معرفی فیلترهای نجومی (۳) – فیلترهای اوریون

فیلترهای اوریون

 

۱-فیلتر رصدی سحابی OIII بزرگ (۲ اینچ) اوریون (Orion Oxygen III Filter Narrowband Nebula Filter)

• افزایش تصاد نوری و نمایانی سحابی‌های نشری و سیاره‌نما در رصد مستقیم و عکاسی تلسکوپی
• گذردهی خطوط طیفی اکسیژن 3 با پهنای باند بسیار باریک
• ساخته شده از شیشه‌هایی با کیفیت اپتیکی زیاد و مقاومت و ماندگاری طولانی

 

فیلتر اکسیژن 3 (OIII) از دسته‌ی فیلترهای سحابی محسوب می‌شود. در رصد سحابی­های نشری و سیاره‌نما کاربرد دارد و با افزایش تضاد نوری تصویر این اجرام، جزئیات بیشتری از آن‌ها را که در حالت عادی قابل تشخیص نیست نمایش می‌دهد. این فیلتر با اتصال به چشمی دو اینچ، ۹۰ درصد نور منتشره از سحابی در دو خط طیفی مربوط به اکسیژن دو بار یونیزه شده (یا اکسیژن 3) را که در طول موج‌های ۴۹۶ و ۵۰۱ نانومتر واقع‌اند با پهنای کمتر از ۱۵ نانومتر (از ۴۹۰ تا ۵۰۵ نانومتر) از خود عبور می‌دهد و سایر طول موج‌های نور مرئی را حذف می‌کند (اکسیژن خنثی را با اکسیژن 1 یا (OI)، اکسیژن یک بار یونیزه شده را با اکسیژن 2 (OII)، و اکسیژن دو بار یونیزه شده یا همان یون دو مثبت اکسیژن را با (OIII) و … نشان می‌دهند). نمودار گذردهی این فیلتر را در تصویر زیر می‌ببینید.

فیلتر اکسیژن 3 با افزایش تضاد نوری میان زمینهٔ آسمان و سحابی، نمایانی آن را افزایش می‌دهد. بیشترین کارائی آن در رصد سحابی‌هایی با روشنایی سطحی پایین، مانند پرده و هلیکس است.

(توجه: گذردهی فیلتر اکسیژن 3 اوریون و بادر تفاوت چندانی باهم ندارند و بسیار مشابه‌اند. تصویر باید اصلاح و عنوان بادر از آن حذف شود)

جالب است بدانید خطوط نشری اکسیژن 3 اولین بار در خطوط طیفی سحابی‌های نشری در سال ۱۸۶۰ کشف شدند و چون تا آن زمان نا‌شناخته بودند، گمان می‌رفت از عنصر جدیدی که در سحابی است گسیل شده‌اند، از این رو به اسم نبیولیوم (یعنی عنصری که در سحابی­ها وجود دارد) نامگذاری شد!

فیلتر اکسیژن 3 شرکت اوریون از شیشه‌هایی با کیفیت بالا ساخته شده‌اند. نگهدارندهٔ فلزی آن دو نوع رزوه‌کاری (برای اتصال به چشمی دو اینچ و افزودن فیلترهای دیگر) دارد و برای رصد مستقیم با تلسکوپ‌های ۸ اینچ یا بالاتر بسیار مناسب است.

سطح بالایی از تابش در طول موج‌های خطوط طیفی اکسیژن 3 از سحابی‌های نشری گسیل می‌شود. بنابراین فیلتری با پهنای باند باریک که بتواند به این دو طول موج اجازه‌ی عبور دهد در رصد این اجرام کارایی بالایی خواهد داشت. این دو طول موج در ناحیه‌ی سبز و آبی فیروزه‌ای طیف نور مریی قرار دارند و سبب می‌شوند در رصد با تلسکوپ‌های بزرگ، ته‌رنگ سبزی از این سحابی قابل تشخیص باشد. این موضوع با توجه به اینکه نماهای سحابی‌های کم‌نور آسمان، حتی با تلسکوپ‌های با قطر دهانه‌ی بالا به‌صورت تک‌رنگ (سیاه و سفید) دیده می‌شوند به جذابیت استفاده از این گونه فیلترها اضافه می‌کند.

هنگام استفاده از فیلتراکسیژن 3 (و دیگر فیلترهای سحابی) بهتر است ابتدا سحابی را بدون استفاده از فیلتر در میدان دید چشمی تلسکوپ قرار دهید و سپس فیلتر را اضافه کنید، چراکه  فیلتر اکسیژن، نور ستاره‌ها را به شدت کاهش می‌دهد و یافتن سحابی را کمی دشوار می‌کند. تصویر زیر راببینید:

 

این تصویر از سحابی پرده (NGC6992) با تلسکوپ ۱۰ اینچ نیوتنی با نسبت کانونی 6.5/f در بزرگنمایی ۴۷ برابر در آسمانی تاریک گرفته شده است. تصویر سمت چپ بدون استفاده از فیلتر و تصویر سمت راست با استفاده از فیلتر اکسیژن 3 تهیه شده است.

 

۲-فیلتر عکاسی سحابی OIII بزرگ (دو اینچ) اوریون با پهنای باند فوق باریک (Orion Extra Narrowband O-III Imaging Filter)

 

• افزایش تضاد نوری سحابی‌های نشری ابری شکل (پراکنده) در محدوده‌‌ی سبز و آبی طیف مرئی
• گذردهی خط طیفی ۵۰۰/۷ نانومتر اکسیژن 3 با پهنای باند فوق باریک (کمتر از ۷ نانومتر)
• کاهش آلودگی نوری زمینه‌ی آسمان در رصد و عکاسی سحابی‌ها و حذف کامل نورهای فرابنفش و فروسرخ
• قابل استفاده در چرخ فیلتر در ترکیب با فیلترهای اچ-آلفا و سدیم 2 برای عکاسی سه‌رنگ سحابی‌ها

فیلترهای فوق باریک (یا فیلترهای با پهنای باند فوق باریک- Extra Narrow Band) پهنای عبوری کمتری نسبت به فیلترهای باند باریک عادی دارند و ناحیه‌ی بسیار کوچک‌تری از طیف را عبور می‌دهند. این قابلیت به معنای افزایش دقت نور عبوری است که طول موج خروجی فیلتر را به همسایگی بسیار نزدیک طول موجی خاص محدود می‌کند. در این صورت نورهای غیر از طول موج مرکزی (که در واقع فیلتر برای عبور آن بهینه شده) هر چه بیشتر حذف می‌شوند و شفافیت تصویر در آن طول موج خاص افزایش چشمگیر می‌یابد.

فیلتر عکاسی فوق باریک اکسیژن 3 با قطر دو اینچ، طول موج‌های آبی و سبز اکسیژن را در سحابی‌های نشری ابری شکل نمایان‌تر می کند. این فیلتر ۹۰ درصد از نور سحابی را در طول موج ۵۰۰/۷ نانومتر اکسیژن 3 عبور می دهد، در حالی که پهنای باند عبوری آن تنها ۷ نانومتر یا کمتر است (تصویر زیر را ببینید).

نمودار گذردهی فیلتر فوق باریک اکسیژن 3

فیلتر سحابی اکسیژن 3 با پهنای باند فوق باریک، طول موج‌های نور مریی خارج از محدودهٔ ۵۰۰ نانومتر را که آلودگی نوری آسمان را هم شامل می‌شود حذف می‌کند و کمک می‌کند بتوانید عکس‌هایی بسیار خوب، حتی در مواقعی که آسمان روشن است بگیرید. دقت کنید که در اینصورت باید زمان نوردهی افزایش یابد. قاب فلزی فیلتر از دو طرف رزوه‌کاری دارد تا بتوانید آن را به راحتی به لوازم جانبی عکاسی دو اینچ مانند رابط دوربین سی.سی.دی و چرخ فیلترهای داخلی آن وصل کنید.

استفاد از فیلترهایی با پهنای عبوری فوق باریک جدیدترین شیوه در گرفتن تصاویری با تضاد نوری بالا با استفاده از سی.سی.دی و دوربین‌های عکاسی است. اگر از سی.سی.دی‌های تک‌رنگ استفاده می‌کنید این فیلترهای خطی ابزارهای سودمندی هستند. می توان آن‌ها را به تنهایی یا با ترکیب دیگر فیلترها (در چرخ فیلتر) برای عکاسی سه‌رنگ از سحابی‌های نشری به کار برد.

فیلتر فوق باریک اکسیژن 3 همهٔ طول‌ موج‌های نور مرئی را که از ۴۸۵ نانومتر کمتر و از ۵۱۵ نانومتر بیشترند حذف می‌کند، این در حالی است که پهنای باند مفید فیلتر (یا پهنای نصف بیشینه در نمودار عبور- FWHM) 7 نانومتر است. به همین دلیل است که این فیلتر تنها در مورد اجرامی که خطوط نشری قوی اکسیژن دارند (مانند سحابی دمبل یا سحابی پرده) کارایی واقعی دارد. اجرامی که طیف نشری وسیع دارند ( مانند کهکشان‌ها و ستاره‌ها) در صورت استفاده از این فیلتر تاریک و محو می‌شوند.

فیلتر فوق باریک اکسیژن 3 نورهای محدوده‌ی  فروسرخ و فرابنفش طیف را نیز حذف می‌کند. از این رو اثرات ناخواسته‌ی این طیف‌ها در تصویر نهایی از بین می‌رود.

این فیلتر  با همهٔ دوربین‌های عکاسی StarShoot شرکت اوریون و بسیاری دیگر از دوربین‌های دیجیتال عکاسی نجومی (که از تراشه‌های CCD و CMOS استفاده می‌کنند) سازگار است. برای عکاسی با دوربین‌های دیجیتال، مبدل عکاسی دو اینچ برای اتصال فیلتر مورد نیاز است. تنها با استفاده از تی-رینگ معمولی نمی‌توان این فیلتر را به دوربین متصل و برای عکاسی تلسکوپی آماده کرد.

هر چند فیلتر فوق باریک اکسیژن 3 را می‌توان به‌سادگی با بستن آن به دوربین عکاسی استفاده کرد، اما اگر می‌خواهید راحت‌تر با این فیلتر کار کنید و از ترکیب آن با فیلترهای دیگر استفاده کنید بهتر است چرخ فیلتر به کار ببرید. در این صورت برای عکاسی متناوب در فیلترها و طول موج‌های مختلف به تعویض فیلتر، که غالباً موجب از دست رفتن زمان و احیاناً اختلال در تنظیمات دقیق دوربین و فوکوس تلسکوپ می‌شود نیازی نخواهید داشت.

۳-فیلتر عکاسی سحابی OIII کوچک (۱/۲۵ اینچ) اوریون با پهنای باند فوق باریک (Orion Extra Narrowband O-III Imaging Filter 1.25 Inches)

توضیحات این فیلتر کاملاً مشابه نمونهٔ دو اینچ آن است، با این تفاوت که برای اتصال آن به دوربین عکاسی یا سی.سی.دی یا هر نوع آشکارساز دیگر باید از مبدل ۱/۲۵ اینچ استفاده شود. چرخ فیلتر با روزنه‌های ۱/۲۵ اینچی نیز با این فیلتر سازگار است. پارامترهای فنی آن (پهنای عبور، طول موج‌های عبوری، نمودار گذردهی و …) کاملاً مشابه نمونهٔ بزرگتر است. چشمی‌های ۱/۲۵ اینچ معمولاً میدان دید محدودتری دارند. اگر از این چشمی‌ها به همراه تلسکوپی با قطر دهانهٔ کوچک استفاده می‌کنید می‌توانید این فیلتر را به کار ببرید، اما اگر گشودگی دهانهٔ تلسکوپ‌تان ۸ اینچ یا بیشتر است پیشنهاد می‌شود از انواع ۲ اینچ این فیلتر (به همراه چشمی دو اینچ) استفاده کنید.

۴-فیلتر هیدروژن-بتا کوچک (۱/۲۵ اینچ) اوریون (Orion H-Beta) (Orion Hydrogen-Beta Filter- (Narrowband Nebula Filter))

• مناسب برای رصد سحابی‌هایی مانند سر اسب، کالیفرنیا و پیله: این فیلتر تنها به خط اچ-بتای منتشر شده از این نوع سحابی‌های پراکنده اجازهٔ عبور می‌دهد.
• مناسب برای استفاده در آسمان شفاف و تاریک و با تلسکوپ‌هایی با قطر دهانهٔ متوسط (۸ اینچ ) به بالا
• قاب فلزی دارای رزوه‌کاری برای اتصال به چشمی‌ها و چپقی‌های ۱/۲۵ اینچ

فیلتر هیدروژن-بتای رصدی اوریون از نوع فیلترهای باریک‌باند است. این فیلتر با حذف تابش زمینهٔ آسمان و عبور دادن نور منتشر شده در طول موج ۴۸۶/۱ نانومتر هیدروژن-بتا با پهنای باند ۱۵ نانومتر، تضاد نوری مورد نیاز برای مشاهده‌ی مستقیم سحابی‌های پراکنده‌ی کم فروغ را فراهم می‌کند. این در حالی است که برای عکاسی با تلسکوپ نیز کاربرد دارد. این فیلتر هر نوری را که طول موج آن از محدوده‌ی ۴۷۵ تا ۴۹۰ نانومتر خارج باشد مسدود می‌کند.

توصیه می‌شود هنگام استفاده از فیلتر هیدروژن-بتا ابتدا سحابی را بدون استفاده از فیلتر در میدان دید چشمی تلسکوپ قرار دهید و سپس فیلتر را اضافه کنید، چرا که این فیلتر ، نور ستاره‌ها را به شدت کاهش می‌دهد و یافتن سحابی را کمی دشوار می‌کند.

شکل زیر نمودار گذردهی فیلتر هیدروژن-بتا را نشان می دهد.

همانطور که می‌بینید فقط تابش‌هایی با طول موج محدودهٔ ۴۷۵ تا ۴۹۰ نانومتر امکان گذر از این فیلتر را دارند و این در حالی است که بیشترین گذردهی (نزدیک به ۹۰ درصد) در اطراف خط ۴۸۶ نانومتری هیدروژن-بتا روی می‌دهد.

۵-فیلتر اچ-آلفا عکاسی بزرگ (۲ اینچ) فوق‌باریک (با پهنای باند فوق باریک) (Orion Extra Narrowband Hydrogen-Alpha Imaging Filter)

• مناسب برای عکاسی از سحابی‌های نشری حتی در شرایط آلودگی نوری زیاد
• گذردهی بیش از ۹۰ درصد در خط اچ-آلفا با طول موج ۶۵۶/۳ نانومتر با پهنای بسیار باریک ۷ نانومتر

فیلتر فوق باریک اچ-آلفا با حذف نورهای مزاحمی که از زمینهٔ آسمان می‌آیند کمک می‌کند تضاد نوری تصویر افزایش یابد و جزییات سحابی‌های نشری بیش از پیش مشخص شود. این فیلتر بیشتر در عکاسی کار برد دارد، چرا که حساسیت چشم انشان در مرزهای نور قرمز طیف مریی (که طول موج اچ-الفا را نیز شامل می‌شود) کم است و در واقع دیدن در این طول موج کمی سخت است. از این فیلتر می‌توان در ترکیب با سایر فیلترها برای گرفتن عکس‌های خیره‌کننده از سحابی‌های کم نور استفاده کرد. اگر تصویر حاصل از این فیلتر را با تصاویر فیلترهای رنگی قرمز، سبز و آبی ترکیب کنید می‌توانید در نهایت تصاویری با جزییات زیاد از سحابی به دست آورید. هر چند این فیلتر با همه‌ی آشکارسازها کارایی دارد اما بیشینه‌ی عملکرد آن هنگامی است که از سی.سی.دی‌های مدل Parsec ساخت شرکت اوریون برای ثبت تصاویر استفاده شود. نمودار گذردهی فیلتر فوق باریک اچ-آلفای اوریون را در شکل زیر می‌بینید:

همهٔ طول موج‌های کمتر از ۶۵۰ نانومتر و بیشتر از ۶۶۰ نانومتر (از جمله تابش فروسرخ و فرابنفش) در عبور نور سحابی از این فیلتر به طور کامل مسدود می‌شوند. از این رو این فیلتر در مورد اجرامی که تابش شدیدی در ناحیهٔ اچ-آلفا دارند بیشترین کاربرد را خواهد داشت.

 

حتماً دقت داشته باشید تا واژهٔ «اچ-آلفا» شما را به اشتباه نیندازد! رصدگران خورشید با فیلترهای اچ-آلفای مخصوص رصد خورشید به خوبی آشنا هستند، اما در این مورد تنها تشابه اسمی است. این فیلتر اچ-آلفای ساخت شرکت اوریون فقط برای کاربردهای رصدی شبانه و در مشاهدهٔ سحابی‌ها کاربرد دارد و به هیچ وجه نباید برای رصد خورشید به کار رود.

 

۶-فیلتر عکاسی سولفور ۲ بزرگ (دو اینچ) با پهنای باند فوق‌باریک (Orion Extra Narrowband Sulfur-II Imaging Filter)

• مناسب برای عکاسی از سحابی‌های نشری در طول موج قرمز پر رنگ سولفور 2
• گذردهی بیش از ۹۰ درصد در خط سولفور 2 با طول موج ۶۷۲/۴ نانومتر با پهنای بسیار باریک 7 نانومتر

این فیلتر ۹۰ درصد نور رسیده از سحابی در طول موج ۶۷۲/۴ نانومتر سولفور 2 (سولفور یک بار یونیزه شده) را عبور می‌دهد. پهنای باند عبوری آن کمتر از ۷ نانومتر است. این فیلترها همه‌ی طول موج‌های خارج از محدوده‌ی تعریف شده را به طور کامل حذف می‌کنند. آلودگی نوری زمینه‌ی آسمان نیز شامل این حذف می‌شود، بنابراین حتی در آسمان روشن یا با حضور ماه نیز می‌توان از این اجرام عکاسی کرد. حساسیت چشم انشان در مرزهای نور قرمز طیف مریی (که طول موج سولفور 2 را نیز شامل می‌شود) کم و در واقع دیدن در این طول موج کمی سخت است. از این رو این فیلتر بیشتر در کارهای عکاسی کاربرد دارد، آن هم در مورد سحابی‌هایی که انتشار قوی در ناحیه‌ی طول موج‌های سولفور 2 دارند، مثل سحابی حباب (NGC 7635) در صورت فلکی ذات‌الکرسی یا سحابی مخروطی یا دوکی (NGC 2264) در صورت فلکی تکشاخ. قاب فلزی رزوه‌کاری شده‌ی این فیلتر امکان اتصال لوازم عکاسی ۲ اینچ و رابط سی.سی.دی و چرخ فیلتر را به راحتی فراهم می‌کند.

این فیلتر یکی از فیلترهای اصلی مجموعهٔ سه‌تایی تهیه شده برای عکاسی از سحابی‌های نشری با سی.سی.دی‌ها یا آشکارسازهای تک‌رنگ است. بر این اساس این فیلتر را هم می‌توان بصورت جداگانه و هم با چرخ فیلتر (برای عکاسی سه‌رنگ حرفه‌ای) به کار برد.

شکل بالا منحنی عبور فیلتر فوق باریک سولفور 2 را نشان می‌دهد. طول موج‌های محدودهٔ ۶۶۰ تا ۶۸۵ با پهنای باند ۷ نانومتر از این فیلتر عبور می کنند. بیشینه‌ی گذردهی در طول موج ۶۷۲/۴ نانومتر سولفور 2 واقع است.

 

۷-فیلتر عکاسی سولفور 2 بزرگ (۱/۲۵ اینچ) با پهنای باند فوق باریک (Orion Extra Narrowband Sulfur-II Imaging)

• مناسب برای عکاسی از سحابی‌های نشری در طول موج قرمز پر رنگ سولفور 2
• گذردهی بیش از ۹۰ درصد در خط سولفور 2 با طول موج ۶۷۲/۴ نانومتر با پهنای بسیار باریک ۷ نانومتر
• ساخته شده از شیشه‌ی با کیفیت بالا و لایه‌نشانی تداخل‌سنجی ضد بازتاب و دارای قاب فلزی
• قابل استفاده در تصویر برداری سه رنگی با سی.سی.دی (همراه با فیلترهای اکسیژن 3 و اچ-آلفای فوق باریک)

منجم آماتور امروزی قادر است حتی در شهرهایی با آلودگی نوری مصنوعی (در شهرهای بزرگ) یا طبیعی (زیر نور ماه) تصاویری با کیفیت بسیار بالا از سحابی‌ها بگیرد. این کار با استفاده از فیلترهای خطی سولفور 2، اکسیژن 3 و اچ-آلفا امکان‌پذیر است. این فیلترها تنها به خطوط نشری مهم سحابی‌ها اجازه‌ی عبور می‌دهند و بقیه‌ی طول موج‌ها را حذف می‌کنند. فیلتر سولفور 2 که به دلیل عدم حساسیت چشم در این ناحیه از طول موج فقط در عکاسی کاربرد واقعی دارد، ۹۰ درصد  نور با طول موج ۶۷۲/۴ آنگستروم را که در واقع در انتهای قرمز پر رنگ طیف مرئی قرار دارد در پهنای بسیار باریک 7 نانومتر عبور می‌دهد (منحنی عبور این فیلتر دقیقاً مشابه نوع دو اینچ آن است). نورهای ناحیهٔ فروسرخ و فرابنفش طیف نیز با استفاده از این فیلتر حذف می‌شوند. شیشه‌ی این فیلترها لایه‌نشانی تداخلی (Dichroic Interference) و لایه‌نشانی ضد بازتاب دارد. در واقع اساس کار فیلتر بر تداخل‌سنجی و بازتاب نورهای خارج از محدودهٔ دلخواه استوار است. مجموعه فیلترهای سه‌تایی اوریون که در ترکیب با یکدیگر استفاده می‌شوند «پارافوکال»اند، یعنی با تعویض فیلترها در چرخ فیلتر نیازی به تغییر نقطه‌ی فوکوس ابزار نیست.

تصاویری که با فیلترهای باند فوق‌باریک با سی.سی.دی‌ها گرفته می‌شوند با تصاویری که به روش‌های رایج بصورت رنگی واقعی (True Color) گرفته می‌شوند متفاوت‌اند. فیلترهای فوق باریک علاوه بر ارائه‌ی تصاویر در رنگ‌های طبیعی، نمایی از عناصر تشکیل دهنده‌ی سحابی‌ها را نیز نشان می‌دهند. این کار از طریق اختصاص رنگ به نواحی مشخصی از سحابی‌ها که نورهای اکسیژن3، سولفور 2 و اچ-آلفا از آن منشا می‌گیرند انجام می‌شود. روند کار مشابه مراحلی است که ستاره‌شناسان در تهیه‌ی تصاویر سحابی‌ها با تلسکوپی مانند هابل انجام می‌دهند. تصاویری که به این ترتیب (بصورت رنگ کاذب) تهیه می شوند در عین زیبایی اطلاعات زیادی در مورد ترکیب شیمیایی سحابی ارائه می‌دهند. پس اگر می‌خواهید از عکاسی RGB فراتر روید و از سحابی‌ها در محدوده‌ی نوری جدیدی که اطلاعات بیشتری را آشکار می‌کند عکاسی کنید-بدون توجه به میزان آلودگی نوری محل‌تان-فیلترهای فوق باریک اوریون را به ابزارهای‌تان اضافه کنید.

تصاویر زیر با سری فیلترهای اکسیژن3، اچ آلفا و سولفور 2 اوریون و با تلسکوپ ۱۱۰ میلی‌متر آپوکروماتیک f/6 از سحابی دمبل (M27) تهیه شده است. به ازای هر فیلتر ۱۰ عکس با نوردهی ۳۰۰ ثانیه گرفته شده و با هم ترکیب شده‌اند. ترتیب استفاده از فیلترها در ترکیب عکس‌های مختلف متفاوت است.

برای تهیهٔ این تصویر از دو بار نوردهی در فیلتر اچ-آلفا و دوبار نوردهی در اکسیژن 3 استفاده شده است. در حالی که برای ثبت تصویر زیر دوبار نوردهی در اچ-آلفا، یک بار نوردهی در اکسیژن 3 و یک بار هم نوردهی در سولفور 2 انجام شده و با ترتیب اچ-آلفا، اکسیژن 3، اچ-آلفا، سولفور 2  (HOHS) ترکیب شده‌اند.

 

۸-فیلتر آلودگی نوری پهن باند SkyGlow کوچک (۱/۲۵ اینچ) اوریون (Orion SkyGlow Broadband light Pollution Filter)

• مناسب برای رصدگران در نواحی شهری یا آسمانی با آلودگی نوری متوسط
• افزایش کیفیت رصد اجرام عمق آسمان (سحابی‌ها و کهکشان‌ها و خوشه‌های ستاره‌ای)

فیلترهای سری SkyGlow (و UltraBlock) نور سحابی‌ها و اجرام عمقی آسمان را عبور می‌دهند در حالی که نورهای مزاحم (نور چراغ‌ها، آلودگی نوری و …) را حذف می‌کنند.

فیلتر آلودگی نوری SkyGlow پهن‌باند ۱/۲۵ اینچ، از نوع فیلترهای پیشرفته‌ی چندلایه‌ی تداخلی است که بسیاری از نورهای زمینه‌ی آسمان را که ناشی از آلودگی نوری‌اند مسدود می‌کند، در حالی که طول‌موج‌های مفید و لازم را بدون کمترین تضعیف از خود عبور می‌دهد و تصاویر تلسکوپی اعماق آسمان را تا حد بسیار زیادی بهبود می‌بخشد. فیلتر در محدوده‌ی هیدروژن-آلفا و هیدروژن-بتا (که طول موج‌های تابشی مهمی در سحابی‌ها هستند) گذردهی بالایی دارد. آسمان‌های تاریک و با آلودگی نوری متوسط با این فیلتر بسیار تاریک‌تر دیده می‌شوند و در آن‌ها تضاد نوری بین اجرام سماوی و زمینه‌ی آسمان بهبود قابل ملاحظه‌ای می‌یابد. در واقع کارایی اصلی این فیلترها که در رصد و عکاسی کاربرد دارند در آسمانی با آلودگی نوری متوسط (و نه خیلی زیاد) است (در آسمان‌های بسیار آلوده بهتر است از فیلترهای UltraBlock استفاده کنید). تصاویر زیر را ببینید. هر دو تصویر با ۴ دقیقه نوردهی در آسمانی شهری کوچک در هیوستون تگزاس گرفته شده‌اند. اثر استفاده از فیلتر کاهندهٔ آلودگی نوری در این دو تصویر به خوبی مشهود است.

توجه کنید که اثر کاهش آلودگی نوری به‌طور  ویژه در رصد سحابی‌ها مشخص می‌شود. بر خلاف ستاره‌ها، نور سحابی‌های نشری در محدود بسیار باریکی از طول‌موج‌ها (هیدروژن-آلفا و بتا و اکسیژن دوبار یونیزه) منتشر می‌شود. افزایش تضاد نوری در رصد خوشه‌ها و کهکشان‌ها نیز مشاهده می‌شود، هر چند این افزایش به اندازه‌ی سحابی‌ها نیست.

منحنی عبور فیلتر آلودگی نوری SkyGlow را در شکل زیر می‌بینید. نورهای محدودهٔ ۴۵۰ تا ۵۴۰ نانومتر و بیش از ۶۳۰ نانومتر به خوبی و با درصد بالا از این فیلتر عبور می‌کنند. خط‌های نشری مهم هیدروژن آلفا و بتا و اکسیژن 3 در ناحیه‌ی عبوری این فیلتر قرار دارند. بنابراین می‌توانید از فیلترهای باریک‌باند این طول موج‌ها در ترکیب با این فیلتر استفاده کنید. خط‌های نشری منابع اصلی آلودگی نوری در تصویر بعدی آمده است. همانطور که می‌بینید طول‌موج‌های اصلی آلوده کننده‌ی آسمان در محدوده‌ی مسدود شده با فیلتر قرار می‌گیرند (دایره برای نور لامپ مرکوریوم، مربع برای نور سدیم و مثلث برای تابش‌های زمینه‌ی آسمان در طیف اکسیژن به کار رفته است).

۹-فیلتر عکاسی آلودگی نوری SkyGlow بزرگ (دو اینچ) اوریون (Orion SkyGlow Imaging Filter Astro-Imaging Light Pollution Filter 2 Inches)

• مناسب برای عکاسی از اجرام عمق آسمان در مناطقی با آلودگی نوری زیاد با سی.سی.دی یا دوربین‌های عکاسی DSLR
• قابلیت بالا در افزایش تضاد نوری همه‌ی اجرام عمق آسمان (کهکشان‌ها، سحابی‌ها و خوشه‌های ستاره‌ای)
• قابلیت حفظ تعادل رنگی طبیعی در ثبت اجرام عمق آسمان در نوردهی‌های بلندمدت

رصدگران و عکاسانی که در مکان‌هایی با آلودگی نوری زیاد زندگی می‌کنند لازم است این فیلتر را داشته باشند. فیلتر به طور ویژه برای حذف طول‌موج‌های خاصی که به ایجاد آلودگی نوری در محیط‌های شهری منجر می‌شوند طراحی شده است و افزایش قابل توجهی در تضاد نوری تصاویر اجرام عمق آسمان ایجاد می‌کند. این فیلترها حتی در مورد کهکشان‌های کم نور هم که معمولاً در اثر استفاده از فیلترهای آلودگی نوری رصدی، نورشان به شدت کاهش می‌یابد کارایی دارند.

فیلترهای SkyGlow با قابلیت عبور ۹۹ درصدی، انجام نوردهی بلند مدت را امکان‌پذیر می‌کنند، بدون اینکه نور زمینهٔ آسمان موجب اشباع و روشن شدن تصویر شود. از آنجایی که ترکیب طول‌موج‌های تشکیل دهندهٔ نور سفید در عبور از این فیلتر تقریباً بدون تغییر می‌ماند تعادل رنگی تصویر از بین نمی‌رود و نیاز به تصحیح رنگی در هنگام پردازش تصویر وجود ندارد.

این فیلتر برای استفاده در مناطقی با آلودگی نوری متوسط مناسب است، با این حال در هر آسمانی که تحت تاثیر آلودگی نوری قرار گرفته باشد کارایی دارد. فیلتر عکاسی SkyGlow بر خلاف دیگر فیلترهای آلودگی نوری پهن‌باند که بخش زیادی از طیف نور مرئی را حذف می‌کنند تنها بخش‌های محدودی از طیف را که ناشی از منابع آلودگی نوری رایج‌اند مسدود می‌کند. در نتیجه تصاویر حاصل از این فیلتر تعادل رنگی طبیعی را حفظ می کنند در حالی که تضاد نوری تصویر را به خوبی ارتقا می دهند. منحنی عبور فیلتر عکاسی آلودگی نوری SkyGlow را در شکل زیر می‌بینید.

همانطور که در نمودار دیده می شود، این فیلتر بخش وسیعی از طول موج‌های نور مرئی در محدودهٔ ۴۱۰ تا ۷۰۰ نانومتر را عبور می‌دهد و فقط طول موج‌های حاصل از آلودگی نوری محیطی را مسدود می‌کند.

فیلترهای عکاسی آلودگی نوری SkyGlow اوریون قاب آلومنیومی رزوه‌کاری شده دارند و امکان اتصال به انواع مبدل‌ها و رابط‌های عکاسی دو اینچ را به سادگی فراهم می‌کنند.

تصویر زیر از سحابی جبار با استفاده از تلسکوپ ۸ اینچ اوریون و فیلتر آلودگی نوری SkyGlow اوریون مخصوص عکاسی گرفته شده است.

این تصویر از خوشهٔ پروین هم با استفاده از تلسکوپ مقرز ۹۰ میلی‌متر ویلیام اپتیکس همراه با تخت کنندهٔ میدان و فیلتر SkyGlow  تهیه شده است.

 

۱۰-فیلتر رصدی کاهش دهنده‌ی طیف بنفش بزرگ (دو اینچ) اوریون (Orion V-Blocker Filter 2″)

• حذف حاشیه‌های رنگی زاید اطراف تصویر اجرام درخشان
• تصحیح شفافیت، تعادل رنگی، تضاد نوری و توان تفکیک تصاویر تلسکوپی

در رصد با تلسکوپ‌های شکستی غیر آپوکروماتیک، مشاهده‌ی هاله یا حاشیه‌های بنفش و آبی در اطراف تصویر اجرام درخشان مانند سیاره‌ها و ماه و ستاره‌های پرنور پدیده‌ای رایج است. رنگ کاذب، در اثر خطا یا ابیراهی رنگی در این تلسکوپ‌هاست که در اثر ناتوانی تلسکوپ‌های آکروماتیک در کانونی کردن همهٔ طول‌موج‌های تشکیل دهنده‌ی طیف مرئی (آبی و بنفش) ایجاد می‌شود. این اثر در بزرگنمایی‌های بالا بیشتر مشهود است. فیلتر کاهنده‌ی طیف بنفش، حاشیه‌های آبی و بنفش اطراف تصویر را که نقشی مخرب دارد حذف می‌کند و به این ترتیب شفافیت تصویر، تعادل رنگی و تضاد نوری را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند توان تفکیک بهتری داشته باشید. توجه داشته باشید که به دلیل حذف نور آبی و بنفش، تصویر مشاهده شده ته‌رنگ قرمز-زرد ملایمی خواهد داشت.

فیلتر کاهندهٔ طیف بنفش اوریون با هر نوع تلسکوپ شکستی و آکروماتیک با هر اندازه‌ی گشودگی دهانه و فاصلهٔ کانونی به‌خوبی کار می‌کند. اندود پیچیدهٔ آن طیف آبی و بنفش نور مرئی را که طول موج کمتر از ۴۵۰ نانومتر دارد حذف می‌کند و به بقیهٔ طیف اجازه‌ی عبور با ضریب ۹۵ درصد می‌دهد. در صورت استفاده از چنین فیلتری می‌توانید بزرگنمایی تلسکوپ‌تان را بدون اینکه نگران کاهش کیفیت تصویر در اثر تشدید اثر ابیراهی رنگی باشید بیشتر کنید. فوکوس بهتری هم می‌توانید در این حالت ازتلسکوپ بگیرید.

منحنی عبور فیلتر به صورت زیر است:

فیلتر کاهندهٔ طیف بنفش اوریون از نوع فیلترهای شیشه‌ای است که در قاب آلومینیومی آبکاری شده تعبیه شده است. فیلتر را می‌توان در رصدهای مرئی یا در عکاسی با سی.سی.دی‌ها به‌ کار برد.

 

این تصویر از ماه با استفاده از فیلتر کاهندهٔ طیف بنفش اوریون و تلسکوپ Meade AR6 OTA گرفته شده است. به جزییات تصویر که حتی در بزرگنمایی بالا هم به‌وضوح و کاملاً مشخص ثبت شده‌اند دقت کنید.

۱۱-مجموعه فیلترهای عکاسی LRGB کوچک (۱/۲۵ اینچ) اوریون ( Orion LRGB Imaging Filter Set)

• امکان تهیه‌ی تصاویر نجومی سه‌رنگی با فیلترهای قرمز و آبی و سبز و فیلتر شفاف (Luminance) کاهنده‌ی فروسرخ
• قابل استفاده در دوربین‌ها و سی.سی.دی‌های تک‌رنگ و چرخ فیلتر
• ساخته شده از شیشه‌هایی با جنس مرغوب، دارای قاب آلومینیومی آبکاری شده

بسیاری از اجرام اعماق آسمان به‌ویژه سحابی‌ها و کهکشان‌ها، زمانی که در طول‌موج‌ها یا تابش‌های مختلف رصد یا عکاسی می‌شوند نماهای متفاوتی ارایه می‌دهند. در واقع مکانیزم‌ها و سازوکارهای تابشی مختلف در این اجرام به انتشار نورهای متفاوت منجر می‌شوند. بسته به اینکه کدام یک از این طول‌مو‌ج‌ها را انتخاب کنید، نمای متفاوتی از اجرام می‌بینید.

در این مجموعه‌ی فیلتر، فیلترهای رنگی (آبی و قرمز و سبز) به همراه فیلر حذف کنندهN تابش فروسرخ (که به فیلتر Luminance یا L معروف است) ارایه شده است. فیلتر شفاف یا لومینانس فیلتری است که در همه‌ی محدوده‌ی نور (به‌جز در نواحی فروسرخ و فرابنفش) گذردهی بالا دارد و سبب می‌شود جزییات بسیاری به تصویر ثبت شده اضافه شود.

فیلترها با هدف تهیه‌ٔ تصاویر رنگی ترکیبی با استفاده از دوربین‌ها یا آشکارسازها تک‌رنگ طراحی شده‌اند. استفاده از این فیترها به همراه دوربین‌های تک‌رنگ، مزیت‌هایی نسبت به استفاده از آشکارسازها یا سی.سی.دی‌های رنگی با اندازه و حساسیت مشابه دارند. روش رایج (میان منجمان حرفه‌ای و بسیاری از آماتورها) این است که از فیلترهای رنگی در کنار سی.سی.دی‌های تک‌رنگ استفاده می‌کنند. آشکارسازهای تک‌رنگ از این نظر که تشکیل تصویر در آن‌ها بر اساس سه باند رنگی متفاوت انجام می شود شباهت بسیاری با چشم انسان دارند. فیلترهای این مجموعه پارافوکال‌اند، یعنی نقطه‌ی کانونی همه‌ی آن‌ها در استفاده با تلسکوپی مشخص یکسان است و با تعویض فیلتر نیازی به فوکوس مجدد و کانونی کردن آن نیست.

همهN فیلترهای این مجموعه توانایی حذف تابش فروسرخ (با طول موج بیشتر از ۶۹۰ نانومتر) را دارند. این ویژگی به تهیه‌ی تصاویری با وضح بالا بسیار کمک می‌کند.

فیلترهای شیشه‌ای این مجموعه از نوع دورنگ‌نما (Dichroic) یا تداخلی‌اند که اجازه می‌دهد طول موج‌های ناخواسته را بازتاب کنند و طول موج‌های مورد نظر را از خود عبور دهند. فیلترهای دو رنگ‌نما ماندگاری بیشتری نسبت به فیلترهای عادی دارند، چرا که رنگ فیلترها جزئی از فرایند ساخت‌شان است و به مرور زمان از روی آن پاک نمی‌شود.

کارکرد اصلی فیلتر لومینانس در این مجموعه این است که امکان مشاهده‌ی جزییات را فراهم می‌کند و در ادامه، فیلترهای رنگی سه‌تایی این تصویر را به‌صورت رنگی در می‌آورند. از آنجایی که دوربین‌های سی.سی.دی تک‌رنگ نسبت به همه‌ی طول‌موج‌های نور حساسیت بالا دارند، نور فروسرخ می‌تواند تصویر گرفته شده از آسمان را مختل کند و اثراتی مثل محو و نامشخص شدن تصویر، خیرگی (درخشندگی زیاد)، رنگ‌بندی غیر طبیعی و تضاد نوری کاهش‌یافته ایجاد کند. فیلتر لومینانس با جلوگیری از جذب نور فروسرخ در حسگر ثبت کننده‌ی تصویر، به ثبت تصاویری با تضاد نوری بالا و جزییات زیاد کمک می‌کند. البته اگر بخواهید از نواحی خاصی از آسمان که تابش فروسرخ دارند عکاسی کنید باید این فیلتر را استفاده نکنید. در استفاده از فیلترهای خطی باریک‌باند نیز نیازی به استفاده از این فیلتر نیست. منحنی عبور فیلترهای مختلف این مجموعه را در تصویر زیر می‌بینید.

منحنی عبور فیلتر لومینانس

 

منحنی عبور فیلتر قرمز

 

منحنی عبور فیلتر سبز

 

منحنی عبور فیلتر آبی

 

۱۲-فیلتر آلودگی نوری پهن‌باند Sky Glow بزرگ (۲ اینچ) اوریون (Orion SkyGlow Broadband 2 inches)

 

• کمک به رصد بهتر اجرام عمق آسمان با حذف طول‌موج‌های مربوط به منابع آلوده کننده در آسمانی با آلودگی نوری متوسط
• کمک به رصد سحابی‌ها و خوشه‌های ستاره‌ای و کهکشان‌ها حتی در شرایط نور آزاد دهنده‌ی محیط‌های شهری

توضیحات مربوط به ویژگی‌ها و عملکرد این فیلتر دقیقاً مشابه نمونه‌ی کوچک‌تر (۱/۲۵ اینچ) آن است. اگر هم با چشمی‌های ۱/۲۵ و هم با ۲ اینچ رصد می‌کنید و می‌خواهید فقط برای یکی از آن‌ها فیلتر SkyGlow تهیه کنید، پیشنهاد می‌شود به خاطر دست‌یابی به کیفیت بالاتر و میدان دید بازتر چشمی‌های ۲ اینچ، ترجیحاً مدل بزرگ (۲ اینچ) این فیلتر را استفاده کنید. منحنی عبور این فیلتر در تصویر زیر نشان داده شده است.

نورهای محدودهٔ ۴۵۰ تا ۵۴۰ نانومتر و بیش از ۶۳۰ نانومتر به خوبی و با درصد بالا از این فیلتر عبور می‌کنند. خط‌های نشری مهم هیدروژن آلفا و بتا و اکسیژن 3 در ناحیه‌ی عبوری این فیلتر قرار دارند. بنابراین می‌توانید از فیلترهای باند باریک این طول موج‌ها در ترکیب با این فیلتر استفاده کنید. خط‌های نشری منابع اصلی آلودگی نوری در تصویر بعدی آمده است. همانطور که می‌بینید طول‌موج‌های اصلی آلوده کننده‌ی آسمان در محدودهٔ مسدود شده با فیلتر قرار می‌گیرند (دایره برای نور لامپ مرکوریوم، مربع برای نور سدیم و مثلث برای تابش‌های زمینه‌ی آسمان در طیف اکسیژن به کار رفته است).

 

۱۳-فیلتر رصدی آلودگی نوری باریک‌باند Ultra Block بزرگ (دو اینچ) اوریون (Orion UltraBlock Narrowband Light pollution Filter)

• مناسب برای رصد اجرام ژرف در آسمانی با آلودگی نوری خیلی زیاد
• مسدود کنندهٔ همه‌ی منابع آلودگی نوری (به دلیل باریک‌باند بودن)

فیلترهای UltraBlock از نوع فیلترهای باریک‌باند هستند که تا ۹۹/۹ درصد از نورهای آلوده کنندهٔ سدیم و مرکوریوم را حذف می‌کنند و در محدودهٔ نورهای هیدروژن-بتا و اکسیژن 3 گذردهی بالایی دارند. فیلترهای UltraBlock در آسمانی که آلودگی نوری زیادی دارد (مثل شهرهای بزرگ یا خیابان‌های شلوغ) بیشترین کارایی را خواهد داشت و به‌ویژه برای مشاهدهٔ سحابی‌های نشری و سیاره‌نما مناسب‌اند. استفاده از فیلترها برای عکاسی چندان توصیه نمی‌شود.

فیلترهای آلودگی نوری، از جمله این فیلتر Ultra Block توانایی زیادی در ایجاد تضاد نوری بین زمینهٔ آسمان و اجرام ژرف آسمان دارند. کسانی که علاقه‌مند رصد اجرام مسیه‌اند بهتر است نمونه‌ای از این فیلتر داشته باشند. منحنی عبور این فیلتر را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

همانطور که می‌بینید منحنی عبور فیلتر بخش‌های مهم طیف تابشی بیشتر سحابی‌های نشری و پراکنده (اچ-بتا و اکسیژن یونیزه) را در بر می‌گیرند در حالی که به طول‌موج‌های عمد‌ه‌ی ایجاد کنندهٔ آلودگی نوری اجازهٔ عبور داده نمی‌شود.

 

توضیحاتی در مورد تفاوت بین فیلترهای SkyGlow و UltraBlock:

فیلترهای SkyGlow از نوع فیلترهای پهن‌باند هستند و در مناطقی که آلودگی نوری متوسط دارند (مناطق حومه‌ی شهر و اطراف خیابان‌ها) بیشترین کارایی را دارند. این فیلتر طول‌موج‌های مربوط به آلودگی نوری را مسدود و نورهایی مانند اچ-آلفا و اچ-بتا و خط اکسیژن دوبار یونیزه شده را عبور می‌دهند. این فیلتر برای کاربردهای رصدی و عکاسی مناسب است.

فیلترهای UltraBlock از نوع فیلترهای باریک‌باند هستند که طول‌موج‌های ایجاد کنندهٔ آلودگی نوری را تا ۹۹/۹ درصد حذف می‌کنند و در محدودهٔ اچ-بتا و اکسیژن دو بار یونیزه شده گذردهی بسیار بالایی دارند. فیلترهای اولترا بلاک در مناطقی با آلودگی نوری خیلی زیاد مانند شهرهای بزرگ و خیابان‌های شلوغ بیشترین کارایی را دارند. این فیلتر به‌طور خاص برای رصد سحابی‌های نشری و سیاره‌نما بسیار مناسب است و در عین حال برای عکاسی چندان توصیه نمی‌شوند.

 

۱۴-فیلترهای شیشه‌ای خورشیدی اوریون

برای رصد خورشید با هر نوع ابزار اپتیکی، استفاده از فیلتر خورشیدی الزامی است تا از وارد آمدن خطرات جبران ناپذیر به چشم رصدگر پیش‌گیری شود. فیلترهای شیشه‌ای به‌خوبی در ورودی تلسکوپ نصب می‌شوند و ۹۹/۹ درصد از نور خورشید را مسدود می‌کنند. در قاب فیلترهای شیشه‌ای خورشید اوریون در قسمت اتصال به لوله، لایه‌ای از فوم چسبانده‌اند که کمک می‌کند فیلتر به خوبی در محل خود نصب شود و امکان جدا شدن و سقوط اتفاقی آن وجود نداشته باشد.

فیلترهای خورشیدی شیشه‌ای اوریون، لایهٔ سطحی خورشید یا فوتوسفر آن را نشان می دهند. در این لایه از خورشید می‌توانید لکه‌های خورشیدی تاریک و جزئیات دانه‌بندی سطح آن را ببینید.

هر چند فیلترهای شیشه‌ای نسبت به فیلترهای رایج مایلار گران‌ترند اما نمایی بهتر با تضاد نوری بیشتر ایجاد می کنند و رنگ واقعی‌تر زرد-نارنجی (به‌جای ته‌رنگ آبی فیلترهای مایلار) به خورشید می‌دهند. شیشه و لایه‌نشانی این فیلترها بسیار مقاوم و بادوام است و برای عکاسی از خورشید نیز بسیار مناسب‌اند. شیشهٔ فیلترهای خورشیدی اوریون به خوبی پولیش شده و با آلیاژهای استیل نیکل و کروم به‌صورت سه‌لایه اندود شده‌اند. به این ترتیب سطح آن‌ها در برابر خراشیدگی مقاومت زیادی دارد. این فیلتر تنها بخش اندکی از نور فرودی را از خود عبور می‌دهد و تابش‌های مضر فروسرخ و فرابنفش را پس می‌زند. در جدول‌های زیر اندازه‌های مشخص شده برای فیلترها، با تلسکوپ‌هایی که ذکر شده به‌خوبی سازگارند. با این حال فیلترها بر روی دهانه‌هایی که یک‌چهارم اینچ از اندازهٔ خود فیلتر کوچکترند نیز به خوبی نصب می‌شود.

از فروشگاه آسمان شب دیدن کنید