داشتن این فرصت که سیاره‌های منظومه شمسی را از نزدیک مشاهده کنید، یکی از دلایلی است که ممکن است فردی بخواهد پولی که به سختی به دست آورده را در خرید اولین تلسکوپش سرمایه‌گذاری کند.
دیدن یک سیاره از پنجره خانه یا حیاط پشتی، تجربه‌ای است که شما را از شگفتی پر می‌کند. این تجربه به شما اجازه می‌دهد تا شگفتی‌های کیهان را لمس کنید و کنجکاوی شما را برای یادگیری بیشتر چگونگی عملکرد جهان برانگیزد. بسیاری از دانشمندان و افرادی که در حوزه‌هایSTEM مشغول به کار هستند، مسیر شغلی خود را از کودکی با یک تلسکوپ کم‌قدرت آغاز کردند.
اما همه تلسکوپ‌ها یکسان ساخته نمی‌شوند. مشخصات فنی تلسکوپ شما تعیین می‌کند که چقدر دورتر را می‌توانید ببینید و کیفیت تصاویری که مشاهده می‌کنید چقدر خواهد بود.
یافتن اطلاعات دقیق که دقیقاً با هر تلسکوپ چه چیزهایی میتوان دید، کار سختی است، چون همه تلسکوپ‌ها یکسان نیستند. حتی دو تلسکوپ با دهانه‌ها و بزرگنمایی‌های یکسان هم می‌توانند متفاوت باشند زیرا بِرَند های مختلف، لنزها یا آینه‌های صیقل داده شده کیفیتی متفاوت دارند و به با کیفیت های مختلفی تنظیم می شوند که در تجربه شما از دیدن سیارات موثر است.
در این راهنما، سعی خواهیم کرد که حدس و گمان را از بین ببریم و دقیقاً بگوییم که با توجه به تلسکوپی که انتخاب می‌کنید، باید قادر به مشاهده کدام سیاره‌ها باشید. امیدواریم این مقاله کمک کند تا تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید، زیرا فرآیند خرید اولین تلسکوپ ممکن است پر از سوالات و تردیدها باشد.
اول، بیایید برخی سوالات رایج را از سر راه برداریم.
آیا میتوان با تلسکوپ سیاره‌هایی خارج از منظومه شمسی را مشاهده کرد؟
پاسخ خیر است. تلسکوپ‌های خانگی برای مشاهده سیاره‌های خارج از منظومه شمسی قدرت کافی ندارند. در واقع، حتی رصدخانه‌ها هم نمی‌توانند سیاره‌ها را به‌طور مستقیم مشاهده کنند، زیرا این سیاره‌ها نور کافی از ستارگان خود بازتاب نمی‌دهند. سیاره‌هایی که ما می‌شناسیم، با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته پردازش تصویر و برخی ترفندهای هوشمندانه شناسایی می‌شوند. در بخش سیارات فراخورشیدی این مقاله بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
آیا می‌توانم پلوتو را با یک تلسکوپ خانگی ببینم؟
شاید. شما به یک تلسکوپ نسبتاً قوی و شرایط مناسب نیاز خواهید داشت، اما این امکان وجود دارد.
برای مشاهده پلوتو، شما به تلسکوپی با دهانه حداقل ۱۰ اینچ (۲۵۴ میلی‌متر) نیاز دارید و شاید باید چند ماه صبر کنید تا زمین در موقعیت بهینه در مدار خود قرار بگیرد، اما دیدن پلوتو امکان‌پذیر است.
مشخصات تلسکوپ چه معنی دارند؟
یکی از دلهره‌آورترین بخش‌ها هنگام خرید اولین تلسکوپ، مشخصات آن است. دهانه، بزرگنمایی، طول کانون تلسکوپ‌ها و اعداد دیگری که نمی‌دانید چگونه باید آنها را تفسیر کنید.
در حالی که همه این‌ها ممکن است کمی گیج‌کننده به نظر برسند، اما وقتی چند قانون ساده را یاد بگیرید، درک آنها چندان هم سخت نیست.
اگر کمی با عکاسی آشنا باشید، مشخصات تلسکوپ تقریبا معنای مشابهی دارند و همان نتایج را خواهند داد که در یک دوربین عکاسی می‌بینید.
در اینجا هرکدام از آنها به ترتیب اهمیت توضیح داده شده‌اند:
دهانه Apertur: دهانه بدون شک مهم‌ترین عدد در تلسکوپ شماست. برخی افراد معتقدند که این تنها عددی است که اهمیت دارد.
دهانه: به قطر لنز جلویی تلسکوپ شما اشاره دارد. همان لنزی که واقعاً نور وارد شده از فضا را دریافت می‌کند.
وقتی صحبت از دهانه می‌شود، هرچه بزرگ‌ترباشد، بهتر است. در حالی که بین برندها و انواع تلسکوپ‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد. معمولاً شما باید با بزرگترین دهانه‌ای که بودجه شما قادر به تأمین آن است، پیش بروید.
بزرگنمایی: بزرگنمایی به سادگی نسبت بین طول کانونی چشم‌نمایی و فاصله کانونی تلسکوپ شماست ( طول کانونی را در ادامه توضیح می‌دهیم.)
در بیشتر تلسکوپ‌های مدرن، حتی تلسکوپ‌های چشمی ها قابل تعویض هستند، بنابراین می‌توانید آنها را به مدل‌های بهتر ارتقا دهید. به همین دلیل، بزرگنمایی که تلسکوپ شما هنگام خرید دارد، قابل ارتقا است، البته با یک نکته مهم.
چون بزرگنمایی همچنین به طول کانونی تلسکوپ بستگی دارد، یک عدد حداکثر مفید وجود دارد که تلسکوپ شما می‌تواند به آن برسد. پس از این عدد، حتی اگر از چشمی های بهتر و گران‌تر استفاده کنید، تصویر بهتری نخواهید گرفت و در واقع فقط پول خود را هدر خواهید داد.
برای محاسبه بزرگنمایی مفید تلسکوپ خود، به سادگی از این روش استفاده کنید.
طول کانونی: به زبان ساده، طول کانونی طول تلسکوپ است. این فاصله‌ای است بین لنز جمع‌آوری نور و محلی که تصویر تشکیل می‌شود تا به چشمان شما ارسال شود.
برخلاف دهانه، که هرچه بزرگتر باشد همیشه بهتر است، طول کانونی همیشه به این صورت نیست. طول‌های کانونی کوتاه‌تر در واقع به معنی میدان دید وسیع‌تر (منطقه‌ای از آسمان که می‌توانید ببینید) است، بنابراین انتخاب بین یکی از این دو گزینه، یک نوع معامله است. اما طول کانونی بلندتر، زمانی که جسمی را پیدا کرده‌اید، جزئیات بیشتری به شما می‌دهد.
برای علاقه‌مندان تازه کار و کودکان، معمولاً توصیه می‌شود که از طول کانونی بلندتر استفاده کنید، زیرا عمدتاً به ماه و سیاره‌ها نگاه خواهید کرد و این به شما این امکان را می‌دهد که جزئیات بیشتری از آنها ببینید. برای هدف این راهنما که تمرکز بر سیاره‌ها است، این مورد نیز صادق است.
سیارات قابل مشاهده بسته به قطر دهانه تلسکوپ به شرح زیر است:
در بخش‌های بعدی، جدول‌هایی قرار دارد که به شما کمک می‌کند تا ببینید بسته به قطر دهانه تلسکوپتان، کدام سیارات را می‌توانید مشاهده کنید.
ما ماه و پلوتو را هم در نظر گرفته‌ایم، هرچند که آنها به طور فنی سیاره نیستند.
برای ارزیابی قابلیت مشاهده، امتیاز از ۰ تا ۱۰ داده‌ایم. همچنین، توجه داشته باشید که ما شرایط متوسط آلودگی نوری و وضعیت آب و هوایی را در نظر گرفته‌ایم. نتایج شما ممکن است در یک شهر کوچک بهتر یا در یک شهر بزرگ بدتر باشد.
نکته ای درباره عطارد: با اینکه عطارد به ما نزدیک‌تر از بسیاری از سیارات است، به دلیل اینکه خیلی به خورشید نزدیک است، مشاهده آن از زمین دشوار است. فقط در چند روز از سال و در زمان‌های کوتاه (هنگام سپیده دم و غروب) قابل مشاهده است. به همین دلیل حتی با تلسکوپ‌های قدرتمند هم مشاهده جزئیات آن مشکل است.
تلسکوپ‌های ۵۰ میلی‌متری (۲ اینچی) ساده‌ترین، ابتدایی‌ترین و ارزان‌ترین تلسکوپ‌ها در بازار هستند. این تلسکوپ‌ها معمولاً برای بچه‌ها طراحی می‌شوند و بعضی از آنها حتی می‌توانند به دسته اسباب‌بازی‌ها تعلق داشته باشند.
ما معمولاً تلسکوپ‌های ۵۰ میلی‌متری را توصیه نمی‌کنیم مگر اینکه بودجه خیلی محدودی داشته باشید یا دنبال هدیه‌ای برای یک کودک پنج ساله باشید. حداقل قطر دهانه‌ای که ما برای مبتدیان توصیه می‌کنیم، ۷۰ میلی‌متر است.
اما اگر تصمیم به خرید تلسکوپ ۵۰ میلی‌متری گرفتید، این چیزی است که می‌توانید انتظار داشته باشید:
تلسکوپ‌های ۷۰ میلی‌متری اولین انتخاب ما برای ستاره‌شناسان تازه‌کار و بچه‌ها هستند، البته اگر بودجه‌تان اجازه دهد، می‌توانید تلسکوپ‌های با قطر دهانه بزرگتر هم تهیه کنید.
با این تلسکوپ‌ها می‌توانید جزئیات بیشتری از سیارات نزدیک‌تر ببینید و ماه هم به خوبی قابل مشاهده خواهد بود.
اگر می‌خواهید اطلاعات دقیق‌تری در مورد تلسکوپ‌های ۷۰ میلی‌متری داشته باشید، مقاله‌ای در این مورد وجود دارد که می‌توانید آن را مطالعه کنید.
تلسکوپ‌های ۱۰۰ میلی‌متری به عنوان تلسکوپ‌های آماتور در محدوده میانه قرار دارند. این اولین محدوده‌ای است که می‌توانید تمام سیارات را مشاهده کنید، اما نباید انتظار دیدن جزئیات زیادی از سیارات به جز مشتری را داشته باشید.
تلسکوپ‌های ۱۰۰ میلی‌متری ویژگی‌ها و امکانات بیشتری ارائه می‌دهند و برای شروع در دنیای ستاره‌شناسی انتخاب خوبی هستند.
تلسکوپ‌های 130 تا 200 میلی متری : معمولاً در این رینج بیشتر تلسکوپ‌های نیوتونی دیده می‌شوند، زیرا رفرکتورها شروع به گران شدن می‌کنند. تفاوت اصلی در این رنج، سطح جزئیاتی است که می‌توانید از هر سیاره مشاهده کنید، اما این تلسکوپ‌ها قطعاً به شما امکان مشاهده اشیاء دورتر مانند سحابی‌ها را خواهند داد.
اگر می‌خواهید بهترین دید را از سیارات بدون هزینه‌های زیاد داشته باشید، این رنج پیشنهاد مناسبی است.
سیارات قابل مشاهده با تلسکوپ‌های ۲۵۰ میلی‌متری تا ۳۰۰ میلی‌متری:
این محدوده تلسکوپ‌ها در رده بالاتر تلسکوپ‌های مصرفی قرار دارند. در اینجا تلسکوپ‌هایی پیدا خواهید کرد که دیگر حمل و نقل آنها اصلا راحت نیست، اما دیدی عالی از سیارات به شما می‌دهند.
برای خرید یک تلسکوپ در این رنج، باید به فروشگاهی مراجعه کنید که در زمینه تلسکوپ‌ها یا ابزارهای نوری تخصص دارد، چون فروشگاه‌های عمومی معمولاً این نوع تلسکوپ‌ها را ندارند یا انتخاب های محدودی خواهید داشت.
همانطور که انتظار می‌رود، این رده نیز گران‌ترین است. اگر قصد دارید به این سمت بروید، آماده باشید که مبلغ قابل توجهی پرداخت کنید.
این رده واقعاً برای کسانی که تازه شروع به مشاهده آسمان کرده‌اند مناسب نیست، چون تجربه کافی برای استفاده حداکثری از آنها را ندارید. این نوع تلسکوپ‌ها معمولاً بعد از چند سال مشاهده آسمان و زمانی که آماده‌اید که تجهیزات خود را ارتقا دهید، خریداری می‌شوند.
کدام بزرگنمایی برای دیدن سیارات بهتر است؟
ابتدا بزرگترین قطر دهانه‌ای که بودجه‌تان اجازه می‌دهد را انتخاب کنید.
تلسکوپی را انتخاب کنید که طول کانونی بزرگ‌تری دارد. این مشخصات معمولاً در صفحه مشخصات محصول ذکر شده است.
چشمی هایی که تلسکوپ شامل می‌شود را بررسی کنید. اگر این چشمی ها قادر به ارائه حداکثر بزرگنمایی مفید نیستند، ممکن است بخواهید یک چشمی جداگانه که این قابلیت را دارد تهیه کنید تا بتوانید بالاترین سطح جزئیات را مشاهده کنید.
