کیهان چقدر بزرگ است؟
ستارهشناسان با تجزیه و تحلیل تشعشعهای باقیمانده از مهبانگ (پسزمینه مایکروویو کیهانی) سن جهان را ۱۳.۸ میلیارد سال تخمین زدهاند.
نور با سرعت محدود حرکت میکند. بنابراین، هر جرمی که بیشتر از ۱۳.۸ میلیارد سال نوری از ما فاصله داشته باشد، بهقدری دور است که طول عمر کیهان برای رسیدن نور آن به ما کافی نیست.
این چیزی است که اخترشناسان آن را «جهان قابلمشاهده» مینامند، یعنی بخشهایی از جهان که واقعا میتوانیم ببینیم.
اندازه کیهان همیشه یکی از بزرگترین سوالهای پیش روی انسانها بوده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی عظمت جهان هستی و روشهای اندازهگیری آن بپردازیم.
اندازه جهان قابلمشاهده
اندازهگیری حرکت کهکشانها نشان میدهد که کیهان از زمان پیدایش در حال انبساط بوده است. بنابراین، مناطقی از فضا که در لبه کیهان قابلمشاهده قرار دارند، اکنون بسیار دورتر از زمانی هستند که نوری که از آنها میبینیم منتشر شد.
ستارهشناسان هنوز بهطور دقیق نمیدانند که این انبساط در طول زمان چگونه تکامل یافته است. بااینحال، اگر فرض کنیم نرخ انبساط در طول ۱۳.۸ میلیارد سال گذشته یکسان بوده است، لبه کیهان قابلمشاهده در هر جهت در فاصله ۴۶ میلیارد سال نوری از ما قرار دارد.
بنابراین، جهان قابلمشاهده، کرهای با قطر حدود ۹۲ میلیارد سال نوری و حجمی در حدود ۴۱۰ نانیلیون (۴۱۰ هزار میلیارد میلیارد میلیارد) سال نوری مکعب است!
متاسفانه، هرگز قادر نخواهیم بود فراتر از این محدوده را ببینیم ولی لزوما نباید آن را لبه واقعی جهان در نظر بگیریم یا حتی فرض کنیم که فراتر از آن لبهای وجود دارد.
آیا جهان هستی بینهایت است؟
متناهی یا بینهایت بودن جهان هستی به هندسه آن بستگی دارد. بر اساس نظریه نسبیت عام انیشتین، کیهان میتواند یکی از سه شکل هندسی را داشته باشد:
- مسطح
- بسته
- باز
تصور کردن این حالتهای جهان راحت نیست ولی میتوان آنها را به ورق کاغذ (مسطح)، کره (بسته) یا زین (باز) تشبیه کرد.
هندسه کیهان به چگالی کل و سرعت انبساط آن بستگی دارد. در طول چند دهه گذشته، اخترشناسان این مقادیر را اندازهگیری کردهاند و به این نتیجه رسیدهاند که جهان تقریبا بهطور قطع «مسطح» است.
برای اطلاع از مقاله مقایسه دوربین تک چشمی و دوربین روی لینک کلیک کنید. |
این ممکن است به این معنی باشد که جهان بینهایت است ولی ممکن است به این معنی هم باشد که محدود است ولی هندسه بسیار پیچیدهای دارد.
چند مطالعه دیگر نتیجه گرفتهاند که جهان هستی در واقع بسته و بنابراین متناهی است. بااینحال، حتی اگر جهان متناهی باشد، لزوما نباید لبه داشته باشد. سطح زمین هم محدود است ولی آیا لبه دارد؟
در نتیجه، اخترشناسان فعلا با اطمینان کامل نمیتوانند بگویند که جهان متناهی است یا نامتناهی.
درباره جهان غیر قابلمشاهده چه میدانیم؟
متاسفانه، چیز زیادی نمیتوانیم درباره اندازه کیهان فراتر از قابلمشاهده بگوییم.
یک گمان این است که اگر جهان در اولین مرحله تورم خود با سرعت نور منبسط شده، باید ۱۰۰ سکتیلیون (۱۰۲۳) برابر بزرگتر از جهان قابلمشاهده باشد.
گروهی از دانشمندان با تحلیل آماری هوشمندانه اندازهگیریها تلاش کردهاند محتملترین مدل کیهان را تعیین کنند. آنها به این نتیجه رسیدند که جهان حداقل ۲۵۰ برابر بزرگتر از جهان قابلمشاهده است یا ۷ تریلیون سال نوری وسعت دارد.
با وجود این یافتهها، در نهایت هیچ تخمین علمی قابلاعتمادی از اندازه واقعی جهان هستی وجود ندارد.