آلن دایر
آیا تلسکوپ‌های جدید مدل SynScan شرکت اسکای واچر، تلسکوپ‌های خوبی هستند؟ باید اقرار کنم که در ابتدا شک داشتم. تاکنون مجهز کردن یک بازتابی دابسونی به سیستم پیشرفتۀ کامپیوتری GoTo، نیازمند کیت‌هایی با قیمت میلیون‌ها تومان بوده است. ترکیب این دو ابزار با داشتن ویژگی‌هایی چون گشودگی زیاد دهانه، قابل حمل بودن، ردگیری خودکار و یافتن اجرام با فشار دکمه، تلسکوپی رؤیایی را می‌سازند. با این حال این ترکیب فوق‌العاده هزینۀ زیادی دارد! قیمت یک تلسکوپ دابسونی 12 اینچ به همراه GoTo کامپیوتری آن، بیش از 6 میلیون تومان بود.
سپس اسکای واچر آمد. این کمپانی وعده داد یک تلسکوپ 12 اینچ دابسونی دارای GoTo را با یک‌سوم قیمت پیشین عرضه کند. خوب، من شک کردم. موتوردار کردن یک تلسکوپ و در نتیجه گرداندن تلسکوپ به سمت اجرام و ردگیری دقیق آن‌ها کار کوچکی نیست. با این حال، شک من در اولین شب کم شد. تلسکوپ آزمایشی ما، که از شرکت Pacific Telescope قرض گرفته بودیم، فوق‌العاده کار کرد.
سری جدید SynScan از طراحی بسیار خوب تلسکوپ‌های بازتابی “Flextube” (تاشو) اسکای‌واچر بهره گرفته و یک encoder و یک موتور روی هر محور آن اضافه کرده است. به‌این ترتیب این تلسکوپ به‌وسیلۀ کنترل‌گر دستی و نرم‌افزار SynScan کار می‌کند. بنابراین به‌جای اینکه با دست تلسکوپ را بچرخانید، می‌توانید تنها با فشار یک دکمه جرم مورد نظر خود را رصد کنید. با فشار دادن دکمۀ Enter تلسکوپ به سمت آن جرم می‌چرخد، آن را در مرکز میدان دید قرار می‌دهد و آن را ردگیری می‌کند. با این تلسکوپ دابسونی، دیگر نیاز نیست هر چند ثانیه یک‌بار برای نگاه‌داشتن اجرام در مرکز میدان دید تلسکوپ را با دست تکان دهید. حال می‌توانید با قدرت تمام به رصد آسمان بپردازید.
من به این نتیجه رسیدم که این تلسکوپ همۀ اجرام را به‌خوبی در میدان دید یک درجه‌ای یک چشمی با بزرگنمایی کم قرار می‌دهد. گاهی نزدیک مرکز قرار می‌دهد ولی اجرام اغلب بیش از یک‌سوم درجه از مرکز فاصله ندارند. من چندین شب تلسکوپ را درحال ردگیری اجرام رها کردم و پس از دو یا سه ساعت مشاهده کردم که اجرام به خوبی در مرکز قرار دارند. این نکته حتی در مورد آن‌هایی که مستقیماً از سرسو (نقطه‌ای که رسیدن به آن برای تلسکوپ‌های دابسونی سخت است) عبور می‌کردند هم صدق می‌کرد.
: تلسکوپ دابسونی SynScan جدید اسکای واچر دارای یک موتور و یک کنترل‌گر دستی برای یافتن صدها جرم در اعماق آسمان است. رنگ لولۀ اپتیکی تلسکوپ تیره و براق است که در مورد سری Black Diamond (الماس سیاه) شرکت اسکای واچر رایج است.
برخی از تجهیزات مورد نیاز. اگر بتوانید محصولات خانگی شرکت IKEA را سوار کنید، برای سوار کردن مقر SynScan Dob به مشکل برنخواهید خورد. Encoderها و موتورها قبلاً متصل شده‌اند.
بلند و کوتاه. لوله‌های اپتیکی تلسکوپ‌های دابسونی تاشو (Flextube Dob) شرکت اسکای واچر از هم جدا نمی‌شوند ولی برای راحت‌تر شدن حمل آن، به حالت کشویی روی هم جمع می‌شوند.
encoderها و موتورها برای تشخیص مکان تلسکوپ و چرخاندن تلسکوپ به سمت اهداف جدید، قبلاً روی محورها نصب شده‌اند.
آینه. در مرکز آینۀ اصلی یک نقطه وجود دارد تا هم‌خط کردن آینه‌ها راحت‌تر شود. آینۀ اصلی همچنین پیچ‌های قابل تنظیمی دارد که پس از انجام هم‌خطی می‌توان آن‌ها را قفل کرد.
مبدل تنظیم وضوح. لولۀ مبدل 2 اینچی که روی فکوس‌کنندۀ تلسکوپ دابسونی 12 اینچ اسکای واچر قرار دارد را می‌توانید جدا کنید و با یک مبدل 25/1 اینچ تعویض کنید. این مبدل یک حلقۀ پیچ‌دار دارد که یک حلقۀ T استاندارد (شکل بالا، راست) می‌تواند در آن قرار گیرد و یک مبدل برای دوربین DSLR ایجاد کند. با این حال، یک تلسکوپ سمتی-ارتفاعی مثل این دابسونی، حتی اگر موتور هم داشته باشد، برای عکس‌برداری با نوردهی طولانی از اعماق آسمان مناسب نیست.
بازتابی 12 اینچ اسکای واچر
دهانه: 12 اینچ (30 سانتی‌متر)
فاصلۀ کانونی: 1500 میلی‌متر
نسبت کانونی: f/5
وزن: مقر 23 کیلوگرم؛ لولۀ اپتیکی 20 کیلوگرم
ابزار جانبی استاندارد: جویندۀ 50×9، فکوس‌کنندﮤ Crayford 2 اینچ و مبدل‌های مخصوص چشمی بزرگ و کوچک، کابل RS-232، باتری، سیم جریان مستقیم، چشمی‌های Super Plossl 10 میلی‌متر و 25 میلی‌متر.
قیمت: 2000000 تومان. از فروشگاه آسمان شب خریداری کنید. www.telescope.ir
برخلاف بسیاری از تلسکوپ‌های مجهز به GoTo، مدل‌های SynScan دارای encoderهایی است که حتی اگر تلسکوپ را به‌صورت دستی هم جابجا کنید، بازهم مکان تلسکوپ را شناسایی می‌کنند. می‌توانید تلسکوپ را با دست به سمت جرم دیگری نشانه‌گیری کنید و سپس از GoTo برای یافتن و ردگیری اجرام دیگر استفاده کنید. این ویژگی، برای استفادۀ افراد عادی بسیار کاربردی‌ست. به‌ویژه زمانی که افراد زیادی در اطراف تلسکوپ وجود دارند و همواره در اثر برخورد آن‌ها به تلسکوپ، جهت نشانه‌گیری تلسکوپ تغییر می‌کند. تعداد کمی از GoTo های موجود این ویژگی را دارند.
نصب این ابزار بسیار آسان است. اگر از GPS (اختیاری) استفاده نمی‌کنید، تنها لازم است یک مرتبه مکان خود را وارد کنید (حتی اگر GoTo را خاموش کنید، پس از روشن کردن لازم نیست این کار را دوباره انجام دهید)، و در هر شب رصد تاریخ و زمان را وارد کنید. بعد از آن، تلسکوپ را به‌صورت دستی و الکتریکی به سمت یک ستاره، که یا خودتان انتخاب کرده‌اید و یا سیستم، بچرخانید (باید بتوانید پرنورترین ستاره را تشخیص دهید). ستارۀ دوم را انتخاب کنید و با استفاده از GoTo به تلسکوپ فرمان دهید تا به سمتی که "فکر" می‌کند ستاره قرار دارد، بچرخد. با استفاده از دکمه‌های پیمایشی (Slew) ستاره را در مرکز میدان دید قرار دهید، دکمۀ Enter را فشار دهید. اکنون تلسکوپ شما هم‌خط شده است. هیچ نکتۀ خاصی در مورد نصب GoTo روی تلسکوپ وجود ندارد غیر از اینکه باید از قرارگیری مناسب تلسکوپ روی زمین کاملاً مطمئن شوید. هر بار که بخواهید GoTo تلسکوپ را تنظیم کنید، تنظیم به‌خوبی انجام می‌شود. من هیچ‌گاه پیغام “Alignment Failed” (تنظیم انجام نشد) را ندیدم.
ویژگی دیگری که این تلسکوپ دارد، دستور Park Telescope است که به خوبی کار می‌کند. با این دستور، می‌توانید تلسکوپ را یا در حالت از پیش تعیین شدۀ Home (خانه) که به سمت شمال نشانه می‌رود، و یا در هر حالتی که می‌خواهید قرار دهید و سپس تلسکوپ را خاموش کنید. تا زمانی که مکان تلسکوپ تغییر نکند، می‌توانید آن را در شب بعد روشن کنید و بدون اینکه فرایند هم‌خطی دوستاره‌ای را تکرار کنید، به یافتن و ردگیری اجرام بپردازید. تنها لازم است تاریخ و زمان را وارد کنید.
ثابت شده که نرم‌افزار SynScan هیچ باگ و خرابی ندارد. در این نرم‌افزار مجموعه‌ای از اجرام شامل اجرام اعماق آسمان موجود در کاتالوگ‌های مِسیه، Caldwell، NGC و IC وجود دارد. بانک داده‌های منظومۀ شمسی آن شامل ماه و همۀ سیاره‌ها (و همچنین پلوتو) است. با این حال متأسفانه هیچ دنباله‌دار یا سیارکی در آن وجود ندارد. مجموعه‌ای از ستاره‌های دوگانه و متغیر و همچنین فضایی برای ذخیرۀ 25 جرم جدید به‌وسیلۀ کاربر وجود دارد.
کنترل‌گر دستی آن یک کابل RS-232 برای اتصال به کامپیوتر دارد. من توانستم با استفاده از یک Carina SkyFi box تلسکوپ را با iPad کنترل کنم. نرم‌افزار SkyVoyager برای iPhone و iPad اجرام زیادی را شامل می‌شود. داشتن یک نقشۀ آسمان جهت تطبیق دادن میدان دید چشمی در هنگام رصد کهکشان‌ها بسیار مفید است.
کامپیوترها و موتورهای تلسکوپ‌ها انرژی زیادی مصرف می‌کنند. این درحالی است که تلسکوپ‌های دابسونی SynScan یک پک باتری دارند که من متوجه شدم به سختی می‌توان کل یک شب رصدی از آن‌ها استفاده کرد. من از یک باتری ماشین در بیشتر شب‌ها استفاده می‌کردم (البته می‌توانید از منبع تغذیه 12 آمپری Orion هم استفاده کنید). بااین‌که مدت زمان بیشتری می‌توان از آن انرژی گرفت، اندازۀ آن بزرگ است. در نتیجه، فهمیدم نرم‌افزار چه چیزی کم دارد: چیزی که از پیچ خورد سیم جلوگیری کند. تلسکوپ همیشه کوتاه‌ترین مسیر را از جرمی به جرم دیگر طی می‌کند. به همین دلیل، یک شب در هنگام رصد سیم برق به دور باتری پیچید و فیش برق جدا شد.
اگر نکات مهمی که در مورد این تلسکوپ‌های GoToدار وجود دارد را ندانیم، نمی‌توانیم خیلی از امکاناتشان بهره ببریم. اپتیک اسکای واچر با نسبت کانونی f/5 هیچ ابیراهی و عیب اپتیکی آشکاری ندارد. تصویرها به‌خوبی فکوس می‌شدند، جزئیات زحل به‌خوبی دیده می‌شدند و در شرایط رصدی با دید خوب (seeing)، ستاره‌های دوتایی نزدیک به‌هم را می‌توانستم از هم تشخیص دهم. به نظر نمی‌رسید لغزاندن لولۀ اپتیکی به سمت بیرون و داخل با هم‌خطی سازگار باشد. وقتی تلسکوپ را روی یک سطح سخت قرار دادم، حدود یک ثانیه کل پایه به لرزش درآمد و سپس کاملاً ثابت فرار گرفت.
مفصل‌های لولۀ اپتیکی را می‌توان با لغزاندن درون شیارهای روی یاتاقان‌های جانبی مقر، به‌سرعت سوار کرد.
جویندۀ 50×9 را می‌توان به راحتی جدا کرد. طراحی فکوس‌کننده، دقیق و بدون نقص است.
تنها باید این نکته را در نظر داشت درحالی‌که می‌توان تلسکوپ را همانند یک دابسونی مورد استفاده قرار داد، اصطکاک محورها (به‌ویژه در راستای سمت) سبب می‌شود موتور در حرکت‌های کوچک، به‌سختی حرکت کند و نرمی لغزندگی دابسونی‌های قدیمی را نداشته باشد. من از حرکت دستی تنها زمانی استفاده می‌کنم که باتری‌ها خالی شده باشند.
از آن‌جایی که تلسکوپ 12 اینچی رایج‌ترین انتخاب برای رصدگران مشتاق اعماق آسمان است، ما این مدل را امتحان کردیم. با پرداخت هزینه‌ای معادل 2000000 تومان می‌توانید این تلسکوپ را به همراه یک GoTo خرید کنید. در حالی که برای خرید یک تلسکوپ اشمیت-کاسگرین 12 اینچی حداقل باید 7800000 تومان و یا حتی بیشتر بپردازید.
به یاد داشته باشید: همانند دیگر تلسکوپ‌های بزرگ، این تلسکوپ هم سنگین است. درست است که قطعات آن جدا می‌شوند و می‌توان لولۀ اپتیکی را از پایه جدا کرد، با این حال وزن لولۀ اپتیکی 20 کیلوگرم و وزن پایه 23 کیلوگرم است. به‌علاوه، قطعات آن بزرگ و بدبارند. این تلسکوپ برای افرادی که مشکل کمر دارند، به نظر ابزار مناسبی نمی‌آید. چون نمی‌توان آن را به سرعت برای رصدهای بیرون از خانه آماده کرد. بهتر است از آن در یک رصدخانه یا در مکانی با آسمان تاریک استفاده کنید که بتوانید آن را پس از استفاده به حال خود رها کنید و یا به راحتی بتوانید از گاراژ یا زیر سرپناه با هل دادن بیرون بیاورید. تلسکوپ 12 اینچی SynScan برای بالا و پایین بردن در یک ساختمان و عبور از درهای متعدد مناسب نیست. هیجان ناشی از بزرگی دهانۀ تلسکوپ را کنار بگذارید و یک 8 اینچ (1300000 تومان) یا 10 اینچ (1700000 تومان) تهیه کنید.
اسکای واچر با ساختن دابسونی SynScan، تلسکوپی بزرگ و مجهز GoTo و با قیمتی استثنایی وارد بازار کرده است. برخی ممکن است بگویند تلسکوپ‌های دابسونی فقط برای رصدگرانی مناسب است که تنها مشتاق رصد اجرام‌اند و از ابزارهای پیشرفته دوری می‌کنند. در حالی که افراد زرنگی که به دنبال وسایل پشرفته هستند، همیشه تلسکوپ‌های اشمیت-کاسگرین را انتخاب می‌کنند که قابلیت عکس‌برداری هم دارند (SCT). برای افراد شکاک، تلسکوپ دابسونی GoTo یک ترکیب نامتناسب است.
با این حال به عقیدۀ من هنگامی که شما از یک دابسونی با گشودگی دهانۀ بزرگ به همراه GoTo استفاده کنید، دوباره کار کردن با تلسکوپ‌های بدون GoTo و یافتن اجرام با حرکت دادن تلسکوپ به‌صورت دستی بسیار سخت خواهد بود. بالعکس، بسیاری از مشتریان لوازم با فن‌آوری پیشرفته شاید هیچ‌گاه از همۀ ویژگی‌ها و قابلیت‌های عکس‌برداری اشمیت-کاسگرین استفاده نبرند. به‌علاوه نسبت کانونی f/5 یک دابسونی بزرگ برای مناظر با میدان دید وسیع از بسیاری اجرام اعماق آسمان و ستاره‌ها فوق‌العاده است. یک چشمی 35 میلی‌متر (2 اینچ) برای این تلسکوپ بسیار مناسب است. بنابراین به عقیدۀ من یک تلسکوپ دابسونی و یک GoTo درواقع ترکیب فوق‌العاده‌ای برای رصد آسمان است.
