سیاره‌های منظومه شمسی نه‌تنها در مدار خود در حال حرکت هستند، بلکه حول محور خود نیز می‌چرخند. همه سیاره‌های منظومه شمسی دور خورشید می‌گردند ولی مدت زمانی که طول می‌کشد تا یک گردش کامل را انجام دهند، متفاوت است. در این مقاله به بررسی مدت یک سال در سیاره‌های منظومه شمسی و عواملی که روی آن اثر می‌گذارند می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
سال در سیاره‌های دیگر با استفاده از سال اعتدالی زمین که حدود ۳۶۵ روز خورشیدی طول می‌کشد اندازه‌گیری می‌شود. یک روز خورشیدی مدت زمانی است که زمین یک بار به‌طور کامل حول محور خود نسبت به مکان خورشید بچرخد (حرکت وضعی) که یعنی مدت زمانی که خورشید دوباره به مکان روز گذشته خود بازگردد. در مقابل، یک سال مدت زمانی است که زمین یک گردش کامل دور خورشید انجام دهد (حرکت انتقالی). به تفاوت چرخش و گردش هم توجه بفرمایید. سیاره حول محور خود می‌چرخد و دور خورشید می‌گردد.
| بیشتر بخوانید: راهنمای عکاسی نجومی برای مبتدیان چطور شروع کنید |
تمام سیاره‌ها و سایر اجرام در منظومه شمسی نیز این حرکات را انجام می‌دهند، ولی با سرعت‌های متفاوت. غول‌های گازی مثل مشتری و زحل و همچنین غول‌های یخی مثل اورانوس و نپتون، سریع‌تر از سیاره‌های زمین‌سان مثل زمین، مریخ، زهره و عطارد می‌چرخند.
یکی از عواملی که بتوان گفت تاحدودی بر سرعت چرخش هر سیاره تاثیر دارد نحوه شکل‌گیری آن از قرص پیش‌سیاره‌ای در اطراف خورشید جوان است. بااینحال معلوم نیست که چرا سرعت چرخش سیاره‌های غول پیکر بسیار سریع‌تر است.
بر اساس قانون سوم کپلر، مدت زمانی که هر سیاره یک گردش کامل انجام دهد به فاصله آن از خورشید بستگی دارد. سیاره‌هایی که از خورشید دورتر هستند، باید مسیر طولانی‌تری را طی کنند. این سیارات آهسته‌تر هم حرکت می‌کنند، زیرا اثر گرانشی خورشید با افزایش فاصله کاهش می‌یابد. در مقابل، سیاره‌های نزدیک به خورشید سریع‌تر حرکت کرده و اثر گرانشی خورشید را بیشتر حس می‌کنند.
مثلا، عطارد که نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است، ۸۸ روز طول می‌کشد تا یک گردش کامل انجام دهد. دورترین سیاره از خورشید، نپتون، ۱۶۵ سال طول می‌کشد تا مدار خود را کامل کند. سیاره‌ها در تمام مدار خود با سرعت ثابت حرکت نمی‌کنند. زیرا مدار آنها کاملا دایره‌ای نیست، بلکه بیضوی (تخم‌مرغی) است. قانون دوم کپلر بیان می‌کند که وقتی سیاره‌ای در مدارش به خورشید نزدیک‌تر است، سریع‌تر از زمانی که از آن دورتر است حرکت می‌کند.
بعضی از سیاره‌ها چند روز و بعضی دیگر چند سال طول می‌کشد تا مدار خود را دور خورشید تکمیل کنند. مدت زمان یک سال در هر سیاره بر اساس روز زمینی عبارت‌اند از:
عطارد بسیار آهسته حول محور خود می‌چرخد و هر ۵۹ روز زمینی یک چرخش کامل انجام می‌دهد. بااینحال، گردش آن دور خورشید در مقایسه با سیاره‌های دیگر سریع است و فقط ۸۸ روز زمینی طول می‌کشد. حرکت خورشید در آسمان عطارد تاحدودی عجیب به‌نظر می‌رسد. زیرا سرعت این سیاره بسته به جایی که در مدار بیضی‌شکل خود دور خورشید قرار دارد، تغییر می‌کند. بنابراین یک روز خورشیدی یا چرخه کامل روز و شب در عطارد حدود ۱۷۶ روز زمینی طول می‌کشد.
زهره، داغ‌ترین سیاره منظومه شمسی، حدود ۲۲۵ روز زمینی طول می‌کشد تا یک گردش کامل دور خورشید انجام دهد. زهره بسیار آهسته و در جهت عقربه‌های ساعت دور خود می‌چرخد. این برعکس بیشتر سیاره‌ها است که خلاف جهت عقربه‌های ساعت یا در همان جهتی که در مدارشان حرکت می‌کنند، می‌چرخند. حرکت وضعی زهره ۲۴۳ روز زمینی طول می‌کشد.
تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF
تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF تلسکوپی با کارایی بالا است که ساخته شده تا قابلیت مشاهده و رصد عالی از اجرام آسمانی در منظومه شمسی را برای شما فراهم کند و علاوه بر این برای رصد خوشه‌های ستاره‌ای، سحابی‌ها و کهکشان ها نیز طراحی شده است. تلسکوپ توسط کارخانه معتبر GSO در تایوان ساخته شده است. تلسکوپ دارای آینه اصلی درجه یک با شکل سهمی (پارابولوئید) با قطر 152 میلی‌متر، فاصله کانونی 1200 میلی‌متر و نسبت کانونی f/8 است. شرکت تایوانی GSO متعهد به تولید اپتیک‌های درجه یک است. این تلسکوپ پیشرفته، آسمان شب را در برابر شما قرار می‌دهد تا شروع به کاوش عمیق در آن کنید.
تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF یکی از بهترین تلسکوپ‌ها برای رصد سیارات منظومه شمسی و شاید بتوان گفت بهترین برای رصد، تماشای دقیق و عکاسی از ماه و دهانه‌های برخوردی آن باشد. دهانه بزرگ 152 میلیمتری این تلسکوپ باعث ایجاد تصاویری بسیار روشن و با جزئیات فوق‌العاده می‌شود و حرکت نرم و آسان مقر بسیار مستحکم آن باعث راحتی فوق‌العاده در هنگام کار با این تلسکوپ است.
تلسکوپ‌های دابسونی از کاربردی‌ترین تلسکوپ‌ها هستند. طراحی بسیار ساده اما قدرتمند دارند. تلسکوپ متشکل از دوبخش اصلی است. لوله تلسکوپ و پایه مستحکم چوبی که روی زمین قرار می‌گیرد. برای همین به سرعت آماده رصد میشوید و نیازی نیست تا ابتدا مقر را با وقت و زحمت آماده کنید. ایده طراحی و ساخت این تلسکوپ‌ها نیاز و آرزوی داشتن تلسکوپی بزرگ و قدرتمند با قیمت پایین بود که سرانجام در سال 1965 توسط جان دابسونی به بهترین شکل ممکن انجام شد. علی‌رغم اندازه بزرگ، حمل و نقل تلسکوپ‌های دابسونی به واسطه طراحی و ساختار منحصربفرد آنها نسبتا آسان است. تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF انتخابی خوب برای منجمان تازه کار است و گزینه‌ای خوب برای خرید اولین تلسکوپ.
تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF با آینه ۱۵۲ میلیمتری اندازه‌ای فوق‌العاده‌ای را هم برای رصدگران مبتدی و هم برای رصدگران باتجربه آسمان شب فراهم می‌کند. در اینجا تفکیک دقیق‌تری از آنچه می‌توانید با این نوع تلسکوپ رصد کنید شرح داده شده است:
مشاهده ماه با وضوح بالا: تلسکوپ دابسونی 6 اینچی وضوح استثنایی برای مشاهده ماه ارائه می‌دهد. می‌توانید جزئیات خوبی از سطح ماه را تشخیص دهید، از جمله:
رصد سیارات منظومه شمسی: در حالی که جزئیات را مثل تلسکوپ‌های بزرگتر ۸ اینچی مانند تلسکوپ 8 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 8 MCRF نشان نمی‌دهد، اما دابسونی 6 اینچی ویژگی‌های شگفت‌انگیزی از سیارات منظومه شمسی را نشان می دهد:
مشتری: شاهد نوارهای ابری در حال چرخش، لکه قرمز بزرگ و حتی برخی از قمرهای گالیله‌ای بزرگتر آن (آیو، اروپا، گانیمد، و کالیستو) باشید.
زحل: از سیستم حلقه‌های پیچیده، از جمله شکاف کاسینی (شکافی تاریک بین حلقه‌های اصلی) شگفت‌زده شوید. حتی ممکن است نگاهی اجمالی به تیتان، بزرگترین قمر زحل داشته باشید.
مریخ: در زمانی که مریخ در نزدیک‌ترین فاصله از زمین است، می‌توانید کلاهک‌های یخی قطبی، عوارض تیره که به عنوان ویژگی‌های سطحی تفسیر می‌شوند، و احتمالاً حتی برخی از آتشفشان‌های بزرگتر مانند کوه المپوس را رصد کنید.
زهره: در حالی که زهره اغلب با جو غلیظش پوشانده شده است، می‌توانید هلال‌های آن را مشابه ماه رصد کنید.
رصد گنجینه‌های اعماق آسمان شب: قدرت واقعی دابسونی 6 اینچی در توانایی آن در پرده‌برداری از تعداد زیادی از اجرام اعماق آسمان نهفته است، از جمله:
خوشه‌های باز: این گروه‌های درخشان از ستاره‌های جوان، اغلب شامل صدها یا هزاران ستاره، مناظر خیره‌کننده‌ای هستند. به عنوان مثال می‌توان به خوشه پروین Pleiades (هفت خواهران) در صورت فلکی ثور، خوشه دوگانه (NGC 869 و NGC 884) در صورت فلکی برساوش و خوشه کندوی عسل یا مسیه ۴۴ ( Messier 44 یا ان‌جی‌سی ۲۶۳۲) که در صورت فلکی سرطان است و فاصله آن از زمین پانصد سال نوری اشاره کرد.
خوشه‌های کروی: کره‌های خیره‌کننده‌ای از صدها هزار تا میلیون ها ستاره قدیمی، این شگفتی‌های آسمانی نگاهی اجمالی به تکامل ستارگان دارند. به عنوان مثال می‌توان به خوشه کروی جاثی (M13) اشاره کرد.
سحابی‌ها: ابرهای گاز و غباری که ستارگان در آنجا متولد می‌شوند و می‌میرند. سحابی‌ها در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارند. می‌توانید سحابی‌های نشری مانند سحابی جبار (M42) را با پیچک‌های گازی آن یا سحابی های بازتابی مانند سحابی سه تکه (M20) که توسط ستارگان مجاور روشن شده است را رصد کنید.
کهکشان‌ها: اگرچه جزئیات آنها ممکن است محدود باشد، تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF می‌تواند کهکشان با شکوه آندرومدا (M31)، نزدیک‌ترین همسایه کهکشانی ما، و حتی برخی کهکشان‌های دوردست درخشان‌تر را نشان دهد.
به یاد داشته باشید، سوژه‌های قابل مشاهده و جزئیات خاص آنها به عواملی مانند میزان آلودگی نوری، شرایط رصد و تجربه شما در زمینه نجوم و رصد بستگی دارد. با این حال، تلسکوپ دابسونی 6 اینچی گنجینه‌ای از شگفتی های آسمانی را برای منجمان مبتدی و باتجربه آشکار می‌کند.
| خرید تلسکوپ 6 اینچ دابسونی جی‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF |
زمین دقیقا ۳۶۵.۲۵ روز طول می‌کشد تا یک گردش کامل دور خورشید انجام دهد. همچنین، هر ۲۳.۹ ساعت یک بار حول محور خود می‌چرخد.
یک سال در مریخ برابر با ۶۸۷ روز زمینی یا ۱.۸۸ سال زمینی است. در مریخ، روز خورشیدی سول نامیده می‌شود و یک سال ۶۶۹.۶ سول است. چرخش مریخ شبیه زمین است و ۲۴.۶ ساعت طول می‌کشد.
روزهای مشتری بسیار کوتاه است زیرا چرخش کامل آن کمتر از ۱۰ ساعت طول می‌کشد. بااینحال به‌دلیل فاصله زیادی که از خورشید دارد، یک سال آن معادل ۱۲ سال زمینی است. تقریبا ۴۳ دقیقه طول می‌کشد تا نور خورشید به مشتری برسد. در مقایسه، فقط ۸ دقیقه طول می‌کشد تا نور خورشید به زمین برسد.
رتبه دوم روزهای کوتاه بعد از مشتری به زحل می‌رسد. این سیاره هر ۱۰.۷ ساعت یک بار حول محور خود می‌چرخد. زحل هر ۱۰۷۵۶ روز زمینی یا ۲۹.۴ سال زمینی مدار خورشیدی خود را کامل می‌کند.
| بیشتر بخوانید: ده حقیقت جالب درباره ماه |
به‌دلیل انحراف محوری ۲۶.۷ درجه‌ای زحل، نمایی که از حلقه‌های این سیاره می‌بینیم در طول زمان تغییر می‌کند. مثلا گاهی ضلع شمالی آنها را می‌بینیم، گاهی مثل خط به‌نظر می‌رسند و گاهی ضلع جنوبی آنها را رصد می‌کنیم. در فروردین 1404 حلقه زحل از دید رصدگران زمینی به صورت خطی نازک و تقریبا نامرئی خواهد شد.
یک سال در سیاره اورانوس شاید یک عمر طول بکشد! حدود ۸۴ سال زمینی طول می‌کشد تا اورانوس مدار خود را دور خورشید کامل کند. بااینحال، یک روز آن فقط ۱۷.۲ ساعت است. به‌نظر می‌رسد که اورانوس مثل زهره خلاف جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخد. همچنین، انحراف محوری معادل ۹۷.۸ درجه دارد که نسبت به سیاره‌های دیگر بسیار زیاد است.
یک روز روی نپتون حدود ۱۶ ساعت زمینی است و سفر آن دور خورشید کمی بیش از ۱۶۵ سال زمینی یا ۵۹۸۰۰ روز زمینی طول می‌کشد. این سیاره انحراف محوری ۲۸.۳ درجه‌ای دارد و در نتیجه فصل‌های مختلف را تجربه می‌کند. بااینحال به‌دلیل طولانی بودن سال، هر فصلی بیشتر از ۴۰ سال طول می‌کشد.
پلوتو به‌مدت ۷۶ سال، از 1309 تا 1385، نهمین سیاره منظومه شمسی در نظر گرفته می‌شد. در سال 1385، اتحادیه بین‌المللی نجوم پلوتو را به‌عنوان سیاره کوتوله طبقه‌بندی کرد. در حال حاضر، پنج سیاره کوتوله شناخته‌شده وجود دارد. یک سال در پلوتو معادل ۲۴۸ سال زمینی است و روز آن ۱۵۳.۳ ساعت زمینی (کمی بیشتر از ۶ روز زمینی) طول می‌کشد.
| برای دانلود PDF مقاله بر روی لینک یک سال در سیاره‌های دیگر چقدر است؟ کلیک کنید |
