نحوه شکل گیری و نظم سیارات منظومه شمسی

سیارات منظومه شمسی را از نزدیکترین فاصله به خورشید تا دورترین کاوش کنید. ترتیب سیارات منظومه شمسی که از نزدیک‌ترین نقطه به خورشید شروع می‌شوند و به سمت بیرون حرکت می‌کنند عبارت است از: عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و سپس سیاره نهم. منظومه شمسی از خورشید امتداد می‌یابد، از چهار سیاره درونی می‌گذرد، از طریق کمربند سیارکی به چهار غول گازی می‌رسد و به کمربند کویپر دیسک‌ شکل می‌رسد و بسیار فراتر از آن به هلیوپوز قطره‌ای شکل می‌رسد.

? انواع سیارات در منظومه شمسی

چهار سیاره درونی نزدیک به خورشید - عطارد، زهره، زمین و مریخ - اغلب "سیاره های زمینی" نامیده می شوند زیرا سطوح آنها سنگی است. پلوتون همچنین دارای یک سطح صخره ای است با یخ پوشیده شده، اما هرگز با سیاره های زمینی گروه بندی نشده است. 

? آیا منظومه های خورشیدی دیگری در کهکشان راه شیری وجود دارد؟

اگر فقط 30 سال پیش  این سوال را از کسی می پرسیدید، پاسخ این بود "ما نمی دانیم". اما از آن زمان تاکنون بیش از 5000 سیاره را کشف کرده ایم که به دور ستاره هایی غیر از خورشید ما (یاره های فراخورشیدی) می چرخند. و از آنجایی که اغلب چندین مورد از آنها را می یابیم که به دور یک ستاره می چرخند، می توانیم حدود 4000 منظومه شمسی دیگر را بشماریم.

 

? آیا منظومه های خورشیدی حرکت می کنند؟

تمام سیارات فراخورشیدی به دور ستاره های خود می چرخند، درست مانند سیارات ما (مانند زمین و مریخ) به دور خورشید. علاوه بر این، منظومه شمسی ما و همچنین همه منظومه های دیگر به دور سیاهچاله در مرکز کهکشان راه شیری می چرخند! برخی از این منظومه های شمسی دیگر در واقع نه یک، بلکه دو یا چند ستاره دارند (مانند تاتوئین!) - و سپس این ستاره ها به همراه سیارات فراخورشیدی خود یک حرکت موزون در اطراف یکدیگر اجرا می کنند.

 

برای اطلاع از مقاله همه چیز در مورد کهکشان راه شیری بر روی لینک کلیک کنید.

 

? آیا همه ستارگان منظومه شمسی دارند؟

این سوال 1 میلیون یورویی است. ما در حال حاضر فقط در حال بررسی این هستیم که چه فرآیندهایی باعث شکل‌گیری و تکامل سایر منظومه‌های خورشیدی می‌شوند، و چه چیزی می‌توانیم از این در مورد تاریخچه منظومه‌های خورشیدی خود (و زمین!) بیاموزیم. به طور متوسط، مطالعات نشان می دهند که در هر ستاره حدود 1 تا 2 سیاره فراخورشیدی وجود دارد - اما این یک میانگین است! برخی از ستاره ها ممکن است 8 سیاره داشته باشند، برخی دیگر ممکن است هیچ سیاره ای نداشته باشند.

? سیاره چیست؟

IAU سیاره واقعی را به عنوان جسمی تعریف می کند که دور خورشید می چرخد بدون اینکه دنباله رو  جسم دیگری باشد. به اندازه‌ای بزرگ است که توسط گرانش خود گرد شود (اما نه آنقدر بزرگ که شروع به همجوشی هسته‌ای، مانند یک ستاره) و همسایگی خود را از اکثر اجسام در حال گردش دیگر "پاکسازی کرده است". اما این تعریف محدود کننده به جداسازی آنچه باید و نباید سیاره در نظر گرفته شود کمک کرد - مشکلی که با کشف بیشتر اجرام سیاره مانند در منظومه شمسی توسط ستاره شناسان به وجود آمد. مشکل پلوتون، جدای از اندازه کوچک و مدار غیرمنتظره اش، این است که همسایگی خود را از زباله ها پاک نمی کند - فضای خود را با بسیاری از اجرام دیگر در کمربند کویپر به اشتراک می گذارد. با این حال، تنزل پلوتون همچنان بحث برانگیز است. سرس، یک جسم گرد در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری است. سرس زمانی که در سال 1801 کشف شد یک سیاره در نظر گرفته شد، اما بعداً به عنوان یک سیارک شناخته شد. این هنوز کاملاً مناسب نبود زیرا بسیار بزرگتر (و گردتر) از سایر سیارک ها بود. ستاره شناسان در عوض در سال 2006 آن را یک سیاره کوتوله دانستند، اگرچه برخی از ستاره شناسان دوست دارند سرس را سیاره دهم بدانند (با نیبیرو یا سیاره X اشتباه گرفته نشود). 

 

? خورشید

خورشید تا حد زیادی بزرگترین جرم منظومه شمسی است که 99.8 درصد از جرم منظومه شمسی را شامل می شود. بیشتر گرما و نوری که زندگی را روی زمین و احتمالاً در جاهای دیگر ممکن می‌سازد، ایجاد می‌کند. سیارات در مسیرهای بیضی شکلی به دور خورشید می چرخند که خورشید کمی از مرکز هر بیضی فاصله دارد.

ناسا دارای ناوگانی از فضاپیماهایی است که خورشید را رصد می کنند، مانند کاوشگر خورشیدی پارکر، تا در مورد ترکیب آن بیشتر بیاموزند و پیش بینی های بهتری در مورد آب و هوای فضا و تأثیر آن بر روی زمین انجام دهند. 

?لبه منظومه شمسی

گذشته از کمربند کویپر، لبه منظومه شمسی، منطقه وسیع و قطره‌ای از فضا است که حاوی ذرات باردار الکتریکی است که توسط خورشید منتشر می‌شوند. بسیاری از ستاره شناسان فکر می کنند که حد هلیوسفر که به هلیوپوز معروف است، حدود 9 میلیارد مایل (15 میلیارد کیلومتر) از خورشید فاصله دارد.

ابر اورت به خوبی پشت کمربند کویپر قرار دارد که در فاصله 2000 تا 5000 واحد نجومی (AU) از خورشید در نظر گرفته می شود. لبه بیرونی ابر اورت ممکن است به 10000 تا 100000 واحد نجومی از خورشید برسد. یک AU معادل تقریباً 93000000 مایل (150 میلیون کیلومتر) است. بر اساس اطلاعات ناسا، ابر اورت میزبان میلیاردها یا حتی تریلیون‌ها جرم است.

 

? شکل گیری و کشف منظومه شمسی

تقریباً 4.5 میلیارد سال پیش یک ابر تیره از گاز و غبار شروع به فروپاشی کرد. بر اساس اطلاعات ناسا، با کوچک شدن، ابر به صورت یک صفحه چرخان به نام سحابی خورشیدی صاف شد. گرما و فشار در نهایت آنقدر زیاد شد که اتم های هیدروژن شروع به ترکیب شدن کردند و هلیوم را تشکیل دادند. واکنش های هسته ای مقادیر زیادی انرژی آزاد کرد و خورشید ما تشکیل شد. 

خورشید حدود 99 درصد از ماده موجود را جمع آوری کرد و مواد باقی مانده دورتر از خورشید، توده های کوچک تری را در داخل قرص در حال چرخش تشکیل دادند. برخی از این توده ها به اندازه کافی جرم بدست آوردند که گرانش آنها را به شکل کره در آورد و به سیاره ها، سیارات کوتوله و قمر تبدیل شدند. سایر قطعات باقی مانده به سیارک ها، دنباله دارها و قمرهای کوچکتر تبدیل شدند که منظومه شمسی ما را تشکیل می دهند.

 

? نتیجه

برای هزاران سال، ستاره شناسان نقاط نورانی را که به نظر می رسید در میان ستارگان حرکت می کردند، دنبال می کردند. یونانیان باستان آن ها را سیاره ها به معنای «سرگردان» نامیدند. عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل در دوران باستان شناخته شده بودند و اختراع تلسکوپ کمربند سیارکی، اورانوس، نپتون، پلوتون و بسیاری از قمرهای این جهان ها را اضافه کرد. در طلوع عصر فضا، ده ها کاوشگر برای کاوش در منظومه ما به فضا پرتاب شدند، ماجرایی که امروز نیز ادامه دارد. تاکنون پنج جرم ساخته دست بشر به نام های وویجر 1، وویجر 2، نیوهورایزنز، پایونیر 10 و پایونیر 11 وجود داشته است که از آستانه ورود به فضای بین ستاره ای عبور کرده اند.

برای دانلود مقاله نحوه شکل گیری و نظم سیارات منظومه شمسی  روی لینک کلیک کنید