رصد آسمان شب از داخل شهر

نویسنده: تونی فلاندرز

برای منجمان آماتور این روزها بهترین و در عین حال بدترین روزهاست. چند دهه‌ی پیش برای داشتن تلسکوپی با کیفیت فقط دو انتخاب پیش رو بود: یا باید هزینه‌ی هنگفتی متحمل می شدید یا خودتان تلسکوپ می‌ساختید. اما اکنون همه‌چیز تغییر کرده است و تقریباً با هر درآمدی می‌توان تلسکوپی مناسب خرید.

عکاسی نجومی از این هم بیشتر تغییر کرده است. به برکت وجود دوربین‌های دیجیتال تازه‌کارها هم می‌توانند تصاویری بگیرند که باعث حسادت کهنه‌کار 30 سال پیش شوند. اینترنت و موبایل دسترسی لحظه‌ای به اطلاعات نجومی را فراهم کرده‌  و مهم‌تر از همه گروهی جهانی ایجاد کرده‌است که در آن هر فرد مشتاقی می‌تواند از راهنمایی‌های دیگران استفاده کند یا خود به دیگران یاری رساند.

[box type="custom" color="#ede900" bg="#0c0c0c" fontsize="10" radius="10" border="#ede900"]تحقیقات نشان داده است که گاهی اوقات نور افراد شرور را بیشتر جذب می‌کند و به آن‌ها اهداف بیشتری را نشان می‌دهد، علاوه بر این آن‌ها در نور سریع‌تر و راحت‌تر به کار خود می‌رسند چراکه دیگر نور چراغ‌قوه‌ای وجود ندارد که محل آن‌ها را لو بدهد.[/box]

از سویی فناوری انسان را از طبیعت دور کرده است. مثلاً 80 درصد آمریکایی‌ها در شهرها و حومه‌ی آن زندگی می‌کنند. حتی در مناطق روستایی هم سبک زندگی مردم بیشتر مانند سبک شهرنشینی است. هرکس با همسایگانش احاطه شده و به ندرت کسی حتی به حیاط پشتی خانه‌اش سر می‌زند، مگر برای این‌که سوار ماشین شود. احتمالاً چوپان پابرهنه‌ی 200 سال پیش درباره‌ی چرخه‌های طبیعت و آسمان‌شب بیشتر از دانشجوی معمولی امروزی می‌داند.

با این حال عمومی‌ترین مشکل، ساده‌ترین راه‌حل‌ را دارد: گرایش نادرست. خورشید، ماه، ستاره‌ها، سیارات، کهکشان‌ها و سحابی‌ها برفراز شهرها همان‌قدر جاری و در حرکت‌اند که برفراز کشتزارها، جنگل‌ها، اقیانوس‌ها و صحراها. اما ذهن بیشتر مردم به شدت بر هدف بعدی‌ و پیش‌رویشان متمرکز است و چشم‌ آن‌ها فقط بر زمین یا گوشی‌ تلفن‌ دوخته شده است.

نخستین قدم برای شناخت آسمان شب این است: بیرون بروید و بالا را نگاه کنید. احتمالاً از آن‌چه می‌توانید ببینید شگفت‌زده خواهید شد.

البته موانعی هم در این میان وجود دارد که واضح‌ترین آن‌ها آلودگی نوری است. نور مستقیم چراغ‌برق‌ها و نورهای امنیتی به سادگی چشم را برای دیدن اجرام آسمانی کور می‌کند. هرجایی در نزدیکی شهرها هم نور پراکنده‌ی آسمان، مانعی برای دیدن کم‌نورترین ستاره‌ها، کهکشان‌ها و سحابی‌ها است. خوشبختانه بعضی از بهترین اجرام آسمانی آن‌قدر درخشانند که حتی در بدترین شرایط آلودگی نوری هم دیده می‌شوند. البته اگر بدانید که دنبال چه هستید و اندکی تلاش کنید صدها جرم دیگر را هم می‌بینید.

در میان همه‌ی اجرام باشکوه آسمان، ماه در دسترس‌ترین و تماشایی‌ترین جرم است. قمر زمین تقریباً در نیمی از هر ماه از سال دیده می‌شود. ماه آن‌قدر درخشان است که می‌توان حتی آن را در روز هم دید اما شب‌ها بسیار زیباتر و تأثیرگذارتر است. اما برای این‌که ماه را بشناسید، مانند بیشتر موارد در زندگی، باید بدانید که به چه چیزی نگاه می‌کنید و دنبال چه هستید.

از بسیاری جهات رصد خورشید بسیار ساده‌تر از ماه است. هرروز طلوع می‌کند و آن‌قدر درخشان است که حتی قوی‌ترین نورهای مصنوعی دربرابرش ضعیف و کم‌نور به حساب می‌آیند. در سال 2013/1392 خورشید به اوج چرخه‌ی فعالیت 11 ساله‌اش می‌رسد، بنابراین امسال لکه‌های خورشیدی و پدیده‌های متغیر بسیاری در راهند. با این حال فراموش نکنید که برای رصد خورشید باید از ابزارهای خاصی استفاده کنید.

خورشید و ماه بسیار واضحند اما بیشتر مردم هنگامی‌که می‌فهمند سیارات باستانی (عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل) در شهرها و حومه‌ی آن‌ها هم به خوبی هر جای دیگری دیده می‌شوند، بسیار متعجب می‌شوند. شما به سادگی می‌توانید سیارات را بیابید و در تلسکوپ هم درخشان دیده می‌شوند. شاید بخواهید در برابر نور چراغ‌های خیابان با دست سایه‌بانی برای چشم‌هایتان بسازید اما در کل نور شهری مانع دیدن سیارات نمی‌شود.

[box type="custom" color="#ede900" bg="#0c0c0c" fontsize="10" radius="10" border="#ede900"]تحقیقات نشان داده است که گاهی اوقات نور افراد شرور را بیشتر جذب می‌کند و به آن‌ها اهداف بیشتری را نشان می‌دهد، علاوه بر این آن‌ها در نور سریع‌تر و راحت‌تر به کار خود می‌رسند چراکه دیگر نور چراغ‌قوه‌ای وجود ندارد که محل آن‌ها را لو بدهد.[/box]

همین امر برای ستاره‌های درخشان هم صادق است، به‌ویژه ستاره‌های دوتایی که هدف‌های بزرگی برای منجمان شهری هستند. بسیاری از خوشه‌های ستاره‌ای به‌طور جالب‌توجهی در آسمان روشن (منظور آسمانی پر از آلودگی نوری است) جذاب و زیبا به نظر می‌رسند البته این جذابیت وقتی اوج می‌گیرد که در شبی بدون ماه و در طبیعتی بکر آن‌ها را رصد کنید. بسیاری از سحابی‌ها در آلودگی نوری شهرها دیده نمی‌شوند اما استثناهایی هم در این میان به‌ویژه میان سحابی‌های سیاره‌نما وجود دارد (به علت این‌که ظاهری کوچک و درخشان دارند و در تلسکوپ شبیه به سیارات دیده می‌شوند به آن‌ها سحابی سیاره‌نما می‌گویند، البته این سحابی‌ها به درخشندگی سیارات واقعی نیستند).

نکات عملی

پیش از این‌که بیشتر درباره‌ی رصد اجرام چالش‌برانگیز بگوییم، بهتر است ابتدا موانعی که بر سر راه منجمان شهری وجود دارد را بررسی کنیم.

یکی از مهم‌ترین مسائل در مناطق پر جمعیت «آسمان‌تاب، SkyGlow» است که کم‌نورترین اجرام را درون خود غرق می‌کند. میلیون‌ها چراغ نور خود را رو به آسمان می‌تابانند و آسمان هم این نور را در چشمان شما بازتاب می‌کند. می‌توان با طراحی مناسب، با استفاده از پوشش‌های مناسب برای چراغ‌ها آسمان‌تاب را کاهش داد اگرچه هیچ‌وقت کاملاً از بین نمی‌رود. حتی این نور مزاحم تا کشورهای اطراف هم می‌رود و آسمان‌تاب شهرهای اصلی و بزرگ تقریباً از 160 کیلومتری هم دیده می‌شود.

هنگامی‌که هوا خشک و صاف است آسمان‌تاب کاهش می‌یابد. هنگام عصر دنبال آسمان آبی پررنگی باشید که خود گواه بر شبی شفاف دارد. بعد از نیمه‌شب آسمان تاریک‌تر می‌شود مخصوصاً هنگامی‌که نور چراغ‌ شرکت‌ها و مراکز تجاری خاموش می‌شود و چراغ روشن ماشین‌ها به حداقل می‌رسد.

از سوی دیگر هرچه نگاهتان به افق نزدیک‌تر باشد آسمان‌تاب افزایش می‌یابد مخصوصاً هنگامی‌که رو به مرکز شهر یا منابع قوی و محلی نور مانند فروشگاه‌ها و مراکز خرید نگاه می‌کنید. پس بسیار مهم است که در رصد هرچه می‌توانید بالاتر را نگاه کنید. البته متأسفانه گاهی اوقات بهترین اجرام رصدی ارتفاع چندانی از افق نمی‌گیرند.

[box type="custom" color="#ede900" bg="#0c0c0c" fontsize="10" radius="10" border="#ede900"]تحقیقات نشان داده است که گاهی اوقات نور افراد شرور را بیشتر جذب می‌کند و به آن‌ها اهداف بیشتری را نشان می‌دهد، علاوه بر این آن‌ها در نور سریع‌تر و راحت‌تر به کار خود می‌رسند چراکه دیگر نور چراغ‌قوه‌ای وجود ندارد که محل آن‌ها را لو بدهد.[/box]بدتر از آسمان‌تاب، نورهای نزدیک‌تر به محل رصد است، با این‌حال گاهی اوقات می‌توان از شر این نورهای مزاحم خلاص شد. می‌توانید چند مکان سایه‌دار اطراف خانه‌اتان بیابید که از هرکدام بتوانید بخش‌های گوناگونی از آسمان را ببینید. بعضی از منجمان آماتور برای خود سایه‌بان‌هایی درست می‌کنند که جلوی نور مزاحم را بگیرد. شاید حتی بتوانید با همسایه‌ها بر سر نوع استفاده از نورهای محلی یا چراغ‌های امنیتی به توافق برسید. مثلاً از چراغ‌های امنیتی استفاده کنید که نسبت به حرکت حساس‌اند و فقط هنگامی که مزاحم یا شخصی بیگانه وارد خانه می‌شود روشن می‌شوند. از همسایه‌ها دعوت کنید تا با تلسکوپ شما آسمان را ببینند، این راهی دوستانه است که به آن‌ها نشان دهید نورهایی که استفاده می‌کنند چقدر مزاحم است.

به آن‌ها یادآوری کنید که شواهد اندکی وجود دارد مبنی بر این‌که نورهای خارج از خانه تأثیر چندانی بر کاهش جُرم داشته باشد و البته تأثیر بیشتری بر وحشی‌گری دارد. تحقیقات نشان داده است که گاهی اوقات نور افراد شرور را بیشتر جذب می‌کند و به آن‌ها اهداف بیشتری را نشان می‌دهد، علاوه بر این آن‌ها در نور سریع‌تر و راحت‌تر به کار خود می‌رسند چراکه دیگر نور چراغ‌قوه‌ای وجود ندارد که محل آن‌ها را لو بدهد.

موانع فیزیکی، مانند درختان و ساختمان‌ها، مانع دیگری برای رصد آسمان است. برای غلبه بر آن‌ها سه راه بیشتر ندارید: پیرامون آن‌ها رصد کنید، بالای آن‌ها بروید یا از آن‌ها دور شودید.

رصد کردن پیرامون این موانع معمولاً به این معنا است که به نقطه‌ی متفاوتی در حیاط پشتی خانه بروید و بخش‌های دیگری از آسمان را ببینید. در چنین مواقعی حتماً خوشحال خواهید بود اگر تلسکوپی داشته باشید که به سادگی بتوان همه‌ی قطعات آن را با هم جابه‌جا کرد. از سویی کم‌تر مانعی آسمان بالای سر را می‌پوشاند و این خود دلیل دیگری است برای رصد اجرام در بالاترین ارتفاعی که در آسمان دارند.

یاد بگیرید که اجرام طی شب چگونه حرکت می‌کنند و برای رصد خود بر اساس آن برنامه‌ریزی کنید. اجرامی که در سمت جنوب آسمان قرار دارند به بیشترین ارتفاع نسبت به سایر اجرام می‌رسند. اگر درخت بزرگی دید جنوبی شما را بسته است پس باید صبر کنید تا ارتفاع آن جرم کم‌تر شود و بیشتر رو به غرب برود.

بالکن یا پشت‌بام شما را بالاتر از درخت‌ها و ساختمان‌ها و هم‌چنین بالاتر از نور خیابان قرار می‌دهد. با این‌حال در بزرگ‌نمایی‌های بیشتر، لبه‌های چوبی به‌طرز آزاردهنده‌ای لرزان‌اند. گاهی اوقات دور شدن کامل از ساختمان بهترین راه حل است. رفتن به پارک یا مکان‌های باز و عمومی آسمان را در اختیار شما می‌گذارد. شاید بعضی از مراکز یا گروه‌های نجومی هم بتوانند مناطق خوبی را برای رصد به شما پیشنهاد بدهند. بعضی از این مراکز برنامه‌ی «مهمانی ستاره‌ها،StarParty» در مناطق تاریک نزدیک به شهر برگزار می‌کنند. این‌طور برنامه‌ها دو یا سه شب طول می‌کشد و فرصت خوبی در اختیار همه قرار می‌دهد تا با چند نوع تلسکوپ آسمان را در منطقه‌ای تاریک رصد کنند. اگر هیچ کدام از این موارد نتیجه‌بخش نیست نهایتاً می‌توانید به محلی بسیار دورتر از نورهای شهری بروید.

دوربین دوچشمی

فناوری علاوه بر این‌که مسئولیت مشکلاتی را بر عهده دارد که بر سر راه رصدگران امروزی است، می‌تواند بر همان مشکلات هم غلبه کند یا حداقل با مزایایی که دارد آن دشواری‌ها را جبران کند.

دوچشمی‌ها همراهان مفیدی برای تلسکوپ هستند. بسیاری از این دوربین‌ها استفاده می‌کنند تا بخشی از آسمان را پیش از بررسی دقیق‌تر با تلسکوپ، کاملاً ‌ببینند و بشناسند. بعضی هم ترجیح می‌دهند جرم‌هایی که با تلسکوپ می‌بینند را یک‌بار هم با دوربین دوچشمی و در میدان دید بزرگ‌تری ببینند.

باید در نظر گرفت که از دوچشمی‌ها برای دیدن مناظر طبیعی، پرندگان، بازی‌های ورزشی و کنسرت‌ها و ... هم استفاده می‌شود. اگر با دقت خرید کنید می‌توانید یک جفت دوچشمی ارزان‌قیمت بگیرید که معمولاً اندازه‌ی آن‌ها از 7x35 و 10x50 شروع می‌شود.

دوچشمی‌های بزرگ‌تر مثل 15x70s چیزهای بیشتری نشان می‌دهند اما ثابت نگه‌داشتن آن‌ها دشوارتر است. بزرگ‌نمایی 15 برابر آن‌ها آن‌قدر کافی نیست که جزئیات بیشتری از اجرام کوچک، مخصوصاً سیارات، را نشان دهد. حتی کوچک‌ترین تلسکوپ‌ها حلقه‌های زحل را بسیار بهتر از دوچشمی‌های معمولی نشان می‌دهند.

تلسکوپ‌ها

تلسکوپ‌ها سحرآمیزند. آن‌ها شما را به دنیایی از عجایب می‌برند که بیشتر مردم هرگز آن را تجربه نخواهند کرد. توانایی آن‌ها در جمع‌آوری نور به مقدار بسیار زیاد عملاً توانایی دیدن خوشه‌های ستاره‌ای، سحابی‌ها و کهکشان‌های کم‌نورتر را به شما می‌دهد. تلسکوپ‌ها همه‌فن‌حریف‌اند چراکه می‌توانید با عدسی‌های چشمی گوناگون بزرگ‌نمایی را تغییر دهید.

اگر به تبلیغات نجومی در مجلات و وب‌سایت‌ها نگاه کنید می‌بینید که تلسکوپ‌های بسیاری در اندازه‌ها،‌ طرح‌ها و قیمت‌های گوناگونی وجود دارند. برای دیدن اجرام با تلسکوپ مهم‌ترین نکته «گشودگی‌ دهانه» یا همان قطر آینه یا عدسی اصلی است. گشودگی نشان می‌دهد که تلسکوپ‌ چه مقدار نور جمع می‌کند، چقدر تصویر واضح و دقیق خواهد بود و در بیشترین بزرگ‌نمایی‌ها نشان می‌دهد که کیفیت اپتیکی ابزار در چه حدی است، البته بیشتر تلسکوپ‌های امروزی کیفیت خوبی دارند.

افرادی که در زمینه‌ی تلسکوپ‌ها خُبره‌اند بیشتر درباره‌ی سه نوع اساسی آن‌ها بحث می‌کنند: «شکستی‌ها» که نور را با عدسی‌های بزرگ جلویی خود جمع می‌کنند. «بازتابی‌ها» که نور را با آینه‌های مقعر داخل لوله جمع می‌کنند و «تلسکوپ‌های ترکیبی» که از عدسی و آینه با هم استفاده می‌کنند. تفاوت میان این سه نوع به گشودگی دهانه‌ی تلسکوپ بستگی دارد که البته خیلی هم تفاوت چشم‌گیری نیست. تلسکوپ شکستی 4 اینچی (منظور از 4 اینچی، 4 اینچ پهنای عدسی تلسکوپ است) تصویر واضح‌تری نسبت به تلسکوپ بازتابی 4 اینچی می‌دهد با این‌حال این وضوح آن قدر متفاوت نیست. به هر حال توانایی هر تلسکوپ 4 اینچی با هر نوع طراحی بسیار کم‌تر از تلسکوپ 8 اینچی آن‌هم با هر نوع طراحی است. در کل برای شروع بهتر است از تلسکوپ 6 یا 8 اینچی یا حتی بزرگ‌تر استفاده کنید مگر این‌که از لحاظ هزینه، فضای نگه‌داری تلسکوپ یا از نظر حمل‌ونقل محدود باشید.

عکاسی نجومی

حتی تا این اواخر تازه‌کارهایی که می‌خواستند از بهترین ابزارها استفاده کنند با این جمله روبه‌رو می‌شدند:«حتی فکرش را هم نکن!». البته هنوز هم همین‌طور است و گرفتن تصاویر از کهکشان‌های کم‌نور و سحابی‌ها به هزینه‌ی پول و زمان بسیار زیادی می‌انجامد. اما با پیشرفت‌هایی که در زمینه‌ی الکترونیک رخ داده است، حتی تازه‌کارها هم تصاویر آماتوری در خور توجهی می‌گیرند.

آلودگی نوری مطمئناً همان‌طور که مشکل رصدگران محسوب می‌شود برای عکاسان نجومی هم دردسر است، البته نه دردسر چندان بزرگی. ساکنان حومه‌ی شهرها تصاویری از اجرام کم‌نور می‌گیرند که هرگز در همان مکان با تلسکوپ دیده نمی‌شوند. علت این است که آسمان‌تاب پدیده‌ای یک‌دست است بنابراین هنگام پردازش تصویر می‌توان بیشتر آن را از بین برد و این قدرتی است که چشم انسان ندارد.

برای عکاسی نجومی مهم‌ترین ویژگی «مقر» است. این‌که چقدر در عکاسی ابزار ثابت و بدون لرزش می‌ماند و چقدر می‌تواند آسمان متحرک را در نوردهی‌های بلند مدت دنبال کند همه به مقر بستگی دارد. مقر خوب ویژگی بسیار مفیدی برای هر نوع تلسکوپی است.

مقر محکم و استوار

در مقرها از فناوری کم‌تری نسبت به تلسکوپ‌ها استفاده شده است چراکه فقط از فلز، چرخ‌دنده‌ و پیچ یا چوب (مثلاً در پایه‌های دابسونی) شکل گرفته‌اند. به همین علت تازه‌کارها اهمیت مقر را نادیده می‌گیرند و بعضی از تولیدکنندگان و فروشندگان برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها به سادگی از آن می‌گذرند. اما این اشتباه بسیار بزرگی است! هیچ‌چیز بدتر از استفاده از تلسکوپی لرزان با بزرگ‌نمایی 200 برابر نیست که هر لرزش کوچکی به‌طور تحمل‌ناپذیری در تصویر تأثیرگذار است. هنگامی‌که شما تلسکوپ را برای مدتی رها می‌کنید نباید از روی هدف شما بپرد و نباید هنگامی‌که پیچ فوکوس را می‌چرخانید لرزش شدیدی داشته باشد. استفاده از مقری استوار، نرم و ثابت بسیار لذت‌بخش است.

مقرهای برنامه‌ریزی شده و در این سال‌های اخیر متداول شده‌اند. این مقرها بدون این‌که نیاز به نقشه داشته باشید ستاره‌ها را برایتان می‌یابند، حداقل در تئوری که این‌گونه هستند. این نوع مقرها دو نوع هستند: مقرهای موتوری که با نام «گوتو Go To» شناخته می‌شوند و دیگری مقرهای دستی که با نام «پوش‌تو Push To» آن‌ها را می‌شناسیم. هردو دسته هرشب به تنظیمات خاصی نیاز دارند. پس از تنظیم کردن با مقر Go To فقط کافی است نام یا شماره جرم مورد نظر را وارد کنید و مقر به طور خودکار آن را می‌یابد و در شب با چرخش زمین و حرکت ظاهری جرم در آسمان، کاملاً در میدان دید باقی می‌ماند. اگر مقری می‌خواهید که به ‌طور خودکار اجرام را دنبال کند، که در واقع پیش‌نیازی برای عکاسی نجومی به حساب می‌آید، مقر Go To ارزان‌ترین گزینه برای شما است.

مقرهای Push To، که به آن‌ها دایره‌هایی با تنظیمات دیجیتالی هم می‌گویند، در صفحه نمایش به شما نشان می‌دهند که تلسکوپ را به کدام سو بچرخانید تا جرم مورد نظرتان در مرکز میدان دید قرار بگیرد. این نوع مقر مخصوصاً در تلسکوپ‌های دابسونی کاربرد دارد. هردو این مقرها در میان منجمان شهری متداولند چراکه بیشتر منجمان در آلودگی نوری نمی‌توانند از همان روش سنتی یافتن ستاره‌ها با نقشه استفاده کنند.

متأسفانه گشودگی زیاد دهانه‌ی تلسکوپ و مقر استوار ویژگی بدی هم دارند: برای داشتن این دو گزینه تلسکوپ‌اتان باید بزرگ‌تر و سنگین‌تر باشد و در نتیجه حمل‌ونقل آن دشوارتر می‌شود و این مورد بسیار مهمی برای کسانی است که در شهر و حومه‌ زندگی می‌کنند. با این تلسکوپ‌ها و در آلودگی نوری می‌توان چیزهای بسیاری را در آسمان دید ولی مطمئناً نیاز خواهد بود که تلسکوپ را به سادگی به مکان‌های تاریک‌تر انتقال دهید. تلسکوپ‌های بزرگ که نور بیشتری جمع می‌کنند جایگزین خوبی برای آسمان تاریک نیستند. بگذارید ببینیم علت این امر چیست.

تار و کم‌نور

به کهکشان‌ها، سحابی‌ها و خوشه‌های ستاره‌ای اجرام ژرف آسمان می‌گویند یا به‌طور غیررسمی آن‌ها را اجرام کم‌نور و تار آسمان می‌نامند. این نام کاملاً مناسبی است زیرا در چشمی و در آلودگی نوری شهرها این اجرام واقعاً کم‌نور و تار به نظر می‌رسند. البته خوشه‌های ستاره‌ای از این قاعده مستثنا هستند. در تلسکوپ‌های کوچک و بزرگ‌نمایی کم همه‌ی اجرام به جز درخشان‌ترین خوشه‌ها در هم مخلوط و به شکل نور ضعیفی دیده می‌شوند. اما با بزرگ‌نمایی بیشتر و گشودگی دهانه بیشتر حتی در آلودگی نوری سنگین هم ستاره‌های بسیاری از خوشه‌ها به‌طور مجزا از هم دیده می‌شوند. به همین علت است که خوشه‌های ستاره‌ای بهترین هدف رصدی برای منجمان شهری هستند.

همه‌ی کهکشان‌ها و بیشتر سحابی‌ها کم‌نور و تارند و وضوح اندکی دارند به همین علت هدف‌های رصدی چالش‌برانگیزی زیر آسمان‌ روشن‌اند. مثلاً کهکشان راه شیری که از دید ساکنان زمین، بزرگ‌ترین کهکشان است نمونه‌ی خوبی در این مورد است. در آسمانی تاریک کهکشان می‌درخشد و شما می‌توانید آن را در منطقه‌ی مناسب شهری هم ببینید ولی انتظار نمای چندان خوبی را نداشته باشید. لبه‌های بیرونی کهکشان دیده نمی‌شوند زیرا بسیار کم‌نورتر از آسمان‌تاب پس‌زمینه هستند و جزئیات بخش‌های درخشان‌تر هم به شدت از دست می‌روند. از مرکز بیشتر شهرهای بزرگ جهان حتی درخشان‌ترین بخش‌های راه شیری هم دیده نمی‌شود.

اگر می‌توان راه شیری را با چشم غیر مسلح دید، کهکشان‌های دیگر را باید با تلسکوپ رصد کرد. آن‌ها در آسمانی تاریک به خوبی دیده می‌شوند اما مناطق بیرونی‌تر کهکشان‌ها در حومه‌ی شهرها دیده نمی‌شود و هسته‌ی درخشان‌ آن‌ها به سختی در مرکز شهرها به چشم می‌آیند. خوشبختانه هسته‌ی کهکشان‌ها بسیار درخشانند و این اجرام چندان هم از چشم رصدگران شهری پنهان نیستند (اگر نمی‌توانیم مرکز راه شیری را در شهرهای معمولی ببینیم علت این است که ابرهای غبارآلود و تاریک داخل خود کهکشان هسته‌ی راه شیری را می‌پوشانند).

در آسمان‌ روشن، تلسکوپ‌های بزرگ کمک چندانی به دیدن اجرام کم‌نور نمی‌کنند زیرا همان‌قدر که نور جرم مورد نظر را جمع می‌کنند، نور آسمان‌تاب را هم جمع می‌کنند. آیا این جمله به این معنا است که تلسکوپ‌های بزرگ زیر آسمان‌‌های روشن به درد نمی‌خورند؟ خیر، گشودگی بزرگ، به دیدن و تفکیک کردن ستاره‌های خوشه‌ها کمک بزرگی می‌کنند.

خلاف کهکشان‌ها و سحابی‌ها، ستاره‌ها نقاطی درخشانند که به خوبی می‌توانند حتی در میان آسمان‌تاب دیده شوند، البته اگر اصلاً بتوانید آن‌ها را ببینید. آلودگی نوری حساسیت چشم را پایین می‌آورد بنابراین تلسکوپ برای جبران آن باید نور بیشتری گردآورد. خوشه‌ای که زیر آسمان تاریک به خوبی با تلسکوپی 4 اینچ دیده می‌شود باید آن را در شهر با تلسکوپی 8 اینچ دید.

ماه، سیارات و سحابی‌های سیاره‌نمای کوچک و فشرده مانند سحابی حلقه هم هدف رصدی خوبی برای منجمان شهری هستند. در همه‌ی این موارد تلسکوپ با گشودگی مناسب بدون در نظر گرفتن آلودگی نوری، تصویری بزرگ‌تر، واضح‌تر و درخشان‌تر به شما می‌دهد. مانند همه‌ی بخش‌های زندگی یا حداقل بیشتر آن، رصدکردن از شهرها عملی است که نیاز به توازن دارد. شما به تلسکوپی به اندازه‌ی کافی بزرگ نیاز دارید تا بر آلودگی نوری غلبه کند اما نه چندان بزرگ که نتوانید آن را بیرون و به مناطق تاریک‌تر ببرید. به همین علت است که بسیاری از رصدگران دو یا چند تلسکوپ دارند. اگر گمان می‌کنید که آسمان حومه‌ی شهر به اندازه‌ی کافی برای هر نوع هدفی پاسخ‌گو است، اشتباه می‌کنید. هیچ چیزی نمی‌تواند جانشین سفر به مناطقی شود که آسمانی تاریک دارند و صدها کیلومتر از هر شهر بزرگی دورند. مطمئن باشید با چنین سفرهایی نگاهی کاملاً متفاوت نسبت به نجوم پیدا می‌کنید.

از سوی دیگر بسیاری از مردم نمی‌خواهند تلاش کنند و ترجیح می‌دهند بدانند که در شرایطی نه چندان کامل و خوب چه چیزهایی را می‌توان رصد کرد. اما این خوب نیست، مهم نیست که چقدر آسمان شما تاریک باشد، تاریکی آسمان مناطق دوردست ‌همیشه چیزی بیشتر وهدفی بزرگ‌تر را در ذهن‌اتان جاری می‌سازد به‌طوری که برای یک عمر با رضایت کامل خود را آماده‌ی رصد می‌بینید.