بزرگنمایی خطی

بزرگنمایی خطی یکی از ناشناخته ترین و اشتباه برانگیزترین مفاهیم در تلسکوپهاست که حتی حرفه ای ها را هم دچار دردسر می کند.تازه کارها معمولا تصور می کنند که هر چه بزرگنمایی بیشتر باشد کیفیت تصویر بهتر است اما بعد از مدتی استفاده از نخستین تلسکوپشان می فهمند که اتفاقا بیشترین کیفیت در بزرگنماییهای پایین بدست می اید.

چرا بزرگنمایی بیشتر همیشه بهتر نیست؟

چندین دلیل وجود دارد برای اینکه چرا بزرگنمایی بیشتر همیشه بهتر نیست.تفکر معمول در مورد اجرام نجومی این است که به خاطر اینکه این اجرام بسیار از ما دوراند بهتر است از بیشترین بزرگنمایی استفاده کنیم تا به حد کافی نزدیک و در نتیجه واضح و پر جزییات دیده شوند.اما بسیاری از اجرام اسمانی با اینکه بسیار از ما دوراند ولی در عین حال اندازه ظاهری بسیار بزرگی هم دارند.مثلا سحابی جبار بزرکتر از 2 برابر ماه کامل اندازه ظاهری دارد و یا کهکشان اندرومدا بیش از 6 برابر ماه کامل به نظر می اید.

یک بزرگنمایی بالا به معنی میدان دید کم است و این یعنی اینکه مثلا نمی توان تمام کهکشان اندرومدا را در میدان دید داشت.
دلیل دیگر برای پایین نگه داشتن برزگنمایی شدت روشنایست.هر چه بزرگنمایی را افزایش دهیم شدت روشنایی سطحی کاهش می یابد و اجرام کم نورتر دیده خواهند شد.
البته بعضی اجرام کوچک و درخشان هستند و با بزرگنما ییهای بالا کنار می ایند.مثلا سیارات از جمله این دسته از اجرام می باشند.

چقدر بزرگنمایی خیلی زیاد است؟

اگر سیاره مشتری در بزرگنمایی 200 برابر بهتر از بزرگنمایی 50 برابر در تلسکوپی دیده می شود پس چرا بزرکنمایی را تا 1000 یا حتی 2000 برابر افزایش ندهیم؟ جواب منفی است و دو دلیل برای این موضوع وجود دارد.

دلیل اول مربوط به خود تلسکوپ می شود .روشنایی یک جرم بستگی به اندازه تلسکوپ و مقدار بزرکنمایی دارد.هر چه قطر شیئی  بیشتر باشد بزرکنمایی بیشتری می توان قبل از اینکه جرم کم نور شود ایجاد کرد. همچنین توان تفکیک یا توانایی نشان دادن جزییات در تلسکوپ نیز وابسته به افزایش قطر دهنه تلسکوپ می باشد.این به این معنی است که حد بالایی برای حداکثر بزرگنمایی مجاز وجود دارد.

فرمول ساده ای برای محاسبه حداکثر بزرگنمایی مجاز وجود دارد که عبارتست از قطر شیئی بر حسب اینچ ضربدر 50. بطور مثال یک تلسکوپ 6 اینچی یا 152 میلیمتری به طور تئوریک می تواند تا 300 برابر بزرگنمایی مفید ایجاد کند.

عامل محدود کننده دیگر در ایجاد بزرگنماییهای بالا معمولا خود تلسکوپ نیست.در واقع عاملی که معمولا باعث می شود که نتوان بزرکنماییهای بالا تولید کرد فاکتور دید یا اغتشاشات جوی است. از انجایی که ما برای رصد اجرام اسمانی باید انها را از لابلای جو زمین ببینیم نور رسیده از انها تحت تاثیر اغتشاشت دمایی لایه های جوی دچار اغتشاش و عدم وضوح شده و کیفیت در بزرگنماییهای بالا کاهش می یابد.
فاکتور دید در هر شب تغییر می کند و کاملا متفاوت از الودگی نوری یا میزان شفافیت اسمان است. شبهایی با دید خوب واقعا کمیاب هستند در چنین مواقعی تلسکوپتان تصاویری بسیار واضح و شفاف تولید می کند و مناظری دلپذیر از سیارات خواهید داشت.

بسیار خوب،اگر بزرگنمایی خیلی زیاد خوب نیست حداقل مقدار بزرگنمایی چقدره؟

به شکل فوق توجه کنید.قطر مردمک نور خروجی از چشمی فاکتوری بسیار مهم می باشد.هر چه قطر این نور خروجی بیشتر باشد تصویر روشن تر و پر نور تر به نظر می اید .قطر مردمک چشم انسان در بازترین حالت 6-7 میلیمتر می باشد که این مقدار با افزایش سن کاهش می یابد.اگر قطر نور خروجی از چشمی تلسکوپ بیشتر از قطر مردمک چشم انسان باشد مقداری از نور هدر می رود .بنابراین قطر نور خروجی از چشمی باید حداکثر به اندازه قطر مردمک چشم انسان باشد.

حال سئوالی که پیش می اید این است که قطر مردمک خروجی به چه عواملی بستگی دارد. قطر نور خروجی از چشمی حاصل تقسیم قطر شیئی تقسیم بر بزرگنمایست. برای محاسبه ساده تر حداقل بزرکنمایی می توان از فرمول ساده تری نیز استفاده کرد.که عبارتست از قطر شیئی ضربدر 3.6 که قطر شیئی بر حسب اینچ می باشد.

بزرگنمایی ایده ال

رصدگران با تجربه معمولا ترجیح می دهند طوری بزرگنمایی ایجاد کنند که قطر مردمک نور خروجی بین 2 تا 3 میلیمتر باشد.که برای تلسکوپی با قطر حدود 4 اینچ بزرگنمایی حدود 35-50 برابر و برای تلسکوپی با قطر 8 اینچ بزرگنمایی حدود 70 تا 100 برابر توصیه می شود.