نویسنده: ریچارد فینبرگ (سردبیر ماهنامهی اسکای اند تلسکوپ و مسئول مطبوعات انجمن نجوم آمریکا)
مانند همیشه، گردهمایی نجومی شمال شرق آمریکا در سال گذشته شامل معرفی جذابیتهای واقعاً بزرگی بود: تلسکوپهای دابسونی بسیار بزرگ، چنددن تلسکوپ اَستروگرف غولپیکر و تعدادی از مقرهای استوایی برای تحمل وزنهای سنگین. ولی پرهیاهوترین آوازهها در نمایشگاه ابزارهای تخصصی را یکی از کوچکترین محصولات در معرض نمایش پديد آورده بود: ردیاب «پلورای» شرکت ویکسن. نمایندهی شرکت حتی پیشنمونهای که کار کند از این محصول در اختیار نداشت و تنها ماکت آن برای بازدید قرار گرفته بود. با وجود این بسیاری از بازدیدکنندگاني که آن را دیده بودند با گفتن یک چیز از آن دور میشدند: نمیتوانم صبر کنم تا یکی از آن را داشته باشم!
پلورای با ابعادی به اندازهی کتابي کوچک و وزن 700 گرم میتواند سهپایهی عکاسی متوسطی را تبدیل به مقر ردیاب موتورداری برای دوربینهای DSLR و کوچکتر از آن کند. این نخستین محصولی نیست که چنین کاری میکند ولی کوچکترین، سبکترین و ارزانترین آنها است. اگر اکنون دوربین DSLR، سهپایه و سرسهپایهای توپیشکل (بالهد) در اختیار دارید، فقط یک پلورای تا ثبت تصاویر نجومی با میدان دید باز فاصله دارید.
این دستگاه با دو باتری قلمی (AA) چندين ساعت کار میکند. برای بیشتر کردن قابلیتهایش، درون بخش باتری نیز کلید کوچکی قرار داده شده است تا چرخش موتور را از سویی برای نیمکرهی شمالی و از سوی دیگر برای نیمکرهی جنوبی تنظیم کند. نمایندهی ویکسن این اجازه را به من داد تا نمونهی نهایی پیش از تولید این محصول را در ابتدای شهریور با خودم به شیلی ببرم و از آن استفاده کنم. او گفت این نمونه با نمونههایی که به فروش خواهد رسید فقط کمی در بدنه متفاوت است و اجزای درونی آن یکی است. من با این دستگاه زیر آسمان تماشایی جنوبی کار کردم و با استفاده از دوربین DSLR کانن 600D با لنز زوم 55-18میلیمتر از راه شیری و صورتهای فلکی با نوردهیهایی تا طول مدت 5 دقیقه هم عکس گرفتم.
پلورای به تمام سهپایههایی که پیچ استاندارد کوچک اتصال به دوربین دارند متصل میشود. البته مشخص است که هرچه سهپایه محکمتر باشد بهتر است. من با سهپایهی فیبر کربن «مونفرتو» سفر میکنم که هم سبک است و هم استحکام زیادی دارد.
برای قطبی کردن تقریبی، سرسهپایهاي را که پلورای روی آن قرار دارد شیب دهید تا شاخص جانبی پلورای عدد عرض جغرافیایی شما را نشان دهد سپس سرسهپایه را بچرخانید تا پلورای رو به شمال یا جنوب قرار بگیرد؛ بسته به آنکه در کدام نیمکرهی زمین قرار دارید پلورای برای مواردی که به استفاده در روز به آن نیاز دارید قطبنمایی مغناطیسی هم روی خود دارد. اگرچه برای استفاده در شب میتوانید آن را به سوی ستارهی قطبی تنظیم کنید ولی در شیلی قدر ستارهی سیگما هشتک (ستارهي قطبي نيمكرهي جنوبي) 5/5 است برای همین باز هم تنظیم پلورای با قطبنما آسانتر است.
برای تصحیح كردنِ همخطیِ قطبی ردیاب، از درون سوراخِ گوشهی پلورای نگاه کنید و شیب و سمت سهپایه را تغییر دهید تا ستارهی قطبی در مرکز میدان دید قرار بگیرد. این تصحیح برای عکاسی نجومی با استفاده از لنزهایی با میدان دید باز کافی است؛ در نوردهیهای 5 دقیقهایِ من هیچ اثری از رد ستارهها ثبت نشد. اگر ميخواهيد با لنزهایی با فاصلهی کانونی بیشتر عکس بگیرید به همخطی قطبی دقیقتری نیاز دارید که در این مورد هم ویکسن قطبیابهایی (پولاراسکوپ) انتخابی ارایه کرده است که شبیه به قطبیابهای مقرهای بزرگ این شرکت است.
برای استفاده از قطبیاب، پوشش پشت پلورای را باز کنید و مقر اتصال به دوربین - صفحهای فلزی با پیچ اتصال به سرسهپایهی استاندارد در مرکزش - را پس از بازکردن دو پیچ از جلو بیرون بياورید. این کار سوراخی را در میان ردیاب باز میکند که شما بهراحتی میتوانید قطبیاب را در آن بگذاريد و آن را در جایش محکم کنید. با نگاه کردن به درون چشمی بهآسانی میتوان ستارهی قطبی را در میدان دید قرار داد ولی زیر آسمان قیرگون شیلی، چون قطبیاب در خود منبع نوری ندارد، نتوانستم خطوطی را ببینم که مشخص میکنند سیگما هشتک را دقیقاً باید در کجای قطبیاب قرار داد. تابش مایل نور قرمز چراغقوه به درون قطبیاب خطوط راهنما را مشخص کرد ولی با این کار دیگر نتوانستم سیگمای کمنور را درون آن ببینم. البته گمان میکنم استفاده از چراغقوه در نیمکرهی شمالی برای همخط کردن ردیاب با ستارهی قطبی شمال (جُدی) که بسیار پرنورتر است مشکلی ایجاد نکند.
پلورای با خود سرسهپایهی توپی شکل (بالهد) ندارد؛ برای تنظیم دوربین به سوی دلخواهتان به آن نیاز خواهید داشت. اگر سوراخ پیچ بالهد شما از نوع استاندارد بزرگ باشد برای اتصال بالهد به پلورای نیاز به رابط پیچ سرسهپایهی استاندارد کوچک و سوراخ استاندارد بزرگ خواهید داشت. من نگرانی آن را داشتم که پیچهای دستی مقر نگهدارندهی دوربین پلورای زیر وزن دوربین DSLR من و لنزش دچار لغزش شوند ولی آنها بهراحتی مقر را در جای خود نگه داشتند. ویکسن میگوید ردیاب پلورای تا وزن مفید یک و نیم کیلوگرم را تحمل میکند که برای بیشتر دوربینها و لنزها مناسب است ولی نصب تلسکوپ روی آن خارج از تصور است.
شاخصی روی پلورای به شما امكان میدهد تا بین چهار سرعت چرخش ردیاب انتخاب کنید: سماوی (حرکت ظاهری اجرام آسمانی بر اثر چرخش زمین به دور خود)، شمسی، قمری و نيمسماوی. سرعت نيمسماوی به علت برقرار کردن تعادلی بین حد رد افتادن ستارهها و حد محو شدن پیشزمینه، برای کسانی که به ثبت تصاویری با نمای باز از آسمان شب بر فراز مناظر زمینی علاقه دارند بسیار محبوب است. عکاسان خورشیدگرفتگي و ماهگرفتگی نیز از سرعتهای شمسی و قمری استفاده میکنند. اگر پلورای در جهت درست خود بچرخد چراغ LED مشخصکنندهی سرعت دستگاه در نیمکرهی شمالی به رنگ قرمز و در نیمکرهی جنوبی به رنگ سبز درمیآید.
ویکسن قطعاً محصول ممتازی ارایه کرده است. پلورای عکاسی از صورتهای فلکی با نوردهیهای بلند مدت را آسانتر از گذشته میکند بهویژه برای آنهایی که برای رسیدن به آسمان تاریک مجبورند سفر كنند. من هم نمیتوانم صبر کنم تا یکی از آنها را داشته باشم!