پرتاب به فضا قبلا حوزه کاری سازمان‌های دولتی بود که با پیمانکاران بزرگ هوافضا کار می‌کردند. در دو دهه گذشته، شرکت‌های فضایی استارتاپ نشان داده‌اند که می‌توانند با همتایان بزرگ‌تر خود رقابت کنند و گاهی از آن‌ها پیشی بگیرند.
هیچ مثالی بهتر از اسپیس‌ایکس نیست. این شرکت مستقر در شهر هاوتورن ایالت کالیفرنیا در سال 1399 به اولین شرکت خصوصی تبدیل شد که فضانورد به مدار زمین فرستاد و در حال حاضر مشغول ساخت سامانه موشکی جدید غول‌پیکری است که می‌تواند روزی انسان‌ها را به مریخ برساند.
سوالی که پیش می‌آید این است که آیا دیگر نیازی به ناسا نداریم یا ناسا و اسپیس‌ایکس رقیب هم هستند؟ واقعیت این است که این دو سازمان کارهای بسیار متفاوتی انجام می‌دهند و برای موفقیت به یکدیگر متکی هستند. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا این دو غول صنعت هوافضا و فعالیت‌های آن‌ها را بهتر بشناسید.
اسپیس‌ایکس شرکت خصوصی تحت مدیریت ایلان ماسک است که در حال حاضر دو موشک فالکون ۹ و فالکون هِوی (FH) را می‌سازد و پرتاب می‌کند.
بخش تقویت‌کننده (بوستر) این موشک‌ها معمولا برای بازسازی به زمین برمی‌گردد که باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود و به اسپیس‌ایکس کمک می‌کند تا نسبت به رقبا مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.
اسپیس‌ایکس همچنین کپسول فضایی دراگون را می‌سازد و پرتاب می‌کند که می‌تواند خدمه و محموله را به ایستگاه فضایی بین‌المللی برساند. این شرکت قصد دارد در آینده فضانوردان خصوصی را با دراگون به فضا بفرستد.
اسپیس‌ایکس در حال کار روی سیستم موشک و فضاپیمای بزرگی به نام استارشیپ است که قادر به حمل محموله‌های عظیم به فضا خواهد بود. این فضاپیما ممکن است روزی بتواند انسان‌ها را برای سکونت دائمی به مریخ برساند.
این شرکت همچنین در حال استقرار مجموعه عظیمی از ماهواره‌های کوچک به نام استارلینک است که برای دسترسی به اینترنت پرسرعت جهانی طراحی شده است. حدود هزار ماهواره استارلینک در حال حاضر در مدار زمین مستقر شده‌اند و به‌دلیل احتمال ایجاد آلودگی نوری و تداخل با تحقیقات نجومی بسیار موردبحث هستند.
ناسا سازمان دولتی ایالات متحده است که بیش از ده‌ها مرکز در سراسر کشور دارد. رئیس جمهور ایالات متحده مدیر ناسا را تعیین می‌کند و کنگره به فعالیت‌های آن مجوز می‌دهد و بودجه سالانه آن را تامین می‌کند. بودجه ناسا از طریق فرایندی سیاسی تنظیم می‌شود و به‌طور مساوی توزیع نمی‌شود. نزدیک به نیمی از بودجه این سازمان صرف برنامه‌های پروازهای فضایی انسان می‌شود.
برای بسیاری از مردم، شناخته‌شده‌ترین برنامه ناسا، ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS)، آزمایشگاهی فضایی با خدمه دائمی و چند ملیتی در مدار پایین زمین، است. ناسا همچنین در حال تلاش برای ارسال فضانوردان به ماه و مریخ از طریق برنامه فضایی آرتمیس است.
حدود یک سوم بودجه ناسا به بخش علوم آن اختصاص می‌یابد که شامل علوم سیاره‌ای، علوم زمین، اخترفیزیک و فیزیک خورشید است. ناسا ماموریت‌های مختلفی را برای تحقیق و اکتشاف سیاره‌ها و جهان‌های دیگر، مطالعه آب و هوای زمین، پاسخ دادن به سوال‌های اساسی درباره ماهیت جهان و مطالعه خورشید به فضا می‌فرستد.
این سازمان همچنین تحقیقات هوافضا انجام می‌دهد و بودجه تلاش‌های مختلف توسعه فناوری فضایی را تامین می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که این آژانس طیف گسترده‌ای از مزایای اجتماعی و اقتصادی برای ایالات متحده فراهم می‌کند.
| بیشتر بخوانید ناسا چیست؟ |
در واقع، آن‌ها با هم رقابت نمی‌کنند. اسپیس‌ایکس شرکتی خصوصی است، در حالیکه ناسا از دولت بودجه می‌گیرد و می‌تواند آزادانه اکتشافات علمی را دنبال کند که مستقیما با سود مالی مرتبط نیستند.
این تصور که اسپیس‌ایکس و ناسا در حال رقابت با یکدیگر هستند معمولا به برنامه آرتمیس ناسا مربوط می‌شود. در سال 1383، جورج دبلیو بوش، رییس جمهور امریکا طرحی را برای بازنشستگی شاتل‌های فضایی و بازگرداندن انسان‌ها به سطح ماه اعلام کرد. این منجر به ساخت کپسول فضاپیمای اوریون و یک موشک شد که در نهایت به سامانه پرتاب فضایی یا SLS توسعه پیدا کردند.
اوریون و SLS توسط شرکت‌های هوافضایی لاکهید مارتین و بوئینگ ساخته می‌شوند که به نوبه خود از تامین‌کنندگان خصوصی و پیمانکاران فرعی استفاده می‌کنند. فضاپیماها در مراکز ناسا تحت هدایت ناسا مونتاژ می‌شوند و محصول نهایی متعلق به ناسا است.
این برنامه‌ها ده‌ها هزار شغل با درآمد خوب در منطقه خود ایجاد می‌کنند و به همین دلیل از حمایت سیاسی قوی نمایندگان محلی کنگره برخوردار هستند.
اوریون و SLS هر دو از برنامه عقب مانده‌اند و از بودجه تعیین‌شده فراتر رفته‌اند. در مقابل، اسپیس‌ایکس از استارتاپی کوچک به رقیبی جدی برای شرکت‌های هوافضای سنتی تبدیل شده است.
اگرچه اسپیس‌ایکس نیز مدام از برنامه زمانی خود عقب می‌افتد، حامیان آن استدلال می‌کنند که SLS و اوریون بسیار گران و مبتنی بر فناوری‌های قدیمی هستند که حتی در برابر استارشیب کم می‌آورند.
طرفداران SLS و اوریون معتقد هستند که این فضاپیماها تضمین می‌کنند که ایالات متحده می‌تواند محموله‌های بزرگ و انسان را به فضا پرتاب کند. آن‌ها به ناوهای هواپیمابر اشاره می‌کنند که ایالات متحده همچنان آن‌ها را می‌سازد و مالک آن‌ها است، اگرچه شرکت‌های خصوصی می‌توانند کشتی‌های کروز نسبتا بزرگ بسازند.
موضع رسمی ناسا این است که SLS و اوریون در حال حاضر بهترین وسایل نقلیه برای بازگرداندن انسان به ماه هستند. علاوه‌بر این، ناسا بدون حمایت سیاسی لازم نمی‌تواند مسیر خود را تغییر دهد. در مقابل، اسپیس ایکس نیازی به پاسخگویی به کسی جز ایلان ماسک ندارد و می‌تواند توسعه استارشیپ را برای برآورده کردن هدف ماسک برای ارسال انسان به مریخ پیش ببرد.
بدون سرمایه‌گذاری ناسا، امروز پرواز فضایی خصوصی بسیار متفاوت به‌نظر می‌رسید. در سال 1385، ناسا شروع به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فضایی خصوصی کرد با این امید که روزی بتوانند خدمات حمل بار و خدمه را به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارائه دهند.
اسپیس‌ایکس یکی از اولین شرکت‌هایی بود که از ناسا پول دریافت کرد. در آن زمان فقط 4 سال از تاسیس این شرکت می‌گذشت. ناسا تقریبا نیمی از هزینه توسعه موشک فالکون ۹ اسپیس‌ایکس را پرداخت کرد.
در سال 1387، اسپیس‌ایکس قراردادی چند میلیارد دلاری برای پرواز محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی دریافت کرد. این شرکت در آستانه ورشکستگی بود و احتمالا بدون ناسا پولش تمام می‌شد.
امروزه، اسپیس‌ایکس از منابع مختلفی درآمد کسب می‌کند، اما بخش قابل‌توجهی از بودجه آن از طریق پرواز خدمه و محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی و همچنین پرتاب فضاپیماهای علمی ناسا تامین می‌شود. اسپیس‌ایکس همچنین خدمات حمل محموله برای وزارت دفاع ایالات متحده ارائه می‌کند.
وقتی برنامه شاتل فضایی در سال 1390 به پایان رسید، ناسا جایگزینی برای آن نداشت. باوجود ۷ سال زمان برای آماده‌سازی، آژانس بودجه لازم را برای تکمیل ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی و توسعه فضاپیما و سیستم موشکی جدیدی با قابلیت حمل انسان دریافت نکرد. همزمان، پرواز شاتل ادامه داشت که در پایان عمرش هزینه‌ای بالغ بر ۳.۵ میلیارد دلار در سال داشت.
با پیش‌بینی نیاز به جایگزینی برای ارسال محموله و خدمه به ایستگاه فضایی بین‌المللی، ناسا با پیشنهادی جدید وارد عمل شد. اینکه به‌جای پرداخت پول به شرکت‌ها برای ساخت وسایل نقلیه متعلق به ناسا در تاسیسات متعلق به ناسا، اگر به شرکت‌ها برای ساخت وسایل نقلیه خودشان پول بدهد و سپس پرواز با آن وسایل نقلیه را بخرد، چه می‌شود؟
در سال 1387، این آژانس با شرکت اسپیس‌ایکس و اوربیتال ساینسز کورپوریشن (در حال حاضر متعلق به نورثروپ گرومن) برای ساخت و پرواز وسایل نقلیه باری خود به ایستگاه فضایی بین‌المللی قرارداد بست. این طرح جواب داد. چون کمتر از یک سال پس از پایان برنامه شاتل، فضاپیمای دراگون اسپیس‌ایکس اولین پهلوگیری تجاری را با ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام داد.
در سال 1399، اسپیس‌ایکس اولین شرکت خصوصی بود که فضانوردان ناسا را به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد. بدون اسپیس‌ایکس، تنها شرکت آمریکایی که در حال حاضر قادر به حمل محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی است، نورث روپ گرومن خواهد بود و ناسا همچنان برای حمل و نقل خدمه به سایوز روسی متکی خواهد بود.
حمایت ناسا از شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس، چشم‌انداز صنعت هوافضای ایالات متحده را تغییر داده است. پیمانکاران کهنه‌کار هوافضا که قبلا رقیبی نداشتند، تاکید بیشتری بر فناوری‌های جدیدی دارند که هزینه پروازهای فضایی را کاهش می‌دهد.
شرکت‌های آمریکایی اکنون در بازاری رقابت می‌کنند که قبلا فقط حوزه موشک‌های چینی و روسی بود. ناسا همچنین با داشتن چند شریک داخلی و بین‌المللی که قادر به پرتاب فضاپیما و پرواز خدمه و محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی هستند، سود می‌برد.
اسپیس‌ایکس علاقه عمومی را به پروازهای فضایی دوباره زنده کرده است. این شرکت با استفاده از فناوری پخش زنده هر پرتاب و فرود موشک را به رویدادی هیجان‌انگیز تبدیل می‌کند.
تلاش‌های این شرکت که معمولا با همکاری ناسا انجام می‌شود، الهام‌بخش نسل‌های جدید برای دنبال کردن مشاغل فضایی هیجان‌انگیز است.
ما همچنان به ناسا نیاز داریم. این آژانس کاری بیشتر از قرار دادن فضانوردان در مدار انجام می‌دهد. ارسال فضاپیما به پلوتو یا فرود مریخ‌نورد روی مریخ برای جستجوی نشانه‌هایی از حیات گذشته استدلال تجاری ندارد.
اکتشاف‌های فضایی و علمی نیازمند حمایت و سرمایه‌گذاری عمومی درازمدت است. شاید بتوان گفت یک تعهد اخلاقی برای کشف کیهان داریم. ناسا همچنین بسیار بزرگ‌تر است و هر ساله ده‌ها میلیارد دلار برای صدها پروژه بزرگ هزینه می‌کند، در حالیکه اسپیس‌ایکس چند میلیون دلار فقط به چند مورد منتخب اختصاص می‌دهد.
اکتشاف فضایی به نفع همه ما است. وقتی سازمان‌های دولتی مانند ناسا و شرکت‌های خصوصی مانند اسپیس‌ایکس با هم کار می‌کنند، همه برنده می‌شوند.
میتوانید مقاله فوق را از منبع مطالعه فرمایید: منبع
