کهکشان راه شیری خانه زمین و میلیونها ستاره است. اگر مرکز کهکشان راه شیری را یک شهر در نظر بگیریم، ما در حومه آن، در فاصله ۲۵۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ سال نوری از مرکز شهر زندگی میکنیم. دانشمندان علاوه‌بر نحوه به‌وجود آمدن و تکامل کهکشان‌ها، درباره آینده آنها نیز تحقیق می‌کنند. آیا می‌دانید سرنوشت کهکشان راه شیری چه خواهد بود؟ برای یافتن پاسخ این سوال تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
کهکشان راه شیری در گروه محلی قرار دارد که بیش از ۳۰ کهکشان از جمله آندرومدا، مثلث و لئو ۱ را در خود جا داده است. کهکشان راه شیری با سرعت ۲۵۰ هزار مایل در ساعت (۴۰۰ هزار کیلومتر در ساعت) به‌سمت آندرومدا در حال حرکت است. اگرچه هنوز جای نگرانی نیست، زیرا این برخورد بزرگ تا ۴ میلیارد سال دیگر رخ نخواهد داد.
ناسا و سایر آژانس‌های فضایی چند دهه است که برخوردهای کهکشان‌های دوردست را رصد می‌کنند تا درکی از پیامدهای برخورد آندرومدا و کهکشان راه شیری به‌دست آورند. بررسی برخورد سه کهکشان در سال ۲۰۲۲ با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل اطلاعات جالبی را در اختیار دانشمندان قرار داد. بزرگترین کهکشان وقتی با دو کهکشان دیگر در مداری تنگ قرار گرفت، با گرانش نسبتا قوی‌تر خود مقداری ماده را به خود جذب کرد.
این باعث شد رگه جالبی از گاز، غبار و سایر به‌سمت این کهکشان جریان پیدا کند که حتی از زمین نیز قابل‌مشاهده بود. در حالیکه بازوهای کهکشان راه شیری مطمئنا در اثر برخورد با آندرومدا از بین خواهند رفت، ستاره‌های منفرد نسبتا در امان هستند. زیرا فضاهای بین آنها بسیار بزرگ است.
به عبارت دیگر، برخوردهای ستارهای عملا رخ نخواهند داد. بااینحال تولد ستارگان به‌دلیل مقدار گازی که به کهکشان ما پمپاژ می‌شود، شتاب می‌گیرد. در نتیجه، کهکشان راه شیری میلیونها سال بعد از برخورد درخشان‌تر می‌شود و جمعیت اجرام آسمانی آن افزایش می‌یابد.
منظومه شمسی ما به‌دلیل احتمال کم برخورد ستارهای تقریبا در امان خواهد بود. با پیشروی ادغام، ممکن است در مسیری کاملا متفاوت دور یک مرکز کهکشانی جدید قرار بگیریم. یکی از پیامدهای این برخورد این است که صورت‌های فلکی که از زمین می‌بینیم ممکن است با تغییر مدار ستاره‌ها یا اضافه شدن ستاره‌های جدید تغییر کنند.
بااینحال، به‌قدری با این برخورد فاصله داریم که صورت‌های فلکی که امروز می‌بینیم در هر صورت به‌دلیل تولد و مرگ طبیعی ستاره‌ها تغییر خواهند کرد.
تکامل کهکشان ما هنوز در هالهای از ابهام است. رشته باستانشناسی کهکشانی بهلطف ماموریت گایا که اولین کاتالوگ دادههای خود را در سال ۲۰۱۸ منتشر کرد، بهآرامی در حال پرده برداشتن از معماهای زندگی کهکشان راه شیری است.
طبق گزارش آژانس فضایی اروپا، فضاپیمای گایا موقعیت و فواصل دقیق بیش از یک میلیارد ستاره و همچنین طیف نوری آنها را اندازه‌گیری می‌کند که دانشمندان را قادر می‌کند ترکیب و سن ستارگان را درک کنند.
دادههای موقعیت به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا سرعت و جهت حرکت ستارگان را در فضا تعیین کنند. از آن‌جایی که مسیر حرکت اجرام در فضا قابل پیش‌بینی است، اخترشناسان می‌توانند مسیر حرکت ستارگان را میلیاردها سال در گذشته و آینده بازسازی کنند.
همچنین، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کهکشان راه شیری در طول تکامل خود با چند کهکشان کوچک‌تر برخورد کرده است. در سال ۲۰۱۸، تیمی از ستاره‌شناسان هلندی گروهی متشکل از ۳۰ هزار ستاره را یافتند که در همسایگی خورشید در جهت مخالف بقیه ستارگان مجموعه داده حرکت می‌کردند.
الگوی حرکت آنها با آنچه دانشمندان قبلا در شبیه‌سازی‌های کامپیوتری برخوردهای کهکشانی دیده بودند، مطابقت داشت. این ستارگان همچنین از نظر رنگ و روشنایی متفاوت بودند که نشان می‌دهد از کهکشانی متفاوت آمده‌اند. بقایای برخوردی دیگر، کمی جوان‌تر، یک سال بعد مشاهده شد.
کهکشان راه شیری تا به امروز به بلعیدن کهکشان‌های کوچک‌تر ادامه می‌دهد. کهکشانی به نام کمان (Sagittarius) در حال حاضر نزدیک کهکشان راه شیری می‌چرخد و احتمالا در ۷ میلیارد سال گذشته چند بار به دیسک آن برخورد کرده است.
دانشمندان با کمک دادههای گایا دریافتند که این برخوردها دوره‌های تشکیل ستاره شدید را در کهکشان راه شیری آغاز می‌کنند و حتی ممکن است در شکل مارپیچی معروف آن نقش داشته باشند. خورشید ما در یکی از این دوره‌ها حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش متولد شده است.
برای عکاسی از کهکشان راه شیری به آسمان تاریک، زمان مناسب (به‌طور کلی بین فوریه و اکتبر)، کمی فاصله از آلودگی نوری و توانایی استفاده از تجهیزات عکاسی برای گرفتن نور ضعیف آن نیاز دارید. خوشبختانه، کهکشان راه شیری در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی قابل‌مشاهده است و می‌توان آن را با استفاده از ابزار استاندارد عکاسی مبتدی ثبت کرد.
در صورت امکان، وقتی هوا روشن است به محل موردنظر بروید و دنبال بهترین زاویه‌ها بگردید. در بیشتر عکس‌های جذاب از کهکشان راه شیری، مناظر زمینی به روش‌های خلاقانه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بنابراین، دنبال پدیده‌های طبیعی جالب مثل کوه، تخته سنگ یا صخره باشید.
برای عکاسی دوربین را روی سه‌پایه بگذارید، آن را روی حالت زمان‌گریز (timelapse) تنظیم کنید و فوکوس‌ها و لنزهای مختلف را امتحان کنید.
| بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب بارلو مناسب برای تلسکوپ |
ماموریت گایا از آغاز عملیات خود، سه بار فهرست ستاره‌های عظیم خود را به‌روزرسانی کرده است. ستاره‌شناسان سراسر جهان به تجزیه و تحلیل این داده‌ها در جستجوی الگوها و کشف‌های جدید ادامه می‌دهند.
دادههای گایا در حال حاضر مقاله‌های تحقیقاتی بیشتری را حتی نسبت به تلسکوپ فضایی هابل تولید می‌کند. این فضاپیما حداقل تا سال ۲۰۲۵ به نقشهبرداری از کهکشان ادامه خواهد داد و اطلاعاتی که جمع‌آوری می‌کند ستاره‌شناسان را برای دهه‌های آینده مشغول نگه خواهد داشت.
قبل از گایا، بزرگترین مجموعه داده درباره موقعیت و فواصل ستاره‌ها در کهکشان راه شیری از ماهواره‌ای به نام هیپارکوس به‌دست آمده بود. هیپارکوس یک ستاره‌شناس یونانی بود که ۱۵۰ سال قبل از میلاد مسیح آسمان شب را ترسیم کرد.
ماهواره هیپارکوس فقط حدود ۱۰۰ هزار ستاره درخشان را در همسایگی خورشید دید، در حالیکه گایا یک میلیارد ستاره را شناسایی کرد. همچنین، دادههای هیپارکوس دقت کمتری داشتند. با وجود اینکه گایا کمتر از ۱درصد از ستاره‌های کهکشان را می‌بیند، ستاره‌شناسان می‌توانند یافته‌های خود را تعمیم دهند و رفتار کل کهکشان راه شیری را مدل‌سازی کنند.
| برای دانلود PDF روی لینک کلیک کنید تاریخچه_و_آینده_کهکشان_راه_شیری |
