هر روز صبح، خورشید از شرق طلوع می‌کند و پرتوهای درخشانش را روی ما می‌تاباند تا روزی جدید را آغاز کنیم. خورشید چه کاملا آشکار باشد یا پشت ابرها پنهان باشد، نور، گرما و انرژی لازم را برای زندگی روی زمین فراهم می‌کند.
خورشید از گذشته‌های دور نقطه کانونی در فرهنگ و مذهب بوده است. گروهی از مصریان باستان دینی با محوریت رَع، خدای خورشید، داشتند و در دین آزتک، خدایان خورشید قربانی انسانی می‌خواستند.
بدون شک، خورشید برای سیاره زمین بسیار مهم است. ما برای وجود حیات به گرما و نور آن نیاز داریم. خورشید روی آب‌وهوا، تولید غذا، رشد درختان اکسیژن‌ساز زمین و همچنین محیط سایر اجرام منظومه شمسی اثر می‌گذارد.
چه خورشیدپرست یا فقط برای بیشتر شناختن نزدیکترین ستاره به ما کنجکاو باشید، در این مقاله شما را با خورشید آشنا می‌کنیم و نکات مهمی را درباره نحوه رصد ایمن آن ارائه می‌دهیم. پس با ما همراه باشید.
خورشید ستاره‌ای در مرکز منظومه شمسی ماست. خورشیدِ ما واقعا تفاوت زیادی با سایر ستاره‌ها در آسمان شب ندارد، ولی به‌دلیل نزدیک تر بودن به ما، متفاوت به‌نظر می‌رسد.
این توپ عظیم و درخشان از گازهای در حال سوختن، از هیدروژن (۹۱درصد)، هلیوم (۸.۹درصد) و درصد کمی عناصر سنگین‌تر مانند کربن، نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است.
به‌دلیل دمای بسیار بالای خورشید، این عناصر در فاز گاز مانندی به نام پلاسما قرار دارند. این توپ گازی حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش زمانی که ماده در بازوی جبار کهکشان راه شیری متراکم شد، شکل گرفت.
خورشید به‌عنوان ستاره رشته اصلی یا ستاره کوتوله زرد که گرما و انرژی تولید می‌کند، طبقه‌بندی می‌شود. همان‌طور که ساختار زمین از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است، خورشید نیز لایه‌های مختلفی دارد که گازی هستند و مناطق جامد ندارند. شش لایه خورشید از بیرون به درون عبارت‌اند از تاج، رنگین‌کره، نور‌کره، ناحیه همرفتی، ناحیه تابشی و هسته.
میدان گرانشی خورشید به‌قدری قوی است که می‌تواند هر هشت سیاره، سیاره‌های کوتوله، سیارک‌های بی‌شمار، دنباله‌دارها و شهاب‌واره‌ها را در مدار خود نگه دارد. اگر خورشید وجود نداشت، این اجرام در فضا سرگردان بودند یا شاید هیچ وقت به‌وجود نمی‌آمدند.
خورشید توپی شگفت‌انگیز از گازهای چرخان داغ است و رصد آن می‌تواند بسیار جالب باشد. بااین‌حال، رصد خورشید خطرهای زیادی دارد که باید از آن‌ها آگاه باشید. پرتوهای فرابنفش و فروسرخ خورشید می‌توانند به شبکیه چشم آسیب بزنند و منجر به از دست دادن بینایی و کوری دائمی شوند!
اگر به رصد خورشید فکر می‌کنید، اولین نگرانی‌تان همیشه باید محافظت از چشمانتان باشد. تا زمانی که تمام قوانین و دستورالعمل‌های زیر را با دقت دنبال کنید، تماشای خورشید بی‌خطر است.
مهم‌تر از همه، باید از فیلتر خورشیدی امن با گواهی ISO 12312-2 استفاده کنید که بیش از ۹۹.۹۹۹درصد از نور شدید مرئی را که به چشم می‌رسد، فیلتر می‌کند.
روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید با اطمینان کامل از اینکه چشمانتان به‌طور کامل در برابر پرتوهای مضر خورشید محافظت می‌شوند، خورشید را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم رصد کنید.
روش روزنه روشی غیرمستقیم، عالی و امن برای رصد خورشید، به‌ویژه در زمان خورشیدگرفتگی است. به‌سادگی دو تکه مقوا کاغذ بردارید و سوراخی کوچک در یکی از آن‌ها ایجاد کنید تا نور خورشید از درون آن روی کاغذ دیگر بیفتد. هرچه کاغذها را از هم دورتر کنید، مقیاس تصویر خورشید بزرگ‌تر اما کم‌نورتر می‌شود.
هیچ تجهیزات اضافی برای این روش مشاهده غیرمستقیم نیاز نیست. فقط کافی است انگشتانتان را در هم قفل کنید و شکاف‌های کوچکی بین آن‌ها باقی بگذارید. پشت به خورشید بایستید و اجازه دهید نور خورشید از بین انگشتانتان عبور کند و روی زمین بیفتد. در خورشیدگرفتگی‌های جزئی، می‌توانید هلال‌های کوچکی را مشاهده کنید.
در این روش غیرمستقیم برای مشاهده خورشیدگرفتگی، طبیعت نقش اصلی را ایفا می‌کند. عبور نور خورشید از میان برگ درختان هلال‌های بی‌شماری را روی زمین یا دیوار به جا می‌گذارد. در اوج گرفتگی خورشیدگرفتگی حلقوی، سایه‌های دایره‌ای زیادی با حلقه‌های روشن خواهید دید. واقعا دیدنی است!
ایمن‌ترین راه برای تماشای رویدادی خورشیدی مانند کسوف، تماشای آن از تلویزیون یا رایانه در خانه یا محل کار است. بسیاری از خبرگزاری‌ها این رویداد را به‌صورت زنده همراه با نظرات کارشناسی پخش می‌کنند.
یکی از رایج‌ترین فیلترها برای مشاهده مستقیم خورشید شیشه جوشکاری شماره ۱۴ (تیره‌ترین درجه) است که می‌توانید آن را از فروشگاه‌های ابزارآلات بخرید. توجه داشته باشید که تصویر خورشید از پشت شیشه جوشکاری شماره ۱۴ سبز به‌نظر می‌رسد.
فیلتر خورشیدی نور سفید که در طیف مرئی کار می‌کند، راهی ایده‌آل برای تبدیل تلسکوپ نجومی شبانه به تلسکوپ رصد خورشیدی در روز است.
این فیلتر برای رصد نورسپهر و لکه‌های خورشیدی طراحی شده است. فیلترهای خورشیدی می‌توانند فلز روی شیشه (بادوام‌ترین و گران‌ترین)، فیلم پلی‌استر آلومینیومی (مایلر آلومینیومی) یا پلیمر باشند. آن‌ها به‌راحتی به انواع مختلف تلسکوپ‌های نوری وصل می‌شوند و در اندازه‌های مختلف وجود دارند.
عینک خورشیدگرفتگی مانند عینک معمولی روی صورت قرار می‌گیرد. آن‌ها همچنین دارای فناوری فیلتر ایمن خورشیدی برای حداکثر محافظت در برابر تشعشعات مضر خورشید، از جمله نور IR و UV و ۹۹.۹۹۹درصد نور مرئی هستند.
این محصولات خورشید را به‌صورت قرصی نارنجی نشان می‌دهند که طبیعی‌تر است و برای مشاهده خورشید در هر زمان یا مشاهده رویدادهای خورشیدی مثل کسوف جزئی عالی هستند. عینک‌های خورشیدی را هرگز به‌عنوان فیلتر خورشیدی برای تلسکوپ استفاده نکنید.
دوربین دوچشمی خورشیدی ۲۵×۱۰ میلی‌متری سلسترون کوچک و جمع‌وجور است و به‌راحتی در جیب کاپشن جا می‌شود.
این دوربین خورشیدی ایده‌آل با نور سفید است که نمای بزرگنمایی‌شده از کل قرص خورشیدی ارائه می‌دهد. همچنین دارای فناوری فیلتر ایمن خورشیدی برای حداکثر محافظت در برابر تشعشعات مضر خورشید، از جمله نور IR و UVو ۹۹.۹۹۹درصد نور مرئی است. دوربین‌های دوچشمی خورشیدی دیگری هم در بازار وجود دارند.
این تلسکوپ خورشیدی سبکی است که در نور سفید عمل می‌کند و به‌راحتی می‌توانید آن را حمل کنید.
این نوع تلسکوپ خورشیدی ایده‌آل برای مشاهده نورسپهر و لکه‌های خورشیدی است. تلسکوپ خورشیدی شکستی ۵۰ میلی‌متری سلسترون مجهز به فیلتر شیشه‌ای ایمن خورشیدی منطبق با ISO است تا هر رویداد خورشیدی را با خیال راحت تماشا کنید.
این تلسکوپ خورشیدی بزرگنمایی بسیار بالاتری را برای مشاهده لکه‌های خورشیدی یا گذر سیاره‌ای نسبت به عینک خورشیدگرفتگی یا دوربین دوچشمی خورشیدی ارائه می‌دهد.
مشاهده یا خرید عینک خورشیدگرفتگی و فیلترهای تلسکوپی رصد خورشید
یکی از راه‌های منحصربه‌فرد و هیجان‌انگیز برای رصد خورشید استفاده از تلسکوپی است که برای رصد طیف نشری H-alpha که از هیدروژن منتشر می‌شود طراحی شده است.
دیدن رنگین‌کره نیاز به فیلتری با پهنای‌باند بسیار باریک دارد که روی خط نشری منتشرشده توسط هیدروژن با طول موج 6562.8 آنگستروم متمرکز شده است. نماهای تلسکوپ H-alpha باعث می‌شود خورشید با جزئیات باورنکردنی دیده شود که تلسکوپ با فیلتر خورشیدی نور سفید معمول قادر به نشان دادن آن‌ها نیست.
با تنظیم اتالن تلسکوپ می‌توانید تغییرات جزئی در گذر طول موج‌های مناسب برای دیدن زبانه‌ها و جزئیات سطح ایجاد کنید. سطح خورشید دانه‌دانه به‌نظر می‌رسد و زبانه‌ها انگار به فضا پرتاب شده و بعد در طی زمان ناپدید می‌شوند.
رشته‌های تیره شبیه مار به‌نظر می‌رسند، در حالیکه نقطه‌های روشن و سفید به نام مشعل‌ها نیز قبل از ظهور لکه‌های خورشیدی دیده می‌شوند.
مشاهده یا خرید تلسکوپ خورشیدی H-alpha
پدیده‌های خورشیدی مختلفی برای رصد وجود دارد که باید آن‌ها را بشناسید.
| بیشتر بخوانید: راهنمای رصد ماه |
لکه‌های خورشیدی مناطق سردتر و تاریک‌تری هستند که روی سطح روشن خورشید به نام نورسپهر ظاهر می‌شوند. آن‌ها در اثر فعالیت مغناطیسی قوی در داخل خورشید ایجاد شده و به‌صورت جفتی با قطبش مغناطیسی مخالف ظاهر می‌شوند.
بیشتر آن‌ها سایه تیره‌ای در مرکز و نیم‌سایه روشن‌تری در اطراف دارند. لکه‌های خورشیدی در سطح خورشید حرکت می‌کنند و تغییر اندازه می‌دهند. بعضی از آن‌ها به‌اندازه‌ای بزرگ هستند که بدون هیچ بزرگنمایی با عینک‌های خورشیدی ایمن دیده می‌شوند. نصب فیلتر خورشیدی نور سفید روی تلسکوپ جزئیات بسیار خوبی را آشکار می‌کند.
دانه‌ها شبیه حباب‌های کوچکی هستند که در کتری آب جوش بالا می‌آیند. آن‌ها کوچک هستند (قطر تقریبا 1400 کیلومتر) و ظاهر دانه‌ای آن‌ها نتیجه گاز داغی است که به‌طور مداوم از هسته خورشید خارج می‌شود.
دانه‌ها بالای سلول‌های همرفتی قرار دارند که در سطح خورشید پخش می‌شوند، سرد می‌شوند و بعد دوباره به‌سمت پایین می‌روند. عمر آن‌ها حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه است و در شرایط دید خوب با بزرگنمایی بالا به‌خوبی دیده می‌شود. نمای آن‌ها در تلسکوپ خورشیدی H-alpha فوق‌العاده است.
لبه قرص خورشید تیره‌تر از مرکز آن به‌نظر می‌رسد، به آن تاریکی لبه می‌گویند. وقتی با تلسکوپ مجهز به فیلتر خورشیدی نور سفید به خورشید می‌نگرید، دقیقا به لایه داغ‌تر نورسپهر نگاه می‌کنید. هرچه گاز داغ‌تر باشد، روشن‌تر به‌نظر می‌رسد.
در مقابل، لبه خورشید در سمت لایه‌های بیرونی نورسپهر است که در آن گاز خنک‌تر است و بنابراین تیره‌تر به‌نظر می‌رسد. دانشمندان می‌گویند این ثابت می‌کند خورشید جو دارد. تاریکی لبه در تصاویر نجومی جذاب‌تر است، ولی تماشای آن جذابیت خاص خود را دارد.
مشعل‌ها نواحی روشن بزرگی در نورسپهر خورشید هستند که در اثر فعالیت مغناطیسی ایجاد می‌شوند. آن‌ها بسیار داغ‌تر از نورسپهر اطراف هستند.
مشعل‌ها معمولا در نزدیکی لبه تیره‌تر قرص خورشید دیده می‌شوند، خورشید را درخشان‌تر نشان می‌دهند و نشانه‌ای از پدیدار شدن لکه‌های خورشیدی هستند.
یکی از چشمگیرترین پدیده‌های خورشیدی که می‌توان با تلسکوپ H-alpha یا با چشم غیرمسلح در مرحله خورشیدگرفتگی کلی دید کرد، زبانه‌های خورشیدی است.
آن‌ها ساختارهای بلندی از گازهای داغ هیدروژن و هلیوم با بار الکتریکی هستند که معمولا به‌شکل حلقه‌های قرمز درخشان ظاهر می‌شوند. زبانه‌ها تا صدها هزار کیلومتر به فضا و تاج خورشیدی پرتاب می‌شوند، جایی که می‌توانند چند هفته یا چند ماه در آن ساکن شوند.
آن‌ها در طول یک روز تشکیل می‌شوند و در نورسپهر لنگر می‌اندازند. وقتی ماه به‌طور کامل نور خورشید را مسدود کرد، می‌توانید با خیال راحت زبانه‌های خورشیدی را با چشم غیرمسلح تماشا کنید. با تلسکوپ H-alpha، به‌لطف فیلتر پهنای‌باند باریک هیدروژنی ویژه، می‌توانید زبانه‌های خورشیدی را هر زمان که دوست دارید تماشا کنید.
رشتههارشتههای خورشیدی قوس‌های بزرگی از گاز الکتریکی بسیار متراکم هستند که توسط میدان‌های مغناطیسی قدرتمند در جای خود نگه داشته می‌شوند. آن‌ها معمولا بالای لکه‌های خورشیدی یافت می‌شوند.
رشته‌ها به‌دلیل محیط خنک‌تر پیرامون خود دراز و تیره به‌نظر می‌رسند و می‌توانند چند روز یا حتی چند ماه دوام بیاورند. رشته‌ها در واقع همان زبانه‌ها هستند که از زاویه‌ای متفاوت دیده می‌شوند و در تلسکوپ H-alpha به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند.
رفتار خورشید در طول زمان دچار نوسان می‌شود و فعالیت‌های آن افزایش یا کاهش پیدا می‌کند که به‌عنوان چرخه خورشیدی شناخته می‌شود.
تقریبا هر ۱۱ سال، با عوض شدن جای قطب مغناطیسی شمال و جنوب، قطبیت مغناطیسی خورشید معکوس می‌شود. در طول این چرخه، لایه‌های بیرونی خورشید، از جمله نورسپهر ، رنگین‌سپهر و تاج، از حالت‌های آرام به حالت‌های پرتلاطم فعال تغییر می‌کنند.
مدت زمان چرخه خورشیدی می‌تواند از ۸ تا ۱۴ سال متغیر باشد و تغییرات قابل‌توجهی را در شدت نشان دهد. چرخه خورشیدی ۲۵ در دسامبر ۲۰۱۹ با حداقل خورشیدی آغاز شد و امسال به اوج خود نزدیک می‌شود.
حداقل خورشیدی فاز کمترین فعالیت خورشیدی در چرخه ۱۱ ساله است. در طول این دوره، لکه‌های خورشیدی و زبانه‌ها کاهش می‌یابند و حتی گاهی چند روز رخ نمی‌دهند.
برعکس، اوج فعالیت خورشید یا حداکثر خورشیدی موج قابل‌توجهی از طوفان‌های خورشیدی همراه دارد. در طول حداکثر خورشیدی، تعداد زیادی لکه خورشیدی، شراره خورشیدی، زبانه و خروج متعدد جرم تاجی دیده می‌شود.
دانشمندان و اخترشناسان مشتاقانه این رویدادها را مطالعه می‌کنند تا تاثیر آن‌ها را روی آب‌وهوای فضایی و سیستم‌های فناوری زمین درک کنند. خورشید با رفتار همیشه در حال تغییر خود ما را مجذوب خود کرده است و ارتباط پیچیده ما و کیهان را یادآوری می‌کند.
رصدگرانی که تازه شروع کرده‌اند، ممکن است اهداف رصد خود را به اجرام شبانه مثل ماه، سیاره‌ها، خوشه‌های ستاره‌ای درخشان و سحابی‌ها محدود کنند.
آیا می‌دانستید که خورشید مسئول به‌وجود آمدن پدیده‌های مختلفی است که می‌توانید در طول روز از تماشای آن‌ها لذت ببرید؟ البته به یاد داشته باشید که باید قوانین رصد ایمن خورشید را رعایت کنید.
خورشیدگرفتگی (کسوف) تنها زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد که ماه نو بوده، بین خورشید و زمین قرار گرفته و سایه خود را روی زمین بیندازد.
بااین‌حال، خورشیدگرفتگی در هر ماه نو رخ نمی‌دهد، زیرا مدار ماه نسبت به مدار زمین کج است. به‌همین دلیل، سایه ماه معمولا از بالا یا پایین زمین عبور می‌کند. سه نوع خورشیدگرفتگی وجود دارد که عبارت‌اند از کلی، حلقوی (حلقه آتش) و جزئی.
تنها زمانی که می‌توان خورشیدگرفتگی را با چشم غیرمسلح رصد کرد، در گرفت کامل است. تحت هیچ شرایطی نباید خورشیدگرفتگی حلقوی یا جزئی را بدون عینک خورشیدی ایمن نگاه کنید.
ماه‌گرفتگی (خسوف) نیز تنها می‌تواند در حین ماه کامل، زمانی رخ دهد که زمین بین خورشید و ماه قرار دارد و ماه در سایه زمین حرکت می‌کند. کسانی که در سمت شب زمین هستند، می‌توانند خسوف را ببینند و نیازی به محافظت از چشم نیست.
سه نوع ماه‌گرفتگی وجود دارد: کامل، جزئی و نیم‌سایه. برخلاف خورشیدگرفتگی کلی که گرفت کامل فقط چند دقیقه طول می‌کشد، مدت زمان ماه‌گرفتگی کامل می‌تواند بیش از ۹۰ دقیقه طول بکشد.
زمین همچنین سایه روشن‌تری به نام نیم‌سایه روی ماه می‌اندازد. در بیشتر خسوف‌های نیم‌سایه، سایه نامحسوس است و بیشتر مردم متوجه وقوع آن نمی‌شوند. حال اگر فضانوردی بودیم که در طول ماه‌گرفتگی کامل (از نقطه‌نظر زمین) روی سطح ماه ایستاده بودیم، خورشید کاملا توسط زمین پنهان می‌شد!
گذر خورشیدی زمانی اتفاق می‌افتد که جرمی، از جمله ایستگاه فضایی بین‌المللی، از بین خورشید و زمین عبور می‌کند و به‌صورت قرصی سیاه در حال حرکت روی سطح خورشید ظاهر می‌شود!
گذر دو سیاره درونی عطارد و زهره از جلوی خورشید مشهور است، فرایندی که می‌تواند چند ساعت طول بکشد. عطارد آخرین بار در 17 اردیبهشت ماه 1382، 17 آبان ماه 1385، 20 اردیبهشت ماه 1395 و 20 آبان ماه 1398 از جلوی خورشید عبور کرد. گذر بعدی در 23 آبان ماه 1411 خواهد بود.
گذرهای زهره بسیار نادرتر هستند و در الگویی رخ می‌دهند که هر ۲۴۳ سال تکرار می‌شود. آخرین گذر زهره در 17 خرداد ماه 1391 رخ داد و آخرین گذر زهره در قرن بیست و یکم بود. گذر بعدی زهره در 19 آذر ماه 1496 و 17 آذر ماه 1504 خواهد بود.
سبزدرخش یا پرتو سبز پدیده نوری وابسته به هواشناسی است که گاهی هنگام طلوع یا غروب خورشید، زمانی که شرایط نوری کاملا مناسب است، رخ می‌دهد.
اگر خیلی تیزبین باشید، ممکن است بتوانید پرتو سبز متمایز نور را درست بالای لبه بالایی قرص خورشید ببینید که حدود دو ثانیه طول می‌کشد. برای تشخیص درخش سبز صبر و شانس لازم است. هرگز نباید به خورشید، حتی در حین طلوع یا غروب، با چشم بدون محافظ نگاه کرد.
از بین تمام پدیده‌های آسمان، رنگین‌کمان شناخته‌شده‌ترین است. رنگین‌کمان معمولا پس از باران دیده می‌شود، زیرا نور خورشید به قطره‌های آب در هوا برخورد می‌کند که مثل منشور عمل کرده و نور را پراکنده می‌کنند.
این کمان دایره‌ای فقط در سمت مخالف خورشید رخ می‌دهد. هرچه خورشید در افق پایین‌تر باشد، رنگین‌کمان بالاتر در آسمان ایجاد می‌شود. رنگین‌کمان‌ها در واقع دایره‌هایی کامل هستند و در صورت مناسب بودن شرایط از آسمان به صورت کامل دیده می‌شوند. برای ناظران زمینی، افق، دید را محدود می‌کند.
رنگین‌کمان اصلی همیشه رنگ قرمز در نوار بیرونی و بنفش در نوار داخلی دارند. گاهی، نور دو بار در قطره‌های آب بازتاب شده و رنگین‌کمان ثانویه یا دوقلو ایجاد می‌شود. در این حالت، قوس دیگری بیرون قوس رنگین‌کمان اولیه دیده می‌شود که ترتیب رنگ‌های آن برعکس است.
خورشید کاذب نقطه متمرکزی از نور در حدود ۲۲ درجه سمت چپ یا راست خورشید است. خورشید کاذب معمولا به‌صورت جفت در دو طرف خورشید تشکیل می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که نور خورشید از میان ابرهای پرسان یخی حاوی صفحه‌های شش‌ضلعی در هوای سرد شکسته شود.
این بلورها مثل منشور عمل می‌کنند و پرتوهای نوری را که از آن‌ها می‌گذرد، خم می‌کنند. همان‌طور که بلورها در هوا پایین می‌روند، به‌صورت عمودی در یک راستا قرار می‌گیرند و نور خورشید را به‌صورت افقی می‌شکنند تا خورشید کاذب را ایجاد کنند.
خورشید کاذب می‌تواند مثل رنگین‌کمان رنگارنگ باشد. بااین‌حال رنگین‌کمان‌ها در مقابل خورشید دیده می‌شوند، در حالیکه خورشیدهای کاذب در دو طرف خورشید قرار می‌گیرند.
هاله خورشیدی به‌صورت دایره سفیدی ظاهر می‌شود که حلقه‌ای را دور خورشید می‌سازد و در هر زمانی از سال دیده می‌شود. هاله خورشیدی، مثل هاله ماه، زمانی ایجاد می‌شود که نور خورشید از بلورهای یخ درون ابرهای پرسان در ارتفاع بالا عبور کند.
برخلاف خورشیدهای کاذب که وقتی خورشید در آسمان پایین‌تر است در دو طرف آن ظاهر می‌شوند، هاله خورشیدی زمانی که خورشید در آسمان بالاتر یا پایین‌تر است، قابل‌مشاهده است.
ستون نور پرتویی از نور است که وقتی نور خورشید از سطح کریستال‌های یخ ابرهای نازک و ارتفاع بالا مانند ابرهای پرساپوشنی بازتاب می‌شود، شکل می‌گیرد.
وقتی خورشید در غرب آسمان قبل از غروب آفتاب در ارتفاع پایینی است یا در شرق آسمان درست پس از طلوع آفتاب در ارتفاع پایینی است، ستون نور می‌تواند ۵ تا ۱۰ درجه بالا برود. ستون‌های نور حتی زمانی که خورشید زیر افق است، دیده می‌شوند.
شفق قطبی به نورهای شمالی در نیمکره شمالی و نورهای جنوبی در نیمکره جنوبی گفته می‌شود. شفق‌های قطبی معمولا سبز یا سفید هستند اما گاهی رنگ‌هایی مانند آبی، قرمز و حتی صورتی را نیز به نمایش می‌گذارند. شفق‌های قطبی می‌توانند برقصند، شکل خود را تغییر دهند، مانند ابرهای نازک کم‌نور به‌نظر برسند یا به‌اندازه‌ای روشن باشند که منظره زمینی را روشن کنند.
شفق‌های قطبی زمانی شکل می‌گیرند که باد خورشیدی به فضا و مستقیما به مسیر زمین پرتاب می‌شود. زمین میدان مغناطیسی به نام مغناطیس‌سپهر دارد که بیشتر ذره‌های خورشیدی را منحرف می‌کند، ولی بعضی از آن‌ها موفق می‌شوند از آن عبور کنند.
این ذره‌ها اتم‌های اکسیژن و نیتروژن را برانگیخته و روشن می‌کنند که باعث می‌شود نوری دیدنی و رنگارنگ در نزدیکی قطب‌ها ایجاد شود.
دفعه بعد که سوار هواپیما هستید از پنجره به بیرون نگاه کنید تا این جلوه زیبای شکوه خورشیدی را ببینید. دنبال سایه هواپیما بگردید که روی ابرها پخش شده و با دایره‌ای از نورهای چندرنگ احاطه شده است. این دایره به شکوه خورشیدی شهرت دارد. شکوه همیشه در سمت مخالف خورشید قرار دارد و در اثر انحراف نور خورشید در برخورد با قطره‌های ریز آب در ابرها ایجاد می‌شود.
نور دایرة‌البروجی درخششی پراکنده، مثلثی و مایل به سفید است که گاهی در نقاط طلوع یا غروب خورشید، در افق، قبل از شفق سحرگاهی یا پس از شفق شامگاهی دیده می‌شود.
این نور می‌تواند از افق در امتداد منطقةالبروج ادامه داشته باشد و دایرةالبروج را فرا بگیرد. نور دایرة‌البروجی به دلیل پراکنده شدن نور خورشید توسط غبار بین سیاره‌ای ایجاد می‌شود.
بهترین شانس‌تان برای دیدن این اتفاق نادر هنگام گرگ و میش بعد از غروب در بهار و قبل از شفق در پاییز است، یعنی زمانی که منطقةالبروج در زاویه‌ای شیب‌دار نسبت به افق قرار دارد. از آن‌جایی که نور دایرة‌البروجی ممکن است ضعیف باشد، نور ماه یا نورهای شهری تشخیص آن را دشوار می‌کند.
هنگام رصد خورشید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
مدرن‌ترین و آموزنده‌ترین ابزارهای امروزی را می‌توانید در برنامه‌های نجومی مانند اپلیکیشن SkyPortal یا استلاریوم پیدا کنید.
این برنامه افلاک‌نما در اپ استور یا گوگل پلی در دسترس است. این برنامک‌ها اطلاعات زیادی را در اختیارتان قرار می‌دهد، از جمله توضیحات صوتی و نوشتاری درباره اجرام مختلف. مختصات آسمانی، نقشه لحظه‌ای آسمان، زمان‌های طلوع و غروب و پارامترهای فیزیکی و مداری.
شرایط دیدن ثابت هنگام رصد اجرامی مانند خورشید، ماه، سیاره‌ها یا ستاره‌های دوتایی حیاتی است. اجرام اعماق آسمان مانند سحابی‌ها و کهکشان‌ها کمتر تحت‌تاثیر شرایط دید بد قرار می‌گیرند.
از شب‌هایی که جو متلاطم است و اجرام مثل لکه‌ای چشمک‌زن در چشمی تلسکوپ ظاهر می‌شود، خودداری کنید. با بزرگنمایی کم شروع کنید و در صورت ثابت ماندن تصویر، بزرگنمایی را افزایش دهید. در شرایط مناسب رصد، از نمای عوارض خورشید شگفت‌زده خواهید شد.
تلسکوپ را در فضای آزاد راه‌اندازی کنید و اجازه دهید قبل از رصد خورشیدی با دمای بیرون سازگار شود تا تصاویر مخدوش نشوند.
اگر تلسکوپ نیوتنی یا اشمیت کاسگرین دارید، مطمئن شوید که اپتیک تلسکوپ هم‌خط سازی شده است. وقتی صحبت از تشخیص جزئیات خورشیدی به‌میان می‌آید، هم‌خط سازی تفاوت زیادی ایجاد می‌کند. اگر اپتیک کمی از هم‌خطی خارج شده باشد، فرصت دیدن واضح‌ترین جزئیات را از دست خواهید داد.
خیلی خوش‌شانس هستیم که در جهانی زندگی می‌کنیم که خورشید و همچنین ماه آسمان را روشن می‌کنند. اگر خورشید نبود، زندگی نمی‌توانست روی زمین وجود داشته باشد.
ارتباط بین خورشید و زمین باعث ایجاد فصل‌ها، آب‌وهوا، اقلیم‌ها، جریان‌ها و بسیاری موارد دیگر می‌شود. اگرچه میلیاردها ستاره در کهکشان راه شیری وجود دارد، خورشید ما خاص است و به همه ما تعلق دارد.
بله، ستاره‌های مشابه آن زیاد هستند ولی این خورشید مال ما است. هنگام رصد خورشید همیشه احتیاط کنید، به‌ویژه اگر کودکان حضور دارند. با نصب فیلترهای خورشیدی مناسب، ایمن و تاییدشده، خورشید می‌تواند هدفی لذت‌بخش برای یک عمر باشد. فقط کلاه را فراموش نکنید و مقدار زیادی کرم ضدآفتاب همراه داشته باشید!
https://www.celestron.com/blogs/knowledgebase/the-ultimate-guide-to-observing-the-sun
