در اساطیر یونان، این صورت فلکی، عقابی را به تصویر می‌کشد که صاعقه‌های زئوس را حمل می‌کرد. عقاب یکی از صورت‌های فلکی نیمکره شمالی است که در استوای سماوی قرار دارد و در اواسط تابستان و اوایل پاییز از تیر ماه تا آبان ماه به‌راحتی قابل‌تشخیص است.
بطلمیوس، ستاره‌شناس یونانی قرن دوم، آن را به‌عنوان یکی از ۴۸ صورت فلکی اصلی فهرست‌بندی کرد. عقاب بیست و دومین صورت فلکی بزرگ در آسمان است که توسط صورفلکی دلفین، پیکان، روباهک، جاثی، مارافسای، سپر، پاره اسب، جَدی، دجاجه و شلیاق احاطه شده است.
اگرچه عقاب در کهکشان راه شیری قرار دارد، در کمال تعجب هیچ جرم مسیه‌ای در آن وجود ندارد. اجرام آسمانی این صورت فلکی شامل ستارگان رنگارنگ، خوشه‌ها و سحابی‌های سیاره‌ای هستند. تا انتهای این مقاله با ما باشید تا نگاهی به آن‌ها بیندازیم.
نسر طائر درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی عقاب است که بخشی از مثلث تابستانی معروف را تشکیل می‌دهد. این مثلث از سه ستاره درخشان تشکیل شده است. دو ستاره دیگر آن نسر واقع در شلیاق و ردف در صورت فلکی دجاجه هستند.
بیشتر بخوانید: صورت های فلکی زمستان جبار
صورت فلکی عقاب چهار ستاره مهم دارد که عبارت‌اند از:
نسر طائر عبارتی عربی به معنای عقاب در حال پرواز است که در انگلیسی هم همان Altair نامیده شده. این ستاره که با نام آلفا-عقاب نیز شناخته می‌شود، یکی از نزدیک‌ترین ستاره‌ها به زمین و دوازدهمین ستاره درخشان در آسمان شب با قدر ظاهری بصری ۰.۷۷+ است.
این ستاره متغیر آبی مایل به سفید فقط ۱۶.۸ سال نوری از زمین فاصله دارد و سوژه خوبی برای رصد با دوربین دوچشمی یا تلسکوپ است.
جرم کرکس پرنده ۱.۸۶ برابر خورشید و حدود ۱.۶ برابر درخشان‌تر است. این ستاره با سرعت زیادی حول محور خود می‌چرخد (تقریبا هر نه ساعت یک بار) که باعث می‌شود به شکل مستطیل به‌نظر برسد! این ستاره سه همدم کم نور به نام‌های B، C و D دارد.
ترازو یا گاما-عقاب دومین ستاره درخشان در صورت فلکی عقاب است. این ستاره نارنجی غول‌پیکر نسبتا سرد است و با قدر ظاهری ۲.۷۲+ در فاصله ۴۶۰ سال نوری از زمین می‌درخشد.
درخشندگی ترازو ۲۵۰۰ برابر خورشید ماست و حتی در آسمان‌های دارای آلودگی نوری دیده می‌شود. این ستاره یکی از معدود ستاره‌هایی است که نام عربی ندارد. Tarazed از یک عبارت فارسی به معنای ترازو یا شاهین ترازو گرفته شده است.
ستاره‌شناسان اولیه در ابتدا این نام را به گروهی متشکل از سه ستاره دادند که در آسمان شب شبیه ترازو بودند. شاهین ترازو این نام را حفظ کرد و دو تای دیگر نسر طائر و شاهین نام‌گذاری شدند.
شاهین (Alshain) یا بتا-عقاب منظومه ستاره‌ای سه‌گانه زرد متغیر با قدر ظاهری ۳.۸۷+ است که در فاصله ۴۴.۷ سال نوری از زمین قرار دارد. ستاره اصلی زیرغولی ایست که ۳۰درصد بزرگ‌تر از خورشید ما و همدم کوچک‌تر آن کوتوله‌ای قرمز است.
اتا-عقاب ابرغول متغیر زرد و سفیدی در حال مرگ است که درخشش آن ۳۴۰۰ برابر بیشتر از خورشید است. این ستاره که در سال ۱۷۸۴ کشف شد، برجسته‌ترین متغیر قیفاووسی آسمان است، یعنی به‌صورت متناوب درخشان و کم‌نور می‌شود. قدر ظاهری این ستاره هر هفت روز یک بار بین ۳.۵+ و ۴.۳+ تغییر می‌کند.
صورت فلکی عقاب چند جرم اعماق آسمان قابل‌توجه دارد. از جمله:
NGC 6709 خوشه ستاره‌ای باز است که به‌سمت مرکز کهکشان و در فاصله ۳۵۱۰ سال نوری از زمین قرار دارد. ستاره‌های این خوشه در ساختاری شبیه الماس قرار گرفته‌اند. NGC 6709 با قدر ظاهری ۶.۷+ به‌راحتی با تلسکوپ‌های کوچک دیده می‌شود. ویلیام هرشل، ستاره‌شناس آلمانی، این خوشه را در ۱۹ جولای ۱۸۲۸ کشف کرد.
NGC 6741 سحابی سیاره‌ای کوچکی است که با نام سحابی خط شبح (Phantom Streak) نیز شناخته می‌شود. این سحابی اولین بار توسط ستاره‌شناس آمریکایی «ادوارد چارلز پیکرینگ» در سال ۱۸۸۲ کشف شد.
مشاهده NGC 6741 تاحدودی چالش‌برانگیز است، زیرا بسیار کوچک است. زیر آسمان‌های تاریک با دیدی ثابت میتوانید نگاهی اجمالی به آن بیندازید.
NGC 6751 معمولا به‌عنوان سحابی چشم درخشان (Glowing Eye) شناخته می‌شود. این سحابی سیاره‌ای شبیه چشمی کیهانی با ابرهای گازی است که هزاران سال پیش از ستاره مرکزی آن به بیرون پرتاب شده‌اند.
NGC 6751 تقریبا ۶۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و قدر ظاهری آن ۱۱.۹+ است. پروژه میراث هابل تصویری چشمگیر و دقیق از این سحابی را به مناسبت دهمین سالگرد فعالیت تلسکوپ فضایی هابل منتشر کرد. برای اینکه خودتان چشم درخشان را ببینید، از تلسکوپ با دهانه حداقل ۸ اینچی زیر آسمان تاریک استفاده کنید.
ستاره‌شناس آلمانی، ویلیام هرشل، خوشه باز NGC 6755 را در سال ۱۷۸۵ کشف کرد. این خوشه ستاره‌ای قدر ظاهری ۷.۵+ دارد و در فاصله تقریبا ۸۰۶۰ سال نوری از ما قرار گرفته است.
خوشه باز کوچک‌تری به نام NGC 6756 نزدیک NGC 6755 قرار دارد. قدر ظاهری آن ۱۰.۶+ است و ۶۳۶۳ سال نوری از ما فاصله دارد. اگرچه این دو سامانه خوشه دوتایی واقعی نیستند، با هم خوشه دوقلو ظاهری تشکیل می‌دهند، زیرا هم سن نیستند و از هم دور هستند.
NGC 6760 خوشه کروی کوچکی است که توسط ستاره‌شناس بریتانیایی «جان راسل هیند» در سال ۱۸۴۵ کشف شد. قدر ظاهری آن ۹.۰+ است و ۲۴۱۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. برای دیدن ستاره‌های این خوشه، به آسمان تاریک و شرایط دید ثابت نیاز دارید.
NGC 6781 سحابی سیاره‌ای شبیه به سحابی جغد معروف (M 97) است. این سحابی در سال ۱۷۸۸ توسط ویلیام هرشل کشف شد.
قدر ظاهری این سحابی ۱۱.۴+ است و تقریبا ۳۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. تلسکوپی با دهانه بزرگ و بزرگنمایی زیاد، ساختارهای بسیاری را در حلقه NGC 6781 نشان می‌دهد. ستاره مرکزی کم‌نور آن کوتوله سفید مایل به آبی با قدر ۱۶.۸+ است.
وقتی در تابستان با تلسکوپ راه شیری را کاوش می‌کنید، صورت‌های فلکیی مانند عقاب که شاید مثل بقیه چشمگیر نیستند را نادیده نگیرید.
با کمک دجاجه و شلیاق این صورت فلکی را پیدا کنید و از تماشای اجرام زیبای آن لذت ببرید. برنامه نجومی SkyPortal سلسترون یا Stellarium کمک می‌کند عقاب را پیدا کنید و داستان‌ها و حقایق مربوط به آن را یاد بگیرید. همچنین بهترین زمان برای تماشای این صورت فلکی در محل شما را نشان می‌دهد. در صورت امکان، به منطقه‌ای تاریک و روستایی دور از آلودگی نوری بروید تا بهترین رصد را تجربه کنید.
میتوانید مقاله فوق را از منبع نیز مطالعه کنید: منبع
