ماه در نگاه اول کسلکننده بهنظر میرسد. بااینحال، به شیوههای مختلفی، از جزرومد گرفته تا مهتاب، به حیات روی زمین کمک میکند و بر آن اثر میگذارد. ماه همچنین اثر زیادی روی فرهنگ بشر گذاشته و در اساطیر از آن نام برده شده است. انسان‌ها و بسیاری از اشکال دیگر حیات به ماه وابسته‌اند. مهم‌تر از همه، ماه تنها جرم آسمانی به‌جز زمین است که روی آن راه رفته‌ایم. اگرچه تمامی اسرار یگانه قمر زمین هنوز کشف نشده است، چیزهای زیادی درباره آن می‌دانیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با ۱۰ حقیقت جالب درباره ماه آشنا شوید.
پذیرفتهشدهترین توضیح برای چگونگی شکلگیری ماه، فرضیه برخورد عظیم است. این فرضیه می‌گوید که سیارهای بهاندازه مریخ با زمین اولیه برخورد کرد و ابری از قطعههای ریز را تشکیل داد که در نهایت ادغام شدند و ماه را تشکیل دادند.
بخش زیادی از مواد تشکیل‌دهنده ماه از آن سیاره و بخش کمی از زمین سرچشمه گرفته است. شواهدی از این برخورد در نمونه‌های جمع‌آوری‌شده توسط ماموریت آپولو دیده شد. بررسی این نمونه‌ها نشان داد که ترکیب ماه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با ترکیب زمین‌شناسی زمین دارد.
اهله ماه با توجه به موقعیت آن نسبت به زمین و خورشید تعیین میشوند. اگر زمین مستقیما بین خورشید و ماه باشد، سمت رو به زمین ماه کاملا روشن خواهد بود و ماه کامل را میبینیم. در مقابل، اگر ماه بین زمین و خورشید قرار بگیرد، طرف نورانی آن بهسمت مخالف ما خواهد بود. این وضعیت ماه نو نام دارد، یعنی اصلا ماه را نمیبینیم.
بین ماه نو و ماه کامل، مقادیر متفاوتی از ماه توسط خورشید روشن می‌شود که از زمین قابل مشاهده است. به این حالت‌های مختلف اهله ماه می‌گویند. وقتی که هلال ماه بزرگ می‌شود تا زمانی که کامل شود، به‌اصطلاح افزایشی است و وقتی ظاهرا کوچک می‌شود کاهشی است.
| بیشتر بخوانید: هر چیزی که باید درباره زمین بدانید |
اگرچه ما همیشه فقط یک نیم‌کره ماه را میبینیم، خورشید همیشه نیمی از ماه را روشن میکند و معمولا فقط بخشی که ما می‌توانیم ببینیم روشن نشده است (به‌جز در ماه کامل). بنابراین، سمت تاریک ماه فقط از نقطه‌نظر ما روی زمین تاریک است.
دقیق‌تر این است که سمت تاریک ماه را سمت دور بنامیم. اگرچه نمی‌توانیم سمت دور ماه را از زمین ببینیم، چند کاوشگر فضایی از آن عکس‌برداری کرده‌اند. اولین عکس‌ها از سمت دور ماه توسط کاوشگر فضایی لونا ۳ اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۵۹ گرفته شد.
احتمالا می‌دانید که نیروی گرانش ماه عامل اصلی جزر و مد روی زمین است. این کشش گرانشی دو برآمدگی در اقیانوس‌های زمین ایجاد میکند که به‌عنوان مد شناخته میشوند، یکی در اقیانوس‌های سمت ماه و دیگری در سمت مخالف.
مد در سمت مخالف ماه به این دلیل است که ماه بیشتر از آب اقیانوس، زمین را بهسمت خود می‌کشد. بین این دو منطقه‌ی مد، جزر رخ می‌دهد. اگرچه نیروی گرانش ماه قوی‌ترین عامل جزر و مد در زمین است، چرخش سیاره ما و نیروی گرانش خورشید نیز در این پدیده نقش دارند.
شدت جزر و مد و سطح آب در طول تاریخ زمین بسیار متغیر بوده است که بیشتر به‌دلیل تغییرات آب و هوا و سطح دریا، جابه‌جایی قاره‌های زمین (تکتونیک صفحه‌ای) و چند عامل دیگر بوده است.
تلسکوپ دابسونی 10 اینچ سلسترون سری StarSense Explorer
تلسکوپ دابسونی 10 اینچ سلسترون سری StarSense Explorer
آماده تجربه‌ای جدید با تلسکوپ هستید؟ با قابلیت‌های گوشی موبایل خود آسمان شب را رصد کنید. با تلسکوپ‌های جدید 8 و 10 اینچی دابسونی سری StarSense Explorer شرکت سلسترون. تلسکوپ‌هایی با دهانه بزرگ که ارتباط شما با آسمان شب را بسیار بهتر خواهند کرد.
با فن‌آوری جدید و انحصاری تلسکوپ‌های سری StarSense Explorer نیازی به آموزش ندارید و به راحتی می‌توانید مکان سیاره‌ها، ستاره‌های دوتایی، خوشه‌های ستاره‌ای، سحابی‌ها و کهشکان‌ها و سایر اجرام را پیدا کنید و البته همه اینها در همان شب اول رصد اماکن پذیر است.
فن‌آوری StarSense Explorer در کنار دهانه بزرگ در این تلسکوپ‌ها باعث می‌شود تا تصاویری بسیار روشن با جزئیات بسیار خوب داشته باشید. این تلسکوپ‌های بازتابی دارای آینه‌های بزرگ سهمی شکل با پوشش XLT برای افزایش روشنایی و وضوح تصویر بالا هستند. تلسکوپ‌ها روی پایه‌های بسیار مستحکم دابسونی قرار دارند، پایه‌ها، پیچ تنظیم برای تنظیم تراز تلسکوپ دارند و همچنین بلبرینگ تفلونی برای چرخش نرم دارند.
استفاده از تلسکوپ‌های دابسونی «اِستارسنس» بسیار راحت است. ابتدا، گوشی موبایل را در جای مخصوص آن قرار دهید و بعد اپلیکیشن StarSense Explorer را اجرا کنید. برخلاف سایر اپلیکیشن‌های نجومی، اپلیکیش «استارسنس» از دوربین موبایل شما برای تشخیص آسمان شب و موقعیت اجرام آن بهره می‌برد و با تلسکوپ شما کاملا هم‌خط می‌شود به این ترتیب موقعیت دقیق اجرام را در آسمان شب پیدا میکند. دستورالعملی بسیار ساده را انجام می‌دهید و بلافاصله اپلیکیشن فهرستی از اجرام قابل مشاهده در آسمان شب را ایجاد میکند یک جرم آسمانی را از این فهرست انتخاب کنید و با توجه به جهتی که صفحه نمایش نشان می‌دهد، تلسکوپ را بچرخانید. درحالیکه تلسکوپ را به سمت هدف حرکت می‌دهید اپلیکیشن موقعیت جدید را مرتبا به روزرسانی میکند وقتی دایره هدف‌گیری به رنگ سبز تغییر کرد هدف شما آماده رصد از پشت چشمی است.
اپلیکیشن «STARSENSE EXPLORER»در هر جایی از جهان کار میکند نیازی نیست تا گوشی شما آنتن داشته باشد برای همین چه در حیاط خانه خود باشید یا در جایی دور از شهر آسمان شب در اختیار شما است تا درون آن اکتشاف کنید.
ویژگی های کلیدی تلسکوپ‌های دابسونی سلسترون سری StarSense Explorer :
قابلیت کنترل با موبایل و اپلیکیشن: استفاده از فناوری منحصربفرد و برنده جوایز جهانی StarSense همراه با اپلیکیشن مربوطه برای تعیین مکان اجرام آسمانی در زمان واقعی.
آینه اولیه سهمی شکل ۱۰ اینچی: آینه بزرگ ۱۰ اینچی (۲۵۰ میلیمتری) با قابلیت جمع آوری نور و پوشش انحصاری XLT شرکت سلسترون با کمترین پراکندگی نوری باعث رسیدن به وضوح تصویر استثنایی می‌شود.
پایه مستحکم به سبک دابسونی: مجهز به بلبرینگ‌های با قطر بالا و با حرکت و کنترل بسیار نرم و روان.
لوازم جانبی کاربردی و کامل: شامل چشمی 25 میلی متری Plössl، فوکوس کننده 2 اینچی کریفورد، داک تلفن هوشمند StarSense و موارد دیگر برای رصدهایی آموزنده و لذت بخش.
چه فردی مبتدی اما جدی باشید و یا ستاره شناسی باتجربه، تلسکوپ دابسونی Celestron StarSense Explorer 10 ابزاری کاربرپسند است که رصدهایی دقیق ارائه می‌دهد. آینه ۲۵۰ میلیمتری بزرگ آن تضمین میکند که هرچه بیشتر درون اجرام آسمان شب بروید شگفتی‌های بیشتری کشف خواهید کرد.
آسمان شب را به شکلی متفاوت از گذشته تجربه کنید: با تکنولوژی جدید و کارآمد StarSense Explorer جداول و نقشه‌های پیچیده اجرام آسمانی و یا برنامه و اپلیکیشن‌های کامپیوتری نه چندان دقیق به چیزهایی مربوط به گذشته تبدیل می شوند. این تلسکوپ را راه اندازی کنید و در عرض چند دقیقه، با اطمینان در آسمان گشت و گذار خواهید کرد. این برنامه به طور خودکار لیستی از اجرام قابل رصد در حال حاضر را ایجاد میکند و به شما امکان می‌دهد سیارات، سحابی‌ها، کهکشان‌ها، خوشه‌های ستاره‌ای و ستاره‌های دوتایی را به راحتی رصد کنید.
طراحی شده برای راحتی و قابلیت حمل: با وجود اندازه بزرگ، طراحی تلسکوپ به گونه‌ای است که امکان تنظیمات دقیق و فوکوس دقیق را فراهم میکند و این اطمینان را به شما می دهد که بیشترین بهره را از ساعات رصدی خود ببرید. با وجود آینه بزرگ، تلسکوپ همچنان قابل حمل است و به شما امکان می‌دهد آن را به مناطقی با آسمان تاریک ببرید تا مناظری شگفت داشته باشید.
عصر جدید تلسکوپ‌های دابسونی: شرکت سلسترون با تلسکوپ‌های سری StarSense Explorer در واقع عصر جدیدی را در تلسکوپ‌های دابسونی اعلام کرد و آنها را دوباره اختراع کرد. شرکت سلسترون سادگی دابسونی کلاسیک را با فناوری پیشرفته ترکیب کرده است. مانند این است که راهنمای تور خصوصی خود را در آسمان شب داشته باشید که آماده است تا از باشکوه ترین اسرار جهان پرده برداری کند.
| خرید تلسکوپ تلسکوپ دابسونی 10 اینچ سلسترون سری StarSense Explorer |
همان‌طور که گرانش ماه باعث ایجاد جزر و مد می‌شود، زمین نیز بر ماه اثر میگذارد. این اثر نه‌تنها ماه را در مدار نگه می‌دارد، بلکه هر شب در «مرد روی ماه» نیز مشهود است. الگوهای خطوطی که میبینیم همیشه یکسان هستند، زیرا یک طرف ماه همیشه رو به زمین است. این پدیده قفل کشندی نامیده می‌شود و ناشی از اثر گرانش زمین بر ماه است. نیروی کششی که سیاره زمین روی ماه اعمال میکند نسبت به مایی که روی آن هستیم بسیار قوی‌تر است.
به گفته ناسا، اثر گرانشی که باعث شد ماه به زمین قفل شود، پیچیده بود و انرژی آزاد کرد. این انرژی باعث شد ماه حتی زمانی که هنوز در حال شکلگیری بود به‌آرامی از زمین دور شود. در نهایت، فرایندهای شکلگیری و قفل کشندی تغییر مدار ماه را متوقف کردند ولی ماه همچنان حدود ۴ سانتی‌متر در سال از سیاره ما دور می‌شود. اگرچه این مقدار زیادی نیست، باعث می‌شود ماه در طول میلیون‌ها سال به‌طور قابل‌توجهی از زمین فاصله بگیرد.
| بیشتر بخوانید: سیاره‌های فراخورشیدی |
احتمالا ماه را به‌عنوان سنگی سرد و مرده در فضا تصور می‌کنید و تا حد زیادی حق دارید. بااینحال، ماه کاملا راکد و بی‌حرکت نیست. همان‌طور که مناطقی از سیاره ما به‌دلیل زمین‌لرزه تکان می‌خورند، ماه نیز «ماه‌لرزه» را تجربه میکند. ماه‌لرزه‌ها معمولا ضعیف‌تر و طولانی‌تر از زلزله‌های روی زمین هستند. عوامل مختلفی از جمله برخورد شهاب‌سنگ‌ها، تغییرات دما، گرانش زمین و ضعف ساختاری لایه درونی ماه باعث ایجاد ماه‌لرزه میشوند. اگرچه بعضی از آنها ممکن است حتی حس نشوند، بعضی دیگر می‌توانند بسیار قوی و خطرناک باشند.
خورشیدگرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که ماه دقیقاً بین خورشید و زمین قرار بگیرد. در طول خورشیدگرفتگی کامل، شبح تاریک ماه کاملا روی خورشید قرار می‌گیرد. به‌طوری که تاج خورشیدی یا اتمسفر بیرونی آن همچنان دیده می‌شود.
هیچ دلیلی وجود ندارد که ماه اینقدر دقیق خورشید را بپوشاند یا این دو جرم آسمانی تقریبا هم‌اندازه بهنظر برسند. در واقع، ده‌ها میلیون ماه در درون خورشید جا می‌شود. بااینحال وقتی خورشید، ماه و زمین کاملا همراستا میشوند، از بخش‌هایی از زمین می‌توانیم این رویداد تصادفی کیهانی را تماشا کنیم.
در شب‌های صاف، ممکن است متوجه شوید که اگرچه فقط هلال نازکی از ماه روشن است، می‌توانید دایره کم‌نور بقیه ماه را نیز ببینید. علت آن پدیده زمین‌تاب است. همان‌طور که مهتاب به‌دلیل بازتاب نور خورشید توسط ماه ایجاد می‌شود، زمین نیز این نور را منعکس میکند. یعنی اگر روی ماه بایستید، بخشی از زمین درخشان بهنظر میرسد و مقداری از نور خورشید توسط زمین بهسمت ماه منعکس می‌شود. بنابراین حتی زمانی که هیچ نوری از خورشید روی بخشی از ماه نمی‌تابد، نور زمین تاحدودی مناطق تاریک آن را روشن میکند.
ماه جو قابل‌توجهی ندارد و بنابراین هوا ندارد. بااینحال، فضانوردان آپولو ۱۱ با شگفتی متوجه شدند که ماه بوی خاصی دارد. این بو به لباس‌های فضایی، تجهیزات و نمونه‌های جمع‌آوری‌شده آنها چسبیده بود و وقتی دوباره در محیطی با هوا قرار گرفتند، شناسایی شد.
فضانوردان آپولو بوی ماه را فلزی، شبیه باروت سوخته یا بوی هوا بعد از خاموش شدن ترقه، توصیف کردند. این بو احتمالا ناشی از واکنش شیمیایی بین چیزی در غبار ماه و اکسیژن موجود در هوا است. بااینحال، نمونه‌های ماه روی زمین بو ندارند که یعنی این واکنش موقت است.
| برای دانلود PDF مقاله بر روی لینک ده حقیقت جالب درباره ماه کلیک کنید |
