها زیاد بود که آیسون به دنباله‌داری بزرگ تبدیل شود. آیسون پشت خورشید ناپدید و دوباره با ظاهر اولیه خود پدیدار شد و همه را امیدوار کرد. سپس، به‌سرعت شروع به محو شدن کرد و مشخص شد که به ابری از غبار تبخیر شده است.
دنباله‌دار نئووایز برای اولین بار توسط ماموریت کاوشگر مادون قرمز میدان گسترده ناسا رصد شد. این دنباله‌دار جدید به‌طور غیرمنتظره‌ای از راه رسید و در تابستان سال ۲۰۲۰ نمایش جالبی برای رصدگران آسمان اجرا کرد.
اگرچه نئووایز مثل هیل-باپ بزرگ نبود، در فاصله 103 میلیون کیلومتری زمین با دوربین دوچشمی و چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود.
دنباله‌دار نئووایز در ۲۲ جولای به نزدیک‌ترین فاصله از زمین رسید و دم غباری سفید کلاسیک و دم یون آبی نازک‌تر را به نمایش گذاشت. با گذشت زمان، دنباله‌دار با بازگشت به منظومه شمسی خارجی، کم‌نورتر شد. پیش‌بینی می‌شود که نئووایز حدود ۶۸۰۰ سال دیگر برگردد.
«گرگ لئونارد»، ستاره‌شناس، دنباله‌دار C/2021 A1 را در نزدیکی مدار مشتری در صبح روز ۳ ژانویه ۲۰۲۱ در رصدخانه مونت لمون در آریزونا کشف کرد.
دنباله‌دار لئونارد با سرعت به‌سمت درون منظومه شمسی حرکت می‌کرد و ستاره‌شناسان پیش‌بینی می‌کردند که می‌تواند درخشان‌ترین دنباله‌دار سال ۲۰۲۱ باشد. متاسفانه، لئونارد حدود یک سال پس از کشف در حضیض، متلاشی یا تبخیر شد و مهم‌ترین اجزای خود یعنی هسته و گیسو را از دست داد.
دنباله‌دار لئونارد به‌عنوان درخشان‌ترین دنباله‌دار سال ۲۰۲۱ به یاد می‌آید؛ اما ناپدید شد. دنبالهدارها به‌شدت غیرقابل‌پیش‌بینی هستند و رفتار آن‌ها می‌تواند دانشمندان را گیج کند.
دنباله‌دار ZTF توسط تاسیسات بررسی اجرام گذرای زویکی در اوایل سال ۲۰۲۳ کشف شد و با نزدیک شدن به درون منظومه شمسی داخلی در صدر اخبار قرار گرفت.
این دنباله‌دار که در ابتدا نزدیک مدار مشتری کشف شد، هنگام حرکت به‌سمت خورشید درخشان شد و به هدفی برای ستاره‌شناسان آماتور و حرفه‌ای تبدیل شد.
اگرچه دنبالهدارها به‌شدت غیرقابل‌پیش‌بینی هستند، ZTF در نزدیک‌ترین فاصله از زمین به منظرهای خیره‌کننده تبدیل شد و آسمان را با رنگ سبز برجسته‌ای روشن کرد.
| بیشتر بخوانید: راهنمای رصد ماه |
رعایت نکات زیر کمک می‌کند دنبالهدارها را بهتر رصد کنید.
جدیدترین و آموزنده‌ترین ابزارهای امروزی در برنامه‌های نجوم مانند اپلیکیشن SkyPortal سلسترون، استلاریوم یا استارواک در دسترس هستند.
اسکای پورتال برنامه همراه با خرید هر تلسکوپ سلسترون ارائه می‌شود و از اپ استور و گوگل پلی نیز قابل‌دانلود است. SkyPortal اطلاعات زیادی را در اختیار رصدگران تازه‌کار قرار می‌دهد، از جمله توضیحات صوتی و نوشتاری درباره اجرام مختلف مثل دنبالهدارها! همچنین مختصات آسمانی دنبالهدارها، نقشه لحظه‌ای آسمان، زمان طلوع و غروب و پارامترهای فیزیکی و مداری را ارائه می‌دهد.
قبل از رصد، تلسکوپ را بیرون بیاورید تا با هوای بیرون به تعادل گرمایی برسد.
اگر تلسکوپ نیوتنی یا اشمیت کاسگرین دارید، مطمئن شوید که اپتیک تلسکوپ هم‌خط سازی شده است. وقتی صحبت از تشخیص جزئیات ظریف اهداف زمینی و فضایی به‌میان می‌آید، هم‌خط سازی تفاوت زیادی ایجاد می‌کند. اگر اپتیک کمی از هم‌خطی خارج شده باشد، فرصت دیدن واضح‌ترین جزئیات را از دست خواهید داد.
وقتی دنباله‌دار به خورشید نزدیک می‌شود، در اثر گرما گرد و غبار و ذره‌های کوچک آزاد می‌کند که گیسویی درخشان و دم چشمگیر ایجاد می‌کنند.
دنباله‌دار با حرکت در امتداد مدار بیضی‌شکل خود، ردی از ذره‌ها را در فضا باقی می‌گذارد. وقتی مدار زمین این مسیر را قطع می‌کند، این ذره‌های ریز با سرعت زیاد وارد جو می‌شوند، می‌سوزند و رگه‌های درخشانی را ایجاد می‌کنند که به نام بارش شهابی شناخته می‌شوند.
هر بارش شهابی مربوط به دنباله‌داری خاص است، مثلا بارش شهابی برساوشی از دنباله‌دار سوئیفت-تاتل و بارش شهابی اسدی از دنباله‌دار تمپل-تاتل منشا می‌گیرد.
سخن پایانی
هر دنباله‌داری که به‌سمت منظومه شمسی می‌آید و با چشم غیرمسلح دیده می‌شود، خبر خوبی است. در حال حاضر، دنباله‌دار C/2023 A3 (سوچینشان اتلس) سر و صدای زیادی به‌پا کرده است. این دنباله‌دار اگر درخشان شود، نمایش فراموش‌نشدنی را رقم خواهد زد، ولی به یاد داشته باشید که دنبالهدارها غیرقابل‌پیش‌بینی هستند.
چه C/2023 A3 باشد یا دنباله‌داری ناشناخته که بی سر و صدا به‌سمت منظومه شمسی حرکت می‌کند، مطمئنا در سال‌های آینده شاهد دنباله‌دار دیدنی دیگری خواهیم بود. پس از خانه بیرون بیایید و از نمایش لذت ببرید!
