پس از زمستان طولانی، سرد و مرطوب، بیشتر مردم در سراسر نیمکره شمالی از بازگشت بهار خوشحال هستند. برای منجمان آماتور، بهار به‌معنی هوای گرم‌تر و ظاهر شدن صور فلکی و اجرام جدید در آسمان است. این تغییرات ماراتن مسیه را به ارمغان می‌آورد که بسیاری هر سال مشتاقانه منتظر آن هستند.
ماراتن مسیه رویداد سالیانه تماشای آسمان است. اگر برای چالش رصدی جدید آماده هستید یا می‌خواهید دوباره اشتیاق‌تان را به نجوم شعله‌ور کنید، چرا در ماراتن مسیه شرکت نکنید؟ در این مقاله به بررسی تاریخچه آن، اجرام فهرست و نکات مفید برای مشاهده می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
قبل از اینکه به جزئیات ماراتن مسیه بپردازیم، اجازه با مردی آشنا شویم که همیشه همراه آن تداعی خواهد شد. «شارل مسیه» ستاره‌شناس و شکارچی دنباله‌دار فرانسوی قرن هجدهم بود که حداقل سیزده دنباله‌دار را کشف کرد و در کشف چند دنباله‌دار دیگر همکاری داشت.
شبی تابستانی در سال ۱۷۵۸، مسیه در حالیکه با تلسکوپ خود در جستجوی دنباله‌دارها بود، جرمی کوچک و مه‌آلود را در نزدیکی شاخ جنوبی صورت فلکی ثور مشاهده کرد. او در ابتدا این جرم را با دنباله‌دار هالی اشتباه گرفت، ولی بعدا تشخیص داد که دنباله‌دار نیست. بلکه جرمی ثابت است. این جرم پرز‌دار اولین ورودی فهرست او بود.
این جرم که مسیه ۱ یا M1 نام‌گذاری شده است، بقایای طغیان ابرنواختری بود که امروزه به نام سحابی خرچنگ شناخته می‌شود. ستاره‌شناسان چینی برای اولین بار در سال ۱۰۵۴ آن را دیدند. مسیه اجرام ثابت را فهرست کرد تا خود و سایر شکارچیان دنباله‌دار به‌راحتی دنباله‌دارهای واقعی را از این اجرام غیرمتحرک تشخیص دهند.
امروزه، تعداد بی‌شماری ستاره‌شناس مبتدی و حرفه‌ای به فهرست مسیه مراجعه می‌کنند. در حالیکه این فهرست شامل تمام اهداف محبوب رصدگران نیست، بسیاری از درخشان‌ترین اهداف قابل مشاهده از نیمکره شمالی را در خود دارد زیرا مسیه رصدهای خود را از پاریس انجام داد.
در مجموع، فهرست مسیه شامل ۱۱۰ ورودی است که به نام اجرام مسیه شناخته می‌شوند. هر جرم با یک کد M مسیه مشخص شده است (M1 تا M110).
بحث‌هایی پیرامون M102 وجود داشت، زیرا مسیه مختصات این کهکشان را ارائه نکرد. کاشف اصلی آن، «پیر مشن»، منجم فرانسوی و همکار مسیه، معتقد بود که این کپی از M101 است. شواهد تاریخی نشان داده است که M102 کهکشانی به نام NGC 5866 بود که ناسا نیز آن را معتبر می‌داند.
فهرست مسیه شامل یک صورتواره فلکی، یک ستاره دوتایی، کهکشان‌های بیضوی، یک کهکشان نامنظم، کهکشان‌های عدسی‌شکل، کهکشان‌های مارپیچی، بخشی از کهکشان راه شیری، سحابی‌های پراکنده، سحابی‌های سیاره‌ای، خوشه‌های ستاره‌ای کروی، خوشه‌های ستاره‌ای باز و یک باقیمانده ابرنواختر است.
بیشتر این اجرام نام‌های خاص دارند. شاید سحابی جبار بزرگ (M42)، کهکشان آندرومدا (M32)، خوشه بزرگ کروی در جاثی (M13) و سحابی حلقه (M57) را بشناسید.
برخلاف تصور عموم، مسیه همه اجرام فهرست خود را کشف نکرد. او فقط بیش از ۴۰ مورد از بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین اجرام را با تلسکوپ‌های کوچک مختلف پیدا کرد. در طول سال‌ها، ستاره‌شناسان دیگر اجرام بیشتری را به فهرست اضافه کردند. آخرین ورودی، M110، در سال ۱۹۶۷، مدت‌ها پس از مرگ مسیه به فهرست اضافه شد.
در دهه ۱۹۷۰، اخترشناسان آمریکایی «تام هولفلدر»، «دونالد ماخهولز» و «تام ریلند» ماراتون مسیه را راه‌اندازی کردند.
رویداد سالانه رصدی که در تمام طول شب در بازه زمانی محدودی در اواخر اسفند و اوایل فروردین امکان‌پذیرست. برای تکمیل این چالش، اخترشناسان آماتور تلاش می‌کنند تا جای ممکن اجرام مسیه را در طول یک شب مکان‌یابی و رصد کنند.
از آن‌جایی که خورشید در این مدت بین صورت فلکی حوت و دلو حرکت می‌کند و هیچ جرم مسیه‌ای در این منطقه وجود ندارد، شرکت‌کنندگان می‌توانند همه ۱۱۰ جرم را بین غروب و طلوع خورشید رصد کنند.
شرکت در ماراتن مسیه از بیشتر عرض‌های جغرافیایی شمالی امکان‌پذیر است. ولی عرض‌های جغرافیایی کم در سراسر جهان برای این کار ایده‌آل هستند، به‌ویژه بین تقریبا ۲۰ درجه جنوبی و ۵۵ درجه شمالی. ماراتن مسیه درست مثل دوی استقامت مستلزم آماده‌سازی، تجهیزات مناسب، استقامت فراوان و استراتژی درست برای موفقیت است.
| بیشتر بخوانید: ۱۵ سوژه فوق‌العاده برای عکاسی نجومی در زمستان |
مشاهده تمام ۱۱۰ سوژه آنقدرها که به‌نظر می‌رسد آسان نیست، حتی اگر از تلسکوپ کامپیوتری با پایه GoTo استفاده کنید. آب‌و‌هوا، شرایط آسمان، فاز ماه و زمین نیز نقش مهمی دارند.
معمولا، ماراتن زمانی آغاز می‌شود که رصدگران کهکشان‌های M77 و M74 را در غرب آسمان هنگام غروب قبل از ناپدید شدن زیر افق رصد کنند. پس از تایید رصد، رصدگران سراغ گروه بعدی اجرام فهرست می‌روند و تا سحر ادامه می‌دهند.
بعضی از مناطق آسمان شب میزبان تعداد زیادی از اجرام مسیه هستند. مثلا صورت فلکی قوس خانه ۱۵ جرم مسیه است. بنابراین، قطعا زمان زیادی را صرف کاوش در این منطقه خواهید کرد.
سنبله با ۱۱ جرم، گیسو با ۸ جرم، مارافسای و دب اکبر هر کدام با ۷ جرم و تازی‌ها و اسد هر کدام با ۵ جرم در رتبه‌های بعدی هستند. کسانی که همچنان قبل از طلوع خورشید بیدار باشند، اجرام نهایی را در افق شرقی مشاهده خواهند کرد، به‌‌طور خاص خوشه کروی M30.
زمان ایده‌آل برای شرکت در ماراتن مسیه در طول ماه نو یا در آخر هفته‌های نزدیک به ماه نو، از اواخر اسفند تا نیمه فروردین است. آخر هفته‌ها زمان بسیار خوبی برای شرکت در ماراتن مسیه است، به‌ویژه برای کسانی که تمام شب را بیدار می‌مانند.
هرچه آمادگی بیشتری داشته باشید، شانس بیشتری برای مشاهده تمام ۱۱۰ جرم مسیه خواهید داشت. در ادامه نکاتی را ارائه کرده‌ایم که کمک می‌کنند تجربه بهتری از ماراتن مسیه داشته باشید، به‌ویژه اگر اولین بار است که در آن شرکت می‌کنید.
چه اولین بار است که در ماراتن مسیه شرکت می‌کنید یا سال‌ها تجربه دارید، به یاد داشته باشید که این چالشی سرگرم‌کننده است! اگر تمام ۱۱۰ جرم فهرست را دیدید، کارتان عالی است! اگر نه، باز هم عالی هستید. همیشه می‌توانید دوباره تلاش کنید و بقیه اجرام را در زمان دیگری ببینید. چند نفر می‌توانند بگویند که تمام ۱۱۰ جرم مسیه را در طول زندگی خود دیده‌اند؟ این به خودی خود دستاوردی بزرگ است.
